Þjóðólfur - 17.06.1941, Síða 2

2
Þ JÖÐÖLFUR
Virðingin
PORMAÐUR Sjálfstæðis-
flokksins birtir í Morgun-
blaðinu 1. júní síðastliðinn eins
konar Hvítasunnudagsboðskap
um nauðsynina á tilbærilegri
virðingu fyrir Alþingi. Hann
lætur ummælt meðal annars á
þessa leið:
,,Ég segi það rétt eins og er,
að mér er farið að ofbjóða,
hvemig ýmsir menn tala um Al-
þing og stjórnmál yfirleitt, eins
og allt, sem stjórnmálum við-
kemur sé fyrir neðan allar hell-
ur og þingmenn hálfgerðir fá-
bjánar.“
Svo mörg eru þau orð. Por-
maðurinn getur þess réttilega,
að fyrir þinginu nú hafi legið
til úrlausnar mikilsverð og
vandasöm mál. — Hann leitar
skýringar á virðingarskortinum
fyrir slíku þingi og finnur hana
sjálfur. Hann segir:
„Ein afsökun er fyrir hinu
óvirðulega og óleyfilega tali um
þingið, og hún er sú, að ýmsir
hafa ekki áttað sig á því enn,
að störfum þingsins er hagað á
annan hátt en oft áður hefur við-
gengist, að þvi ieyti, að þing-
merrn eru mikið farnir að hætta
hinum löngu ræðuhöldum. Aðal-
störfln em ekki unnin i þingsöl-
unum. Málin eru afgreidd á
flokksfundum, á samningafund-
um milli flokkanna og á nefnda-
ímidiun,“*
Skortur á virðingu fyrir þing-
inu er ekki nýr. Hann hefur ver-
ið viðvarandi og vaxandi um
iangt, undanfarið skeið. Almenn-
ar og sögulegar orsakir hans
geta ekki orðið raktar í þessu
máli. Hraklegir dómar um þing-
ið hafa vissulega oft verið öfga-
kenndir og ósanngjarnir. Hins
vegar fer því f jarri, að þeir séu
orsakalausir af hálfu þingsins
sjálfs. Þetta hafa þingmenn
fundið og talið að stafa mundi
af vinnubrögðum þingsins og
vinnuaðstöðu. Þá var tekið það
ráð, að einangra þingið frá al-
menningi meir en áður var, -—
verja það fyrir þeim gestum,
sem formaður Framsóknarfl.
kallaði „grenjaskyttur“. En ekki
hefur sú ráðstöfun komið að
gagni. Gallaður gripur verður
ekki allskostar góður fyrir það
eitt, að vera lokaður inni í húsi.
Atyrði form. Sjálfstæðisfl. til
almennings í þessu efni veita
fyllstu ástæðu til þess að at-
huga, hversu góður er gripur-
inn, sem hér um að ræðir, og
hversu háttað muni vera virð-
ingu hans sjálfs fyrir þinginu.
Verður þá að vísu uppi sam-
eiginlegur hlutur hans og ann-
arra forustumanna stjórnmála-
flokkanna í landinu.
Ekki verður það véfengt, að
stjórn og þingi er mikill vandi á
höndum og að fyrir hafa legið
óvenjulega stór mál. Ekki
verður heldur f jargviðrast út af
því, að það er orðið lengsta þing,
sem haldið hefur verið. Hér
verður um sumt tekið svari
þingsins gegn því valdi í land-
inu, sem nú veitir því óvenju-
legan ágang, en það er vald
landsmálaflokkanna. — Virð-
ingu þingsins og valdi er ekki
lengur ógnað með ágangi um-
komulítilla „grenjaskytta", sem
biðja um það, að frjálsar hstir
* Leturbreyting hér. — Höf.
fyrir þínginu

\
í sumar-
ferðalagid:
j7i\
\V - •-'
®isáÍ£.^í§5? - * - -
/ * - - "Ji-.v * * *
I
$
i
1
1
I
i
I
I
1
1
1
I
í ’ l
Piparkökur
Marie
Cream Crackers
Blandaðar kökur
Petit Beurre
Kremkex
Matarkex
|
$
I
V'
\
I
líiR(lli8á«aii
Allt snýst um
■■iííiaíiníí«íaiiíaiij|áiijjiiiiáiiiiií
•Íi8áa>>>iíiiíiiii
i |
f w
vantar umboðsmenn víða
um land. Gefið yður fram
við afgreiðsluna, Lauga-
vegi 18, Reykjavík.
lUllilUUIIUillllliilllllilIilllllllilllllUilllllllllllilllllUIUlUllUUllUlUlillllliUllllUUUIUlUlilllUilllllllllilllIIIUlllUUIimilK^
Dr. med. Johanne Christiansen:
Bréi til ungrar stúlku
og frjálsar bókrnenntir megi
lifa í landinu. Slíkir óvirðingar-
menn eru fjarlægðir og þeim
ráðstafað. Samt sem áður er
þingið nú statt í meiri hættu en
nokkru sinni fyrr.
