Hugur og hönd - 01.06.2001, Síða 7

Feygingu lokið. Flörinn íþurrkun (Ijósm. Ingibjörg og Smári).
Norrholm í Yttermark á Finnlandi, en
hann er með stærstu hörrækt á Norður-
löndum. Einnig skoðuðu þau vefnaðar-
verksmiðjuna Jokipiin Pellava OY.
Smári og Ingibjörg Styrgerður segja
að mikil vinna liggi á bak við ræktun og
vinnslu á líninu en þetta starf sé líka
mjög ánægjulegt. Sjálf ræktunin er ekki
mjög flókin en öll vinnsla og meðferð
þráðaplöntunnar krefst mikillar ná-
kvæmni og vandvirkni.
Það er ýmislegt sem styður þá hug-
mynd að hægt sé að stunda arðbæra
hörrækt til iðnaðarframleiðslu á íslandi.
Að vísu tekur það hörinn um fjóra mán-
uði að vaxa hér en aðeins þrjá mánuði á
meginlandi Evrópu. Á móti kemur að
hörinn verður fínlegri og sterkari vegna
lengri vaxtartíma. Hann getur verið
mjúkur og nánast silkikenndur en með
sérstakri verkun er einnig hægt að fá
hann grófari, til dæmis með því að
kemba hörinn ekki mjög mikið og
jafnvel skilja eftir hrat í honum. Þá má
benda á að best er að feygja hörinn í
vatni, en það er ekki gert á meginland-
inu vegna þörungamyndunar í vatninu.
Það vandamál er ekki til staðar hér á
landi vegna kaldara loftslags. Þetta er
auðvitað þýðingarmikið atriði fyrir þá
sem ætla að stunda hörrækt á íslandi.
Þau hjónin hafa lengi unnið þetta svo
til allt með höndunum en til eru tæki
sem auðvelda vinnsluna á hörnum. Ingi-
björg Styrgerður segist hafa til afnota
handverkfæri Áslaugar Sverrisdóttur og
nú hefur hún til viðbótar einnig eignast
vandaðan rafmagnsrokk sem hefur verið
henni notadrjúgur.
Þau eru ákveðin í að halda hörrækt-
inni áfram en hafa þó minnkað hörrækt-
arreitinn um helming því birgðirnar sem
þau eiga eru miklu meiri en svo að
Ingibjörg ráði sjálf við að vinna úr þeim.
Stuttar leiðbeiningar um ræktun á
hör og vinnslu úr líni
Gott er að sá í rakan jarðveg, helst á
sléttu opnu svæði þar sem vindur nær að
blása um plöntuna. Sáð er í byrjun maí,
1,2-1,4 kg af hörfræi í hundrað fermetra
lands. Aburðarnotkun fer eftir gæðum
jarðvegsins - en varast ber að nota of
mikið af nítrati. Hörinn blómstrar í lok
júlí. Eftir blómgun myndar plantan fræ-
hús og verður 80-110 cm há. Þegar hör-
stilkurinn fer að gulna að neðanverðu
má rykkja plöntunni upp, það gerist í
lok ágúst og fram í miðjan september.
Agætt er að hnýta saman fjórar hand-
fyllir við rótarendann (skrýfi) og hengja
hörinn, með rótina upp, til þerris (á
hesjur) á þurrum stað.
Þegar þurrkun er lokið eru fræhúsin
hreinsuð af með svonefndum frækambi
og stilkarnir bundnir saman á tveim
stöðum í knippi. Þar næst er hörinn
lagður í bleyti í tunnu, í um það bil 30
gráðu heitt vatn í viku til 10 daga. I byrj-
un er vatninu tappað af og bætt við
fersku vatni en þegar frá líður kemur
upp mjög vond lykt af hörnum. Þegar
þráðurinn fer að losna frá stilknum er
hörinn skolaður til að stöðva rotnunina
og losna við lyktina. Síðan eru knippin
hengd upp til þerris á heitum og þurrum
stað. Feygður hör er tekinn og brákaður
í bráku, þ.e. þráðurinn er skilinn frá
stilknum. Síðan er hann sleginn með
tréspaða til að hreinsa sem mest burt af
hálminum, eftir það er þráðurinn
kembdur í línkömbum og að því loknu
er hann tilbúinn fyrir spuna.
Þórir Sigurðsson
HUGUROGHÖND 7