Morgunblaðið - 11.02.2020, Qupperneq 9

FRÉTTIR 9Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2020
BAKSVIÐ
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
Af nítján heilsugæslustöðvum sem
reknar eru á höfuðborgarsvæðinu
eru fjórar einkareknar. Í nýrri
könnun meðal þeirra sem nýtt hafa
sér þjónustu stöðvanna sést að
einkareknu stöðvarnar raða sér í
efstu sætin þegar spurt er út í
hversu mikið traust notendur bera
til þeirra.
Könnunin var framkvæmd af
fyrirtækinu Maskínu fyrir Sjúkra-
tryggingar Íslands. Könnunin hef-
ur ekki verið gerð opinber en
Morgunblaðið hefur niðurstöður
hennar undir höndum.
Tvær stöðvar með 4,15
Þátttakendur í könnuninni voru
spurðir hversu mikið eða lítið
traust þeir bæru almennt til heilsu-
gæslunnar. Gátu þeir svarað á
fimm vegu, þ.e. mjög mikið, fremur
mikið, í meðallagi, fremur lítið og
mjög lítið.
Þegar vegin heildareinkunn var
tekin saman á skalanum 1-5 skor-
uðu tvær stöðvar hæst og fengu
einkunnina 4,15. Það voru Heilsu-
gæslan Höfða og Heilsugæslan
Salahverfi. Fast á hæla þeim kom
Heilsugæslan Seltjarnarnesi og
Vesturbæ með 4,08 og Heilsugæsl-
an Lágmúla með 4,06.
Allar stöðvarnar, að þeirri sem
þjónustar Seltjarnarnes og Vest-
urbæ undanskilinni, eru einka-
reknar.
Fjórða einkarekna stöðin,
Heilsugæslan Urðarhvarfi, fékk
einkunnina 4 og kom þar skammt á
hæla Heilsugæslunnar Árbæ og
Heilsugæslunnar Efra-Breiðholti.
Þær stöðvar sem skoruðu lægra
en þær sem hér að ofan eru nefnd-
ar fengu lægra skor en 4. Að með-
altali var einkunn allra stöðvanna
3,95. Meðaleinkunn einkareknu
stöðvanna var 4,09 en þeirra sem
reknar eru af hinu opinbera 3,91.
Breytt fjármögnun
Nýtt fjármögnunarkerfi var tek-
ið upp árið 2017 fyrir starfsemi
heilsugæslu á höfuðborgarsvæðinu.
Það nær bæði til opinberu stöðv-
anna og hinna einkareknu. Kerfið
heldur utan um útdeilingu Sjúkra-
trygginga á stuðningi ríkisins við
þjónustuna sem þar er veitt. Út-
deilt er úr skilgreindum „potti“
sem deilist niður að stærstum
hluta á grundvelli tölfræði um
skjólstæðinga hverrar stöðvar. Þá
taka greiðslur einnig mið af því í
hversu miklum mæli skjólstæð-
ingar stöðvanna sækja þjónustu á
þá stöð sem þeir eru skráðir á og
hversu vel stöðinni tekst að upp-
fylla ákveðin valin gæðaviðmið í
starfi sínu.
Í kjölfar upptöku kerfisins urðu
ýmsar breytingar á þjónustustig-
inu. Þannig jukust afköst í komum
á heilsugæslur á höfuðborgarsvæð-
inu um tæp 10% milli áranna 2017
og 2018. Enn hafa ekki verið gerð-
ar opinberar tölur yfir þróunina
milli 2018 og 2019.
Mosfellsbær sker sig úr
Samkvæmt þeim viðmiðum sem
sett eru í könnuninni er þjónustu-
veitendum skipt í þrjá flokka, þar
sem einkunn gefur til kynna svo-
kallað styrkleikabil (4,20-5,00), þar
sem tækifæri er til nokkurra úr-
bóta (3,70-4,19) og þar sem tæki-
færi er til mikilla úrbóta (1,00-
3,69). Athygli vekur að allar heilsu-
gæslurnar nema ein fylla flokkinn í
miðið, þar sem enn má gera nokkr-
ar úrbætur. Heilsugæslan Mos-
fellsumdæmi fyllir hins vegar ein
þriðja flokkinn þar sem tækifæri
eru sögð til mikilla úrbóta.
Einkareknar heilsugæslu-
stöðvar skora hæst í trausti
 Heilsugæslustöðvar á höfuðborgarsvæðinu geta allar gert úrbætur á þjónustu
90%
80%
70%
60%
50%
40%
0-5 ára 6-17 ára 18-30 ára 31-40 ára 41-50 ára 51-60 ára 61-70 ára 71 árs +
75% 76%
64%
68%
72%
75% 77%
83%
Traust til heilsugæslunnar eftir heilsugæslustöðvum og aldri
Þessi þrjú atriði
voru oftast nefnd
Hlutfall þeirra sem sögðust
bera fremur eða mjög mikið
traust til heilsugæslunnar
Traust til heilsugæslunnar eftir
heilsugæslustöðvum (á bilunu 1-5)
Traust til heilsugæslunnar aldri þess sem heimsótti heilsugæsluna
Hvað fi nnst þér
brýnast að bæta
í heilsugæslunni?