Stutt yfirlit um meðferð og
afgreiðslu nokkurra helztu mála
á þessu síðasta þingi veitir fyllri
skýringar. Tökum þá fyrst sjálf-
stæðismálið.
Islendingar hafa barizt fyrir
sjálfstæði sínu slitalaust um 110
ára skeið. Baráttan hefir verið
löng og hörð og það hefir unn-
izt í torsóttum áföngum. Ótal
þingnefndir og milliþinganefnd-
ir og samninganefndir hafa
fjallað um málið. Ótal sam-
þykktir verið gerðar. Við höfum
eignast áfangastaði á leiðinni,
þar sem upp hafa runnið hátíð-
isstundir; við endurreisn Alþing-
is, með stjórnarskránni 1874,
árið 1903, er ráðherravaldið var
flutt inn í landið og árið 1918,
er ríkisréttur Islands var viður-
kendur. — Nú hafa óvenjuleg-
ir atburðir valdið því, að síðasti
áfanginn hefir unnist nokkru
fyrr, en við höfðum vænst og
við tökum þá mikilsverðu
ákvörðun, að lýsa vfir fullu
sjáifstæði landsins.
Á torsóttum leiðum verður
síðasti áfanginn vegíarendum
ávalt sá mikilsverðasti; — tak-
markíö, þegar komist er á ieið-
arenda, verður úrsíitasigur, sem
vekur afreksgleði. En hvernig
fórst stjórn og þingi þessi síð-
asta, minnisverðasta og mikils-
verðasta afgreiðsla rnálsins úr
hendi? Var ekki slíkt mál lagt
hátíðlega fyrir þingið? Nei. Var
ekki-kosin sérstök þingnefnd til
þess að fjalla um rnálið? Ekki
heldur. Kom ekki forsætisráð-
herrann, við lokaafgreiðslu
málsins, með skrifaða ræðu, sem
gæti orðið „historiskt“ skjal í
málinu? Ónei. Málinu var um af-
greiðslu sýnd minni virðing en
hverju því smámáli, sem þarfn-
ast umgerðar lagafyrirmæla.
Það hlaut í raun réttri ekki af-
greiðslu þingsins, heldur flokk-
anna, enda þótt það væri allra
síst flokksmál. I þrjá mánuði er
pukrað með málið og það síðan
afgreitt á kvöldfundi 16. maí á
hinn óhátíðlegasta hátt.
Ákvörðun um æðstu stjórn
landsins var svo látin fylgja í
kjölfarið, og hlaut sams konar
afgreiðslu.
Daginn áður en þessi tíðindi
gerðust, höfðu flokkarnir kom-
ið sér saman um það, að þingið
skyldi hefja sjálfstæðisfagnað-
inn með því, að brjóta 26. gr.
stjórnarskrárinnar og fram-
lengja, án kosninga, umboð
þingmanna um allt að 4 ár.
Þetta stórmál hlaut sams konar
afgreiðslu eins ogstjórnarskrár-
málið. Það var gert að pukurs-
máli flokkanna og afgreitt á
kvöldfundi, umræðulaust að
kalla. Þetta tiltæki hefur vissu-
lega ekki aukið virðinguna fyrir
þinginu. Um eðli tnálsins getur
ekki orðið rætt hér né röksemd-
ir ráðherranna í greinargerðum
þeirra. Óhætt mun þó að stað-
hæfa að rökin hafi ekki þótt
allskostar sannfærandi og að
þetta opinskáa og freklega brot
gegn æðsta þegnrétti borgar-
anna í landinu hafi vakið óbeit
og megna gremju hvarvetna um
land, hvenær sem að skuldadög-
um kemur.
Um þær mundir, gem form.
Sjálfstæðisflokksins bar fram
umvöndun sína, var hann sjálf-
ur, ásamt öðrum forráðamönn-
um stjórnmálaflokkanna, að
votta þinginu lítilsvirðingu með
skipun nefndar, til þess að
fjalla um eitt mesta vandamál-
ið, svonefnd dýrtíðarmál. Ekki
þótti taka því að velja slíka
nefnd með hlutbundinni kosn-
ingu í þinginu, heldur var hún
skipuð af forustumönnum flokk-
anna.
Þannig hefur valdi þingsins
og virðingu verið raisboðið í öll-
um stærstu málum þess. Jafn-
vel einföldustu form þess eru
brotin. Það er því ekki óeðlilegt
áframhald á þessari leið, að
svifta þingmenn lögmætu um-
boði og k jósendur kosningarétti,
fyrst um fjögur ár og síðan ef
til vill um óákveðinn tíma.
