Morgunblaðið - 05.02.2020, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRÚAR 2020
Við höfum opnað nýjan og endurbættan vef:
www.gamafelagid.is
Sænska ljóð-
skáldið, greina-
höfundurinn,
bókmenntafræð-
ingurinn og þýð-
andinn Gunnar
D. Hansson verð-
ur gestur á Höf-
undakvöldi Nor-
ræna hússins í
kvöld og hefst
það kl. 19.30. Sofie Hermansen
Eriksdatter, skrifstofustjóri Bók-
menntaverðlauna Norðurlanda-
ráðs, stýrir umræðum sem fara
fram á sænsku og dönsku. Hansson
hefur m.a. þýtt fornensk og forn-
íslensk ljóð og er dósent í bók-
menntafræði og fyrrverandi pró-
fessor við Háskólann í Gautaborg.
Frá því fyrsta bók hans kom út árið
1979 hefur hann gefið út mörg rit-
gerðasöfn og 12 ljóðabækur, m.a.
Tapeshavet (2017) sem var tilnefnd
til Bókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs. Hansson hefur hlotið
verðlaun fyrir ljóð sín og ritgerðir.
Gunnar Hansson
á Höfundakvöldi
Gunnar Hansson
Færeyska tón-
listarkonan
Eivør Pálsdóttir
heldur sóló-
tónleika í Lang-
holtskirkju 22.
febrúar og verða
það minningar-
tónleikar haldnir
samhliða úthlut-
un úr Minningar-
sjóði Jóns Sefánssonar. Markmiðið
er að halda árlega minningartón-
leika og fá nemendur og samstarfs-
fólk Jóns og Ólafar Kolbrúnar í
gegnum tíðina til að koma saman til
að heiðra minningu Jóns, skv. til-
kynningu. Eivør mun flytja blöndu
af nýju og gömlu efni og aðgangs-
eyrir rennur óskiptur í minningar-
sjóðinn. Markmiðið með sjóðnum er
að styðja ungt fólk sem er að hasla
sér völl á sviði tónlistar og önnur
verkefni sem stjórn sjóðsins metur
að falli að hugsjónum Jóns Stef-
ánssonar, að því er fram kemur í
tilkynningu. Miðasala fer fram á
vefnum tix.is.
Eivør á minningar-
tónleikum um Jón
Eivør Pálsdóttir
Eyrarrósarlistinn 2020 hefur verið
opinberaður en Eyrarrósin er
viðurkenning fyrir framúrskarandi
menningarverkefni utan höfuð-
borgarsvæðisins og verður nú veitt
í sextánda sinn. 25 umsóknir bár-
ust hvaðanæva af landinu og voru
sex verkefni valin úr þeim: Júlíana
– hátíð sögu og bóka í Stykk-
ishólmi, Kakalaskáli í Skagafirði,
Menningarstarf í Alþýðuhúsinu á
Siglufirði, Plan B Art Festival í
Borgarbyggð, Reykholtshátíð í
Borgarfirði og Skjaldborg – hátíð
íslenskra heimildarmynda á Pat-
reksfirði.
Þrjú þessara verkefna hljóta
formlega tilnefningu til verðlaun-
anna: Kakalaskáli, Menningarstarf
í Alþýðuhúsinu á Siglufirði og
Skjaldborg. Eyrarrósin verður af-
hent 14. febrúar næstkomandi á
Seyðisfirði sem er heimabær hand-
hafa Eyrarrósarinnar í fyrra;
listahátíðarinnar List í ljósi.
Í Kakalaskála er sögu Sturl-
ungaaldar miðlað á afar áhuga-
verðan hátt, segir í tilkynningu og
að um sé að ræða sögu- og listsýn-
ingu með hljóðleiðsögn. Sýningin
var unnin af 14 listamönnum frá
10 þjóðlöndum í fyrravor. Í Al-
þýðuhúsinu á Siglufirði hefur um
árabil verið rekið fjölþætt menn-
ingarstarf allt árið um kring sem
hefur haft mikil áhrif á bæjar-
braginn segir í tilkynningu, og um
Skjaldborg segir m.a. að hún sé
kraftmikil uppskeruhátíð heimild-
armyndafólks og eina íslenska
kvikmyndahátíðin sem sérhæfi sig
í að frumsýna íslenskar heimildar-
myndir.
