Fréttablaðið - 04.03.2020, Page 9

Mannkynið þarf að takast
á við vanda sem karlar hafa
skapað.
Suðurlandsbraut 6, Rvk. | Sími 419 9000 info@handafl.is | handafl.is
Við útvegum hæfa starfskrafta
í flestar greinar atvinnulífsins
Markmið okkar er að spara viðskiptavinum
tíma, fyrirhöfn og fjármuni.
VA N TA R Þ I G STA R FS F Ó L K
Handafl er traust
og fagleg
starfsmannaveita
með margra ára
reynslu á markaði þar
sem við þjónustum
jafnt stór sem smá
fyrirtæki.
Kynbundið misrétti er mesta óréttlæti okkar tíma og stærsta mannréttindamál
sem við glímum við. En jafnrétti
kynjanna býður líka upp á lausnir
á sumum af torleystustu vanda-
málum samtímans.
Hvarvetna eru konur verr settar
en karlar, einfaldlega af því að þær
eru konur. Enn syrtir í álinn ef þær
eru úr minnihlutahópi, eru aldr-
aðar, fatlaðar eða í hópi farand- eða
flóttafólks.
Undanfarna áratugi hafa orðið
miklar framfarir í réttindamálum
kvenna, hvort heldur sem er við
afnám mismununar úr lögum eða
fjölgun kvenna á skólabekk, en nú
stöndum við andspænis öf lugum
andróðri. Lagaleg vernd gegn nauðg-
un og heimilisof beldi hefur verið
útvötnuð í sumum ríkjum. Annars
staðar verða konur fyrir barðinu á
stefnumótun þar sem hallar á þær;
allt frá niðurskurði til þvingaðra
barneigna.
Sótt er að kynferðis- og frjósemis-
réttindum kvenna úr öllum áttum.
Allt á þetta rætur að rekja til þess
að jafnrétti kynjanna snýst fyrst og
fremst um vald. Aldagömul mis-
munun og djúpstætt feðraveldi hafa
skapað breitt bil á milli kynjanna í
efnahagslífinu, stjórnmálakerfinu
og fyrirtækjunum. Dæmin eru hvar-
vetna.
Konum er meinað að sitja í önd-
vegi hvort heldur sem er í ríkis-
stjórnum eða fyrirtækjastjórnum
eða við útdeilingu eftirsóttra verð-
launa. Kvenkynsleiðtogar og opin-
berar persónur sæta ofsóknum,
hótunum og svívirðingum í net-
heimum sem annars staðar. Launa-
bil kynjanna er aðeins birtingar-
form valdaójafnvægis.
Tölfræði sem ákvarðanir byggja á
frá borgarskipulagi til lyfjaprófa er
oftast talin hlutlaus. Þegar grannt er
skoðað byggir hún oft á því að karlar
séu regla og konur frávik.
Konur og stúlkur verða oft að
sætta sig við aldagamla kven-
fyrirlitningu og að afrek þeirra séu
hunsuð. Hæðst er að konum og þær
sagðar láta stjórnast af móðursýki
eða hormónaflóði og þurfa að sæta
endalausum uppspuna og bann-
helgi vegna náttúrulegrar líkams-
starfsemi. Þær eru oft og tíðum
dæmdar út frá útliti og líða fyrir
hversdagslega karlrembu og hrút-
skýringar.
Allt þetta hefur áhrif á okkur öll
og er þrándur í götu þess að finna
lausnir á mörgum helstu vanda-
málum og vá sem við er að glíma.
Tökum ójöfnuð sem dæmi. Konur
hafa 77 aura í tekjur fyrir hverja
krónu sem karlar þéna. Síðasta
rannsókn Alheims efnahagsvett-
vangsins (World Economic Forum)
bendir til að það taki 257 ár að brúa
þetta bil. Enn vinna konur og stúlk-
ur í heiminum 12 milljón milljónir
ógreiddra vinnustunda á heimilum
á degi hverjum. Þessa sjást hvergi
merki í efnahagslegum ákvörð-
unum. Ef við viljum stefna að rétt-
látari hnattvæðingu í þágu allra ber
okkur að miða stefnumótun okkar á
tölfræði sem tekur tillit til raunveru-
legs framlags kvenna.
Stafræn tækni er annað dæmi. Það
er áhyggjuefni hve mikið ójafnvægi
á milli kynjanna ríkir í háskólum,
sprotafyrirtækjum og kísildölum
þessa heims. Þessi tæknisetur móta
samfélög og hagkerfi framtíðarinn-
ar og það er ólíðandi að þar skjóti
drottnun karla enn dýpri rótum.