Stjórnarskrá, sem hefur einu
sinni verið brotin, verður brot-
hætt síðar. Og brotalöm sú, sem
stjórnarskrá landsins hefur nú
hlotið, verður aldrei að fullu
bætt.
Hér skal að lokuin staldrað
við lítið eitt. og athugaö! hvar
fiskur- liggur undír steini. Hvers
vegna þykir valdamönnum
stjórnmálaflokkanna ekki leng-
ur ómaksins vert, að virða form
og vald þingsins, né að starfa
með löglega kosnu þingi ? Svars-
ins er að leita í rás stjónmál-
anna á undanförnum, mörgum
árum. Smám saman hefur verið
að skapast í landinu nýtt valda-
kerfi, þar sem stefnt hefur til
ofurvalds flokkanna. Plokks-
valdið og flokksræðið var við
síðustu stjórnarskrárbreytingu
leitt til öndvegis í sjálfum
stjórnskipunarlögum landsins,
Þessu valdi geta jafnvel almenn-
ar kosningar tekki haggað.
Kosningar geta í hæsta lagi
skipt. um flokka til valda, en
ekki um flokksforystu. Og
reynslan verður sú, ótvíræðlegri
með hverju ári sem líður, að
ófyrirleitnustu valdabraskai'-
arnir verða, að kalla má, einráð-
ir í flokkunum. Blokksþing, val
þingmannaefna, kosningar, jafn-
vel þingið sjálft verður einber
sjónhverfingaleikur. Flokksfor-
ingjarnir verða einskonar ein-
ræðisherrar, sem kúga hirð-
menn sína og flokkana til hlýðni.
Og svo þegar þau æfintýri ger-
ast, að flokksforingjarnir taka
höndum saman, þá er vissulega
skammt til fulls einræðis, ef
þjóðin uggir ekki að sér í tíma
og öðlast skilning á því, hverj-
um brögðum hún er beitt.
Við kveðjum nú að sinni síð-
asta löglega kosið þing, — þing,
sem hefir þolað óvirðingu af
ofríkismönnum og farið ráns-
hendi um helgasta rétt lýð-
frjálsra þegna. Við kveðjum
það, því miður, þrátt fyrir um-
vandanir, ekki með þeirri virð-
ingu, sem við hefðum kosið.
H U ætlar að fara að nema
^ læknisfræði og segist vera
í „sjöunda himni sælunnar“ við
þá tilhugsun.
Það get ég vel skilið, því að
ég hefi ávallt haft mjög gaman
af að nema. Þú segir einnig í
bréfi þínu, að þér finnist ég hafa
haft heppnina með mér (Það
eru nú ekki allir á sama máli
um það!), og þú væntir þér hins
sama fyrir þig. Það er auðvitað
ánægjulegt fyrir mig að lesa
þetta, en ég sé eigi að síður
ástæðu til að leiða þig í allan
sannleika og biðja þig að gefa
gaum að nokkrum þýðingar-
miklum atriðum, áður en þú
byrjar nám þitt.
Ungar stúlkur nú á tímum eru
ringlaðar vegna hins síendur-
tekna slagorðs „jafnrétti karla
og kvenna“. Það hefir ruglað
dómgreind þeirra og heilbrigða
skynsemi. Fimmtán ára gömul
stúlka skýrði mér nýskeð frá því
grátandi, að hún hefði orðið
fyrir háði og aðkasti bekkjar-
systra sinna, af því að hún
kvaðst hafa mikla löngun til að
inna af hendi heimilisstörf. Þau
störf eru konunni eðlilegust. Það
er göfugasta og fegursta. köllun
hennar að leysa þau af hendi,
hæfileikar hennar og þrár hníga
í þá átt. En þessi störf njóta
ekki þeirrar virðingar, sem þeim
ber. Þau eru þvert á móti hædd
og fyrirlitin undir kjörorðinu
„jafnrétti karla og kvenna“.
Margar ungar stúlkur hafa
alið með sér þann hugsunarhátt,
að þær gætu ekki verið þekktar
fyrir annað en neyta þessa rétt-
ar, enda þótt hann sé að veru-
legu leyti réttur bæði til góðs
og ills og hafi ekki þýðingu
nema fyrir þann litla hluta
kvenna, sem að eðli og tilhneig-
ingum er frábrugðin þorra kyn-
systra sinna. Sú staðreynd. að
heimilisstörf eru meira við hæfi
kvenna en aðrar starfsgreinar,
hefur varpað á þau skugga í
augum ungra stúlkna, í stað
þess að gera þau eftirsóknar-
verð. Á heimilum þeirra eru öll
störl" unnin af ókunnuni hönd-
um. Þær sjá ungbörnin með pela
í stað þess að sjúga brjóst móð-
ur sinnar, sem vinnur utan