Eyrarrósin er samstarfsverkefni
Listahátíðar í Reykjavík, Byggða-
stofnunar og Air Iceland Connect.
Miðlun Úr Kakalaskála, einu þeirra verkefna sem tilnefnd eru til Eyrarrósarinnar.
Þrjú verkefni tilnefnd til Eyrarrósar
Söngleikurinn Vorið vaknar,eða Spring Awakening áfrummálinu, er byggður ásamnefndu leikriti eftir
Frank Wedekind frá árinu 1891. Á
þeim tíma þótti verkið svo djarft og
ósiðlegt að það var ekki sýnt fyrr en
árið 1906 og þá í mjög ritskoðaðri út-
gáfu en nú til dags þykir umfjöllunar-
efnið sem betur fer minna feimnis-
mál. Eins og í fjölmörgum leikritum
um unglinga snýst sagan um hvað
gerist þegar áður óþekktar þrár og
langanir kvikna innra með ungu fólki,
en hér er skoðað hvaða afleiðingar
það getur haft í þrúgandi og upp-
skrúfuðu siðprýðissamfélagi Þýska-
lands á 19. öld. Þetta er gömul saga
og ný og hér er litlu við hana bætt. Í
gegnum tíðina hafa ótal höfundar
sagt þessa sömu sögu og það má
spyrja hvort ástæða sé til að segja
hana enn á ný í þessum söngleik frá
árinu 2006 þótt eflaust hafi leikritið
átt fullt erindi við fólk á sínum tíma.
Það fyrsta sem við blasir þegar
gengið er í salinn er stórt stálgrindar-
leikfimitæki sem er eina sviðsmyndin.
Erfitt er að sjá tengsl þess við um-
hverfi eða innihald verksins en hins
vegar er það vel nýtt í áhrifamiklum
dansatriðum sem setja sterkan svip á
sýninguna og drengirnir eru ákaflega
duglegir í leikfiminni. Frumleg notk-
un á handheldum ljósum gefur sýn-
ingunni sérstakt yfirbragð og lýsingin
er að öllu leyti fagmannlega unnin og
stingur hvergi í stúf.
Á sviðinu birtist hver manneskjan á
fætur annarri sem virðist sótt í staðal-
myndir okkar um fólk á 19. öldinni og
lítilli fjölbreytni er fyrir að fara. Sér-
staklega er þetta áberandi varðandi
fullorðna fólkið. Þorsteinn Bachmann
á frábæra innkomu sem steinrunni
latínukennarinn. Hann leikur svo alla
aðra fullorðna karlmenn líka og oft
finnst manni eins og þeir séu allir
latínukennarinn í mismunandi jökk-
um. Fullorðnu konurnar sem Edda
Björg Eyjólfsdóttir leikur eru líka all-
ar í raun sama konan. Meira að segja
móðir Melchiors, sem í fyrstu virðist
frábrugðin hinum, bregst þegar á
reynir. Hafi ásetningur leikstjórans
verið að sýna fullorðna fólkið sem
einsleita og forpokaða hjörð er það
ekki nógu skýrt og þá hefði einnig
verið sterkara að bjóða upp á fjöl-
breyttan unglingahóp á móti en því
miður eru þau sama markinu brennd
að karaktereinkenni þeirra eru fá-
breytt og keimlík. Búningarnir ýta
undir þessa upplifun, stúlkurnar eru
allar klæddar svipuðum kjólum og
drengirnir í stuttbuxum og hvítum
skyrtum. Þetta hefði gengið ef um
skólabúninga væri að ræða en lítur
frekar út fyrir að vera samansafn af
markaði með notuð föt en trúverð-
ugur klæðnaður evrópsks 19. aldar
yfirstéttarfólks og raunar fær Hertex
sérstakar þakkir í leikskránni.
Hvorki hugvitssamlega smíðað
leikfimitækið né búningar hafa þann-
ig í raun tengingu við samtíma verks-
ins í Evrópu fyrir rúmum 150 árum
og upplifunin er frekar sú að sagan
eigi sér stað í dystópískum hliðar-
veruleika en í gamla daga.
