Vísbending - 25.05.2017, Qupperneq 3

V Í S B E N D I N G 1 9 . T B L . 2 0 1 7 3
Grænland og sæstrengur
Fjarlægð milli Grænlands og Íslands er aðeins um 300 km, sé farin sjóleiðin yfir Grænlandssund sem tengir Norð-
ur-Íshaf og Atlantshaf. Sjórinn er djúpur á
Grænlandssundi milli Íslands og Grænlands
og þyrfti að rannsaka sjávarbotninn nán-
ar, eigi að huga að lagningu sæstrengs milli
landanna. Sæstrengur til flutnings raforku
gæti gefið færi á að flytja orku frá Grænlandi
til Íslands og þaðan áfram til Bretlands.
Hingað til hefur Ísland stundað óbein-
an útflutning raforku, gegnum útflutning
orkufreks iðnaðar í formi áls meðal annars,
þar sem mikillar raforku er krafist til fram-
leiðslunnar. Til eru gamlar og nýjar hug-
myndir, sem snúa að virkjun fallorku á
Grænlandi til raforkuframleiðslu og lagningu
sæstrengs frá Grænlandi til Íslands, sæstrengs
sem haldi áfram frá Íslandi til Bretlands.
Framkvæmd af þessu tagi þýddi að það væri
borð fyrir báru, þegar kæmi að orkufram-
lagi Íslands til stóriðju hér á landi. Jafnframt
skapar þetta tækifæri til að flytja orku frá Ís-
landi í átt að meginlandi Evrópu, til dæmis
með viðkomu á Bretlandi. Framkvæmd af
þessu tagi gæti verið Íslandi, Grænlandi og
öðrum Evrópulöndum hagfelld, þar sem um
nýtingu endurnýjanlegrar orku er að ræða.
Bretland og önnur Evrópulönd vilja auka
hlut endurnýjanlegrar orku af heildar orku-
nýtingu sinni.
Um 84% Grænlands eru þakin ísbreiðu.
Ísbreiða Grænlands bráðnar vegna loftslags-
breytinga. Við það ferli hækkar ekki yfirborð
sjávar á Grænlandi, eins og ætla mætti, held-
ur lækkar yfirborðið. Það er vegna þess að
við bráðun íss minnkar massi Grænlands og
við það minnkar aðdráttarafl hans. Lögmál
eðlisfræðinnar segir að meiri massi (land)
dragi meira vatn (sjó) að sér, og í þessu til-
viki minnkar aðdráttaraflið þegar massinn
minnkar, með bráðnun ísbreiðunnar. Því má
búast við að sjávarborð lækki á Grænlandi
með frekari bráðnun íss, ólíkt því sem búast
má við annarsstaðar hjá löndum sem ekki
eru þakin ísbreiðu, samkvæmt rannsóknum
vísindamanna.
Ísland telst vera meðal þeirra landa sem
mesta raforku framleiða, sé miðað við höfða-
tölu. Þar sem um 90% raforkuframleiðsl-
unnar fer til orkufreks iðnaðar.
Eftirspurn eftir endurnýjanlegri orku
hefur aukist í Evrópu, þar sem hærra orku-
verð hvetur hagsmunaðila til umhugsunar af
þessu tagi. Tæknilegir þættir ásamt hagfræði-
legum þáttum verkefnisins leiða til þess að
ef sæstrengur yrði að raunveruleika, þá tæki
mörg ár að vinna að framkvæmdinni.
Útlit er fyrir að sæstrengur af þessu tagi
yrði með þeim lengstu í heimi, með mikilli
afkastagetu, sem og krefjandi útfærslu ör-
yggisþátta. Bretar hafa sýnt áhuga á að koma
að fjármögnun sæstrengs, en óvíst er að fjár-
mögnun mannvirkja yrði á þeirra vegum,
kæmi til lagningu strengs. Þá er spurning
hver myndi í raun bera áhættu af sæstreng,
sem er mikilvægt atriði.
Möguleg orkuframleiðsla í Grænlandi,
með virkjun vatnsafls, er gríðarleg – á meðan
virkjanakostum á Íslandi fer fækkandi. Þættir
eins og umhverfisáhrif setja virkjanakostum
skorður. Fólksfjölgun í Evrópu kallar á aukna
eftirspurn eftir raforku, þar sem framboð og
eftirspurn ræður verði orkunnar. Þetta þarf
allt að hafa í huga þegar kostir við lagningu
sæstrengs eru skoðaðir, þar sem framboð og
eftirspurn ráða ferð.
Þá hafa ýmsir bent á að sé þessi tilhögun
viðhöfð, sem felur í sér flutning orku frá
Grænlandi áfram til Íslands og Bretlands,
þá sé hægt að slá tvær flugur í einu höggi. Í
fyrsta lagi þurfi ekki að koma til orkuskorts á
endurnýjanlegri orku hér landi og í öðru lagi
gæti Ísland og Grænland þannig tengt sig
inn á orkukerfi annarra landa Evrópu.
Heimild: Kristjánsdóttir (2015). Sustaina-
ble Energy Resources and Economics in Iceland
and Greenland. Springer. New York.
Helga Kristjánsdóttir
Hagfræðingur
Mynd 1 Uppsett framleiðslugeta rafmagns
Milljón kílóvött
Mynd 2 Nettó neysla rafmagns í heild
Milljarðar kílówattstunda
Heimild: U.S. Energy Information Administration (2014)
Heimild: U.S. Energy Information Administration (2014)