Feykir - 08.02.2017, Side 7

og svo um helgar. Þá tökum við
kannski fjóra ofna til að vinna
okkur upp,“ segir Rúnar en þau
eru að flestar helgar yfir
veturinn. „Í fyrra var nokkuð
stíf törn í páskavikunni. Þá tók
frúin frí í leikskólanum og þá
var mikið smíðað. Við þurfum
að vera tvö til að smíða úr
hitanum. Það er bara ekki
gerandi að vera einn því þá
nýtir maður gasið svo illa og
það er dýrt. Og þá kólnar járnið
líka. Þá væru bara fjögur járn
sett í gegn og ofninn kyntur á
meðan og það væri óhagkvæmt.
Þegar ofninn er orðinn heitur
verður helst að smíða úr
honum alveg á fullu,“ segir
Rúnar. Sesselja segir að
páskatörnin hafi komið til
vegna þess að það kom upp
bilun í einni vélinni. „Það eru
alltaf einhverjar bil-anir. Það
var nú allt á hliðinni þegar við
ætluðum að taka vélarnar úr
bílnum í upphafi. Við héldum
að þetta væri allt ónýtt en þær
voru svo þungar vélarnar að
brettin sem þær stóðu á gáfu
sig. Maður fékk nett taugaáfall
þegar við sáum þær allar
skakkar á bílnum. En maður
var feginn þegar vélarnar fóru
svo í gang. Ég hafði nú mestar
áhyggjur af klippunni því að
hún er tölvustýrð. En hún var
bundin rækilega svo hún datt
ekki,“ segir Sesselja og minnist
þess að alls konar bilanir og
uppákomur hafi verið í upphafi.
Hún rifjar upp þegar búmer-
angsskeifan varð til þá hitnaði
járnið ekki nóg og festist í
beygjuvélinni og það þurfti
járnkarl til að ná henni úr og
tók langan tíma. „Við áttum
náttúrulega ekki að byrja á 10
mm skeifu,“ segir Rúnar og
bætir við að núna gangi smíðin
alveg snurðulaust fyrir sig.
Úr leikskólanum
í smiðjuna
Það hlýtur að vekja forvitni
einhverra hvernig standi á því
að leikskólakennarinn fari í
vinnugallann og stundi skeifna-
smíði eftir að hafa gætt barna
yfir daginn. „Ætli ég hafi ekki
bara verið áhugasamari en
hann að sumu leyti,“ segir hún
og hlær. „Mér finnst þetta
gaman. Það er kannski vegna
þess að ég hef verið meira fyrir
grófari störf. Í sveitinni í gamla
daga vildi ég frekar fara út að
moka skít en vaska upp. Mér
leiðist þetta ekkert. Maður sér
járnstöngunum fækka og
skeifunum fjölga. Maður sér
árangur af vinnunni,“ segir hún
og Rúnar tekur undir og segir
að kapp hlaupi í hann þegar
smíðað sé úr ofninum og hann
er í gangi. „Hann tekur úr ofn-
inum og lætur hjá mér og þá
verð ég að drífa mig því hann er
svo fljótur að beygja,“ segir
Sesselja og Rúnar bætir við að
það geti breyst fljótt ef eitthvað
hnökrar í vélunum hjá honum
en þá er fljótt að hlaðast upp hjá
honum. „Ég hafði ekki minni
áhuga á þessu en hann en við
urðum líka að skapa eitthvað til
að gera yfir veturinn,“ segir
Sesselja.
Rúnar hefur nóg að gera á
sumrin en hann framleiðir
túnþökur og sinnir ýmsum
verkefnum fyrir bændur.
Einnig er hann með steinsögun
og kjarnabor. Rúnar segir lítið
að gera í því á veturna. „Svo fór
maður í þessa ullarkeyrslu hjá
ullarþvottastöðinni Ístex á
Blönduósi en það var enginn
sjáanlegur vöxtur í því, 16 – 18
dagar á vetri. Maður varð að
leita að einhverju til að fylla í
skarðið. Þetta kroppar þó
aðeins,“ segja skeifnasmiðirnir
í lokin. Eftir að hafa átt viðtal
við eldhúsborðið heima hjá
þeim hjónum var farið í
skemmuna, ofninn fylltur af
járni og fírað upp og ein
porsjónin enn sett í gegnum
vélarnar með fumlausri vinnu
og æfðu handbragði.
þegar hún fer loks ofan í
kassann til kaupandans. Rúnar
viðurkennir að hægt væri að
fækka handtökunum með vél-
búnaði en það kosti peninga og
ekki víst að það borgi sig.
Þegar blaðamaður segist
ekki hafa séð Helluskeifur í
verslunum í langan tíma segja
þau að tvær verslanir selji þær.