Lítum á styrjaldir sem skaða
heiminn. Það er bein lína á milli
ofbeldis gegn konum, kúgun borg-
ara og átaka. Framkoma hvers sam-
félags við þann helming sem tilheyr-
ir kvenkyninu er ávísun á hvernig
farið er með alla aðra þegna. Jafnvel
í friðsömum samfélögum eru konur
í lífshættu á sínum eigin heimilum.
Það er líka kynjamunur í við-
brögðum okkar við loftslagsvánni.
Í markaðssetningu vara sem miða
að endurnýtingu og neysluminnkun
er höfðað til kvenna, en karlar eru
líklegri til að treysta á óreyndar
tæknilausnir. Og konur í hópi hag-
fræðinga og þingmanna eru líklegri
en karlar til að styðja umhverfis-
væna stefnumótun.
Loks er hlutur kvenna í stjórn-
málum skýrt dæmi um valda-
ójafnvægið. Karlar eru að meðal-
tali þrisvar sinnum fleiri en konur
á þjóðþingum heimsins en þar
sem þær eru fjölmennar fylgir oft
nýsköpun og fjárfestingar í heil-
brigðis- og menntamálum. Það er
engin tilviljun að það eru ríkis-
stjórnir undir forystu kvenna sem
endurmeta árangur í efnahagsmál-
um með því að taka tillit til velferðar
og sjálfbærni.
Þetta eru ástæður þess að eitt af
forgangsmálum mínum hjá Samein-
uðu þjóðunum hefur verið að auka
hlut kvenna í forystunni. Við höfum
náð kynjajafnvægi í æðstu stjórn,
tveimur árum á undan áætlun og
höfum samið vegvísi til að ná jafn-
stöðu á öllum sviðum á næstu árum.
Við lifum á viðsjárverðum tímum.
Jafnrétti kynjanna er þýðingarmik-
ill hluti af lausn mála. Mannkynið
þarf að takast á við vanda sem karlar
hafa skapað. Jafnrétti kynjanna
er leið til að endurskilgreina og
umbreyta valdi í allra þágu.
Tuttugasta og fyrsta öldin verður
að vera öld jafnréttis kvenna í friðar-
viðræðum og viðskiptasamningum,
í stjórnarherbergjum og kennslu-
stofum, á vettvangi 20 helstu iðn-
ríkja heims og hjá Sameinuðu þjóð-
unum.
Tími er kominn til að hætt sé að
reyna að breyta konum og breyta
þess í stað kerfum sem hindra þær
í að njóta að fullu hæfileika sinna.
Valdaójafnvægi á milli kynjanna
António
Guterres
aðalfram-
kvæmdastjóri
Sameinuðu
þjóðanna
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
h ú s g a g n av e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Komið og skoðið úrvalið
Hornsófi Chicago
2 horn 3, hægt að panta sem tungusófa,
U sófa eða bara eins og hentar.
Í heimi tækni og fjarskipta ríkir ekki kyrrstaða. Nýsköpunin er hröð og tækniframfarirnar mikl-
ar. Samfélög sem eru ekki á tánum
dragast aftur úr. Hér á Íslandi búum
við vel og tæknilegir innviðir okkar
eru með því besta sem þekkist.
En kerfin sem við höldum úti, í
stóra landinu okkar við heimskauts-
baug, eru ekki án veikleika. Raf-
magnsleysið fyrir jól og í kjölfarið
afleitt sambandsleysi dögum saman
sýndi það glöggt. Þess utan stöndum
við á þröskuldi umfangsmikilla
uppfærslna á tækni innviðum. Nýt-
ing bæði ljósleiðara og farsímakerfa
mun breytast, aukast og breikka,
fólki til hagsbóta.
Til að mynda munu framfarir í
heilbrigðislausnum, menntatækni
og öryggisþjónustu fyrirsjáanlega
auka lífsgæði fólks um allt land. Slík
þróun verður markviss og fumlaus
einungis ef stjórnvöld taka höndum
saman með einkafyrirtækjum.
Þannig má einfalda uppbyggingu
nýrra fjarskiptakerfa og tryggja
sanngjarna dreifingu um landið.
Umfang þessa verkefnis til næsta
áratugar er slíkt, að ekkert eitt fyrir-
tæki mun ráða við það.