Heimild: Maskína/Sjúkratryggingar Íslands
*Einkareknar stöðvar
Styttri bið eftir
tíma/þjónustu
Auðvelda að hægt sé
að ná í lækni í síma
Aukin rafræn
þjónusta
32% 20% 15%
Höfði*
Salahverfi *
Seltjarnarnes
Lágmúli*
Árbær
Efra-Breiðholt
Urðarhvarfi *
Efstaleiti
Hlíðar
Hvammur
Miðbær
Fjörður
Sólvangur
Glæsibær
Garðabær
Mjódd
Grafarvogur
Hamraborg
Mosfellsumdæmi
4,15
4,15
4,08
4,06
4,04
4,03
4,00
3,99
3,98
3,98
3,96
3,91
3,90
3,89
3,84
3,83
3,81
3,76
3,66
Brennur á fólki
» Flestir sem nefna tillögur til
úrbóta nefna styttri bið eftir
tíma.
» Því næst vill fólk aukið að-
gengi að læknum gegnum síma.
» Þriðja algengasta ábendingin
tengist aukinni rafrænni þjón-
ustu.
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Miðað er við að endurnotkun og end-
urvinnsla úrgangs frá heimilum
verði 50% á þessu ári. Fyrir árið
2018 var þetta hlutfall 28% hérlendis
og því ljóst að talsvert er í land svo
markmiðinu verði náð. Endur-
vinnsluhlutfall heimilisúrgangs var
33% árið 2016 og einnig 2017.
Í bréfi sem Umhverfisstofnun hef-
ur ritað sveitarfélögum kemur jafn-
framt fram að samkvæmt EES-
skuldbindingum verður krafa um
55% endurvinnsluhlutfall heimilis-
úrgangs 2025. Það hækkar síðan í
60% 2030 og 65% árið 2035.
Steinunn Karlsdóttir, sérfræðing-
ur hjá Umhverfisstofnun, segir ekki
útlit fyrir að 50% viðmið náist í ár.
Hún bætir því við að samhliða hert-
um markmiðum sé verið að herða
aðferðir til útreiknings á endur-
vinnsluhlutfallinu. Það muni hafa í
för með sér að hérlendis muni t.d.
þurfa að byrja að telja það plast sem
er brennt erlendis sem endurnýt-
ingu en ekki endurvinnslu eins og
gert sé í dag.
Bókhaldsárið 2018 var fyrsta árið
sem rekstraraðilum var skylt að
skila úrgangstölum niður á sveitar-
félög. Sú skráning er nokkuð flókin í
framkvæmd, segir í í bréfi Umhverf-
isstofnunar, og ljóst að úrgangs-
tölfræði fyrir 2018 sé ekki fullkomin
og spegli að litlu leyti stöðu hvers
sveitarfélags.
Sveitarfélög hafi yfirsýn
Það er hlutverk lokameðhöndl-
unaraðila að skrá úrganginn þ.e.
þess sem fargar, endurvinnur eða
endurnýtir það. Steinunn nefnir sem
dæmi að við sorphirðu á landsbyggð-
inni geti flutningsaðili sótt úrgang í
þrjú bæjarfélög og í slíkum tilvikum
geti verið erfitt að ákveða á hvaða
sveitarfélag eigi að setja úrganginn.
Steinunn segir brýnt að ná tökum
á skráningunni svo sveitarfélög hafi
yfirsýn yfir stöðuna.
 Úrgangstölfræði ekki fullkomin
Verk að vinna
í endurvinnslu
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi í
gær tvo karlmenn í sjö ára fangelsi
hvorn fyrir að flytja mikið magn af
amfetamíni og kókaíni til landsins.
Mennirnir voru handteknir í
ágúst í fyrra við komuna til lands-
ins með ferjunni Norrænu en fíkni-
efnahundar gáfu merki um fíkni-
efni í Austin Mini Cooper-bifreið
sem þeir komu á. Hafði fíkniefn-
unum verið komið fyrir í læstu
hólfi í bifreiðinni. Alls var um að
ræða 37,8 kíló af amfetamíni og
tæplega fimm kíló af kókaíni. Fram
kemur í dómnum að amfetamínið
hafi verið rakt og reiknuð þyngd
þess miðað við þurrt efni sé 12,64
kíló.
Annar maðurinn, Heinz Bern-
hard Sommer, er Þjóðverji en hinn,
Victori-Sorin Epifanov, Rúmeni.
Sommer sagðist vera ellilífeyris-
þegi og fyrrverandi bankastarfs-
maður. Hann hefði verið talsvert
skuldugur vegna skatta, en hann
hafði meðal annars setið inni vegna
skattalagabrota í heimalandinu.
Epifanov er þrettán árum yngri og
hafði búið í nokkur ár í Þýskalandi.
Sögðust þeir vera kunningjar sem
þekktust í gegnum þriðja mann
sem hefði beðið þá að fara til Ís-
lands og skipulagt ferðina.
Báðir mennirnir neituðu því að
hafa vitað af fíkniefnunum. Þeir
höfðu áður komið til Íslands í sama
bíl árið 2018 auk þess að ferðast
saman til Óslóar í Noregi og Basel í
Sviss auk flugferðar til Malaga á
Spáni.
Fluttu inn
tugi kílóa af
fíkniefnum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Norræna Mennirnir fluttu fíkniefn-
in inn með ferjunni Norrænu.