Annars vegar eru það Baldvin
og Þorvaldur á Selfossi og svo
Landstólpi. Annars segjast þau
selja mest af skeifunum beint
til viðskiptavina.
„Þetta hefur bara verið selt
beint, dreift með póstinum til
viðskiptavina. Ein verslun sem
ég talaði við í fyrra sagði að það
þyrfti að vera að minnsta kosti
30% afsláttur á skeifunum til
þess að þær yrðu teknar í
búðina. Það má bara gleyma
því!,“ segir Rúnar ákveðinn því
þá er lítið orðið eftir af arðinum
og ekki síst vegna þess að frír
flutningur er á skeifunum ef
keyptir eru tíu gangar eða fleiri.
Sesselja segir að 10-15% af
verði skeifnanna fari í það að
flytja þær til viðkomandi. „Við
sendum frítt ef það eru tíu
gangar eða meira, þ.e. að lág-
marki einn kassi. Það má vera
blandað í kassanum ef fólk vill.
Þetta er dýr vara í flutningi
bæði að sér og frá. Fólk getur
pantað í gegnum síma, engin
lágmarkspöntun. Það er bara ef
fólk tekur minna en tíu ganga
að það borgar undir sending-
una sjálft,“ segir Sesselja en
gangurinn kostar 1800 af
sumarskeifum og vetrarskeifur
eru á 2100 ópottaðar. 300
krónur bætist svo ofan á ef
skeifurnar eru pottaðar. Einnig
eru þau með skafla og fjaðrir til
sölu.
Aðspurð um hve mikið járn
fari í ársframleiðslu segir
Sesselja það hafa verið um sjö
tonn af járni sem þau tóku í
haust og búið sé að bæta við
það um 180 metrum af 10 mm
járni. „Það fara sjálfsagt 6-7
tonn en við reynum líka að
koma okkur upp lager. Maður
þarf helst að hafa lager sem
hægt er að ganga í meðan við
erum í annarri vinnu. Við
gerðum það í fyrra, komum
okkur upp lager og þurftum
eiginlega ekkert að smíða fyrr
en aftur um haustið.“
Þar sem smíðin krefst þess
að tveir séu að þegar smíðað er
úr heitu járninu fer hún
aðallega fram á kvöldin og um
helgar enda er Sesselja í fullri
vinnu á leikskólanum Barna-
bóli. For- og eftirvinnu sér svo
Rúnar um að framkvæma yfir
daginn. „Það er á kvöldin sem
maður smíðar einn ofn eða svo Rauðar skeifurnar nýkomnar úr vélunum sem mótar þær og planar.
Rúnar sækir glóandi járnin í ofninn.
vesturfrá, vestur í sýslu, eitt á
Norðurlandi, í Eyjafirði. Hann
var ekki óánægðari en það að
hann hringdi um daginn og
bað mig um að koma með
skeifur handa sér, nokkra kassa,
þegar ég færi í næstu ullarferð,
bara fyrir sumarið. Svo er einn
sem tekur allt saman ópottað.
Hann sagði mér í sumar að
hann væri búinn að ferðast um
700 km á skeifunum; norður
Heljardalsheiði, yfir í Svarf-
aðardal og inn á hálendi og í
Skagafjörð. Eftir þessa 700 km
væru jú einhverjar að verða
búnar hjá þeim sem færu verst
með. En hjá hreingengu brokk-
urunum væri allt í lagi að járna
með sömu skeifum aftur. Það er
ábyggilega slitþolnara stál í
þessum skeifum en þeim sem
hitaðar eru fyrir uppsláttinn.
Það þarf að hita þær miklu
meira til að ná uppslættinum,“
segir Rúnar.
Sjö tonn af járni
Þau eru nokkur handtökin sem
hver skeifa útheimtir en
vélarnar eru alls tíu sem
notaðar eru frá því að járnið fer
í fyrstu vél og til þeirrar síðustu.
Ferlið byrjar þegar járnsteng-
urnar eru klipptar í réttar
stærðir, þaðan fer járnið í ofn
og er hitað í yfir 1000 gráður.
Með 8 mm járnin eru um 300
stykki í ofninum í einu og eftir
hálftíma hafa þau náð þeim
hita sem æskilegt er við
smíðina. Rúnar segir að þau
séu um klukkutíma að smíða úr
því. „Þá er eftir alveg fjögurra
tíma vinna fyrir einn að stinga
niður úr þeim öllum. Pikka
niður úr götunum. Það verður
himna eftir sem þarf að stinga í
gegn. Það er svona ótrúlega
drjúg vinna í kringum þetta,“
segir Rúnar og Sesselja tekur
undir og segir að búið sé að
handfjatla skeifuna ansi oft
Sesselja við vélina sem pressar fjaðragötin.
Verðlaunaafhending í Hörpunni. MYND: ÚR EINKASAFNI
06/2017 7