Þótt leikritið hafi verið áræðið og
framúrstefnulegt á sínum tíma er
hætt við að söguþráðurinn þyki frek-
ar klisjukenndur nú til dags. Hægt
væri að rekja hann í stuttu máli en
það er tilgangslítið. Í staðinn má taka
upp hvaða angurværu og trega-
blöndnu ástarnóvellu sem er og lesa
hann þar. Atburðarásin verður sífellt
fyrirsjáanlegri eftir því sem á líður og
eftir hlé tekur melódramatíkin völdin
sem er reyndar ágætlega við hæfi í
ljósi þess hve vinsæll sá frásagnarstíll
var á þeim tíma sem sagan á að ger-
ast. Persónur eru dregnar einföldum
og skýrum dráttum, illskunni og sak-
leysinu er teflt hvoru gegn öðru án
nokkurra undirtóna, framvindan er
óhefluð og öllum brögðum beitt til að
vekja sterk viðbrögð hjá áhorfendum.
Þessi aðferð hefur notið lítillar hylli á
síðari tímum nema helst í sápuóper-
um og áhugavert að sjá hana í háveg-
um hafða hér. Aðrar leiðir hafa verið
vinsælli upp á síðkastið til að leika á
tilfinningar áhorfenda.
Sýningin hverfist um tónlistar-
atriðin sem bera sýninguna uppi eins
og vera ber í söngleik. Þar hefur mjög
vel tekist til í leikaravali því öll eru
þau afburða söngvarar og hljóm-
sveitin slær ekki feilnótu heldur. Út-
setningar eru bæði vel gerðar og
áhrifaríkar og tónlistin úr verkinu er
margverðlaunuð. Dansatriðin eru
stórkostlegt sjónarspil og Lee Proud
hefur tekist einstaklega vel upp við að
útfæra tilkomumiklar og heillandi
hópsenur. Þessi atriði eru veisla bæði
fyrir augu og eyru.
Að sýningu lokinni fékk leikhóp-
urinn standandi lófatak frá áhorf-
endum og mér varð ljóst að þeir van-
kantar sem ég hafði tekið eftir virtust
ekki hafa dregið úr upplifun annarra.
Eftir ítarlega rannsóknarvinnu hef ég
komist að því að Spring Awakening
fær almennt einróma lof bæði áhorf-
enda og gagnrýnenda, svo ef þið hafið
gaman af melódrama með frábærlega
fram settum dans- og tónlistar-
atriðum þá er þetta sýningin fyrir
ykkur.
Ljósmynd/Auðunn Níelsson
Vaknar vorið?
Samkomuhúsið á Akureyri
Vorið vaknar bbbnn
Eftir Steven Slater og Duncan Sheik.
Íslensk þýðing: Salka Guðmundsdóttir.
Leikstjórn: Marta Nordal. Tónlistar-
stjórn: Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson.
Leikmynd og búningar: Auður Ösp Guð-
mundsdóttir. Danshöfundur: Lee Proud.
Ljósahönnun: Ólafur Ágúst Stefánsson.
Hljóðmynd: Hafþór Karlsson. Hljóm-
sveit: Jaan Alavere, Sigrún Mary McCor-
mick, Ásdís Arnardóttir, Steinunn Arn-
björg Stefánsdóttir, Kjartan Valdimars-
son, Philip Doyle, Kristján Edelstein,
Pálmi Gunnarsson og Einar Scheving.
Leikarar: Þórdís Björk Þorfinnsdóttir,
Júlí Heiðar Halldórsson, Rúnar Kristinn
Rúnarsson, Þorsteinn Bachmann, Edda
Björg Eyjólfsdóttir, Viktoría Sigurðar-
dóttir, Árni Beinteinn Árnason, Jónína
Björt Gunnarsdóttir, Ahd Tamimi, Ari
Orrason, Eik Haraldsdóttir og Bjarklind
Ásta Brynjólfsdóttir. Leikfélag Akureyr-
ar frumsýndi í samvinnu við Sinfóníu-
hljómsveit Norðurlands í Samkomu-
húsinu á Akureyri 31. janúar 2020.
DANÍEL FREYR
JÓNSSON
LEIKLIST Tónlist „Sýningin hverfist
um tónlistaratriðin sem
bera sýninguna uppi eins
og vera ber í söngleik.“