Fréttablaðið - 04.03.2020, Síða 24

heim. Samtök ferðaþjónustunnar
hafa greint frá því að íslensk fyrir­
tæki hafi fengið fjölda fyrirspurna
frá erlendum ferðamönnum sem
eiga bókaðar ferðir til landsins. Þeir
spyrji um afbókunarskilmála vegna
veirufaraldursins.
„Ástandið minnir óneitanlega á
hvernig þetta var eftir hryðjuverka­
árásirnar kenndar við 11. septem­
ber þegar við stóðum frammi fyrir
algjörri óvissu um hver áhrifin yrðu
og hversu lengi þau myndu vara.
Mun þetta styrkja eða veikja Ísland
sem áfangastað og hversu langan
tíma tekur að vinna traustið upp
aftur?“ spyr Hrönn Greipsdóttir,
framkvæmdastjóri Eldeyjar TLH,
sem fjárfestir í afþreyingartengdri
ferðaþjónustu.
Arctic Adventures, sem er eitt
stærsta ferðaþjónustufyrirtæki
landsins, selur og sér um fram­
kvæmd ferða og af þreyingar um
allt land, svo sem köfun, snjósleða­
ferðir, f lúðasiglingar, hvalaskoðun,
ferðir í ísgöng og hellaferðir. Velta
fyrirtækisins er um sjö milljarðar.
Arctic Adventures sagði upp níu
starfsmönnum, bæði á Íslandi og
Vilníus, í lok febrúar og endurskoð­
aði framboð ferða næstu mánuði til
að bregðast við væntum samdrætti
í fjölda ferðamanna vegna kóróna­
veirunnar.
„Bók unarst aðan hjá ok k u r
er nokkuð góð en auðvitað veit
maður ekki hvernig þetta spilast
út með veiruna. Við áttum von á
erfiðu ári og höfðum sett okkur í
stellingar fyrir það, til dæmis með
því að lækka rekstrarkostnað og
safna lausafé. Síðasta ár var erfitt
hjá mörgum fyrirtækjum og það
er deginum ljósara að staðan hefur
ekki batnað og mun ekki batna á
þessu ári,“ segir Styrmir Þór.
„Nýtingarhlutfall fastafjármuna,
sem er einn helsti rekstrarmæli­
kvarðinn í ferðaþjónustu, liggur á
bilinu 75­85 prósent hjá okkur en
hjá flestum sem maður ræðir við er
hlutfallið ekki nema 25 prósent. Það
er alveg ljóst að ef f lugfélag væri að
keyra á 25 prósenta nýtingarhlut­
falli væri það ekki lengi í rekstri.
Dæmið gengur ekki upp til lengdar,“
bendir Styrmir á.
Ingibjörg hjá Hótel Sögu segir að
hótelið hafi ekki verið með margar
bókanir frá Asíu þegar veiran fór
að breiðast út og af bókanir hafi því
verið fáar hingað til. Aftur á móti sé
erfitt að átta sig á því hvernig staðan
muni þróast. Þá nefnir hún að aukið
framboð af hótelherbergjum og
minni eftirspurn hafi valdið því að
tekjur á hvert herbergi hafi lækkað
um tæplega fjórðung á milli ára í
janúar og febrúar.
„Það er ógnvænlegt að sjá svona
mikla lækkun,“ segir Ingibjörg og
bætir við að hart sé í ári hjá mörgum
hótelum og ferðaþjónustufyrir­
tækjum.
„Það hjálpar svo ekki til að bank­
arnir halda að sér höndum. Þetta
er sá tími þegar fyrirtæki í ferða­
þjónustu hafa þurft að fá smá fyrir­
greiðslu inn í sumarið og sérstak­
lega núna eftir erfitt rekstrarár.
Síðan kemur kórónaveiran. Þetta
er skrýtið ástand og óvíst hvernig
fer,“ segir Ingibjörg.
Ástandið minnir
óneitanlega á
hvernig þetta var eftir
hryðjuverkaárásirnar
kenndar við 11. september
þegar við stóðum frammi
fyrir algjörri óvissu.
Hrönn
Greipsdóttir,
framkvæmda-
stjóri Eldeyjar
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Ferðaþjónusta á Íslandi hefur orðið fyrir miklum höggum á síðasta eina og hálfa árinu. Kóróna­faraldurinn skekur nú heimshagkerfið og er
byrjaður að hafa veruleg áhrif á
ferðabókanir. Stoðir íslenskrar
ferðaþjónustu voru orðnar veikar
fyrir með fækkun ferðamanna og
hækkun launakostnaðar. Stjórn­
endur í atvinnugreininni furða sig á
því að stjórnvöld hafi ekki brugðist
við stöðunni með afgerandi hætti
enda eru miklir hagsmunir undir.