Óleyst í áratug
Grundvöllur komandi framfara er
að sem víðast um land verði aðgengi
að ljósleiðara, grunnnetinu fyrir
háhraða gagnaflutninginn sem int-
ernet hlutanna og nýjar kynslóðir
farsímaneta hvíla á. Á höfuðborgar-
svæðinu hefur náðst sá góði árangur
að nánast öll heimili og fyrirtæki
eru tengd ljósleiðara. Standa víða
til boða tvær ljósleiðaratengingar,
önnur frá Gagnaveitu Reykjavíkur
og hin frá Mílu.
Staðan er allt önnur á þéttbýlis-
svæðum úti á landi. Í fjölmörgum
bæjum og þorpum er enn ekki í
sjónmáli að ljósleiðari verði lagður
heim í hús.
Alþingi samþykkti á síðasta ári
þingsályktunartillögu um stefnu
í fjarskiptum 2019-2033, þar sem
segir m.a.: „Endamarkið í þráð-
bundnum netaðgangi á landsvísu
verður að öllum líkindum ljósleið-
arasamband. Þar er þó óleyst ljós-
leiðaravæðing þéttbýlisstaða utan
suðvesturhornsins, Eyjafjarðar-
svæðisins og fáeinna annarra þétt-
býlisstaða.“
Nánast samhljóða texta var að
finna í þeirri stefnu sem var sam-
þykkt árið 2014, þannig að þetta
vandamál hefur lengi legið óleyst.
Störf án staðsetningar
Við hjá Símanum höfum um langt
skeið ítrekað bent á í umsögnum
til Alþingis, aðsendum greinum í
fjölmiðlum og víðar, að ríkið þarf
að beita sér fyrir hagkvæmari
nýtingu fjármagns markaðsaðila
og opinberra aðila við uppbygg-
ingu fjarskiptainnviða, ekki síst
með hagsmuni landsbyggðarinnar
að sjónarmiði. Sú áhersla á einn-
ig við um öryggi og uppitíma fjar-
skipta, en þar hefur reynt verulega
á undanfarið.
Tilkoma nýrrar tækni, svo sem
fimmtu kynslóðar farsíma (5G),
getur dýpkað enn frekar þá gjá sem
hefur myndast milli höfuðborgar-
svæðisins og landsbyggðarinnar
vegna mismunar á aðgengi að ljós-
leiðara.
Sveitarfélögin eru mjög með-
vituð um þessa hættu. Þannig hafa
Samtök sveitarfélaga á Norðurlandi
vestra til dæmis nýlega kallað eftir
því að stjórnvöld taki á þessari
stöðu „til að bæta búsetuskilyrði í
þéttbýli á landsbyggðinni og auka
möguleika á atvinnuuppbyggingu
og störfum án staðsetningar í sam-
ræmi við byggðaáætlun“.
Höggvum á hnútinn
Stjórnvöld hafa tekið vel í nýlega
viðleitni þriggja einkarekinna
þjónustuaðila í fjarskiptum, Sýnar,
Nova og Símans, til að skoða í
sameining u ý mis innviðamál
fjarskipta og mögulegt framtíðar-
samstarf á því sviði, neytendum
til hagsbóta. Slíkt samtal er rétt
að hefjast og alls óvíst hver niður-
staðan verður.
Nauðsynlegt er að hafa í huga að
þótt vel muni ganga í að sameina
grunnkrafta, eiga þessi þrjú fyrir-
tæki enga möguleika á að vinda
ofan af öllum muninum á suð-
vesturhorninu og öðrum hlutum
landsins.
Hið opinbera hefur sjálft fjárfest
fyrir tugi milljarða í fjarskiptum,
sérstaklega á suðvesturhorninu,
og heldur því á stærstu spilunum.
Stærsta einstaka skref ið sem
Alþingi og ríkisstjórn gætu stigið
væri að ný Evrópulöggjöf um fjar-
skipti, sem leiða á í íslensk lög á
næstu mánuðum, væri nýtt til fulls
í þágu landsbyggðarinnar og fram-
tíðar uppbyggingar. Grunn innviðir
í opinberri eigu verði þannig opn-
aðir til samnýtingar og beinnar
óvirkrar leigu, þannig að ekki þurfi
að tvífjárfesta meira hér syðra
heldur beina kröftum þangað sem
þeirra er þörf. Ein ljósleiðaraheim-
taug inn í hvert hús dugar til allra
háhraðaf lutninga um fyrirsjáan-
lega framtíð.
Samkeppnin um hylli neytenda
liggur í þjónustuframboðinu og
nýsköpun í tæknihlutanum en ekki
í greftri strengja, sem liggja dauðir í
rörum þar til kveikt er á þeim.
Brúum gjána
Orri
Hauksson
forstjóri Símans
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M I Ð V I K U D A G U R 4 . M A R S 2 0 2 0