„Það hefur verið doði hjá stjórn­
völdum gagnvart ferðaþjónustu
þrátt fyrir að hún sé langstærsta
atvinnugrein landsins, skapi lang­
mest af gjaldeyristekjum þjóðar­
innar og veiti gríðarlegum fjölda
fólks vinnu. Ferðaþjónustan er sam­
félagslega mikilvæg atvinnugrein
en það heyrist hvorki hósti né stuna
frá stjórnvöldum þegar kreppir að,“
segir Styrmir Þór Bragason, forstjóri
Arctic Adventures.
„Það var að mínu mati hálfgert
andvaraleysi þegar WOW fór, lík­
lega vegna þess að áhrifanna fór
ekki að gæta strax. Það hefði þurft
að grípa til einhverra aðgerða þá, en
það er auðvelt að vera vitur eftir á,“
segir Ingibjörg Ólafsdóttir, fram­
kvæmdastjóri Hótel Sögu.
„Núna er bókunartímabilið
fyrir sumarið í fullum gangi og við
fylgjumst með fréttum af veirunni
vegna þess að hún getur haft miklar
afleiðingar. Síðasta sumar var rólegt
og við í ferðaþjónustunni megum
alls ekki við slöku sumri í ár,“ bætir
hún við.
B j ö r n R a g n a r s s on , f r a m ­
kvæmdastjóri Kynnisferða, segir
að staðan í ferðaþjónustunni hafi
verið þung í töluverðan tíma.
Ferðaþjónustan hafi kallað eftir
aðkomu stjórnvalda eftir fall WOW
air sem miðar að því að styðja við
greinina og hvetja ferðamenn til að
koma til landsins.
„Einn þáttur í því er framboð
flugsæta og hvernig við getum hvatt
flugfélög til að auka framboðið. Það
væri mögulega hægt með því að
veita afslætti af lendingargjöldum
í gegnum Isavia. Annar þáttur er
öflugt markaðsstarf. Maður skilur
ekki hvers vegna stjórnvöld voru
ekki f ljótari að bregðast við. Ef við­
brögðin hefðu verið þau að setja
strax meiri pening í markaðsstarf
og búa til hvata fyrir f lugfélög til
að koma til landsins hefðum við
örugglega ekki séð jafn mikinn
samdrátt,“ segir Björn sem bendir
á að ferðamenn skili gríðarlegum
fjármunum í ríkissjóð í gegnum
virðisaukaskatt, áfengisgjöld og
önnur opinber gjöld.
„Það má velta því fyrir sér hversu
miklum tekjum ríkið hefur tapað
frá falli WOW air. Í okkar tilfelli
dróst veltan saman um meira en
600 milljónir króna á milli áranna
2018 og 2019. Þetta þýðir töpuð störf
og tapaðar skatttekjur,“ segir Björn.
Styrmir hjá Arctic Adventures
nefnir að ferðaþjónustan sé til­
tölulega óþroskuð atvinnugrein og
kannski hafi hún þess vegna ekki
náð að stimpla sig inn í stjórnkerfið
með sama hætti og sjávarútvegur
eða áliðnaður. „Það er mikilvægt
að stjórnvöld kynni sér greinina
og átti sig á því hversu miklir hags­
munir eru undir.“
Staðan mun ekki batna milli ára
Kórónafaraldurinn bætist við erfið­
leikana sem ferðaþjónustan hefur
glímt við í kjölfar gjaldþrots WOW
air og kyrrsetningar Boeing MAX­
vélanna.
Yfir þrjú þúsund manns hafa
látist af völdum COVID­19 farald­
ursins, sem kórónaveiran veldur, á
heimsvísu. Faraldurinn var í fyrstu
bundinn við Kína en þegar ljóst var
í síðustu viku að hann hefði borist
til Evrópu greip um sig ótti á mörk­
uðum. Áhrifin eru nú þegar farin
að segja til sín í bókunum á f lug­
ferðum og af þreyingu um allan
Heyrist hvorki hósti né
stuna nú þegar kreppir að
Afbókanir og samdráttur vegna kórónaveirunnar vofa yfir ferðaþjónustunni. Mikil óvissa um hver
áhrifin verða á fjölda ferðamanna í sumar. Ferðaþjónustan var í þröngri stöðu fyrir. Mörg fyrirtæki með
slæma lausafjárstöðu tapa fyrirframgreiðslum. Stjórnendur furða sig á aðgerðaleysi stjórnvalda.
Styrmir Þór Bragason, forstjóri Arctic Adventures, segir að nýtingarhlutfall fastafjármuna sé ekki nema um 25 prósent hjá mörgum félögum. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
4 . M A R S 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R10 MARKAÐURINN