Morgunblaðið - 11.02.2020, Qupperneq 16

16 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2020
✝ Jóna SigríðurGísladóttir
fæddist í Hafn-
arfirði 24. júní
1923. Hún lést á
Hrafnistu í Hafn-
arfirði 27. janúar
2020.
Foreldrar hennar
voru Kristjana Þor-
björg Jónsdóttir
húsfreyja, f. 13.10.
1894, d. 17.7. 1973,
og Gísli Gíslason bakarameist-
ari, f. 28.2. 1865, d. 14.9. 1954.
Systkini Jónu voru Jón Gunn-
ar, Valberg, Halldór, Gíslína
(Didda), Katrín og eftirlifandi
systkini eru Friðrik og Guð-
rún (Lilla).
Jóna giftist hinn 31. júlí
1953 Sigurði Magnúsi Guð-
mundssyni, f. 30. nóvember
1923, d. 8. ágúst 2010. For-
barnabörn og eitt barna-
barnabarn. 3) Valgerður, gift
Óskari Jóhannssyni, saman
eiga þau tvö börn og þrjú
barnabörn. Þau misstu ung-
barn. 4) Ragnheiður, hún á tvö
börn, fimm stjúpbörn, tólf
barnabörn og þrjú barna-
barnabörn, hún er í fjarbúð
með Kristjáni Guðmundssyni.
5) Björg, hún á þrjú stjúpbörn
og fjögur barnabörn. 6) Aðal-
heiður Dóra, gift Þresti Ósk-
arssyni, saman eiga þau fjögur
börn og þrjú barnabörn.
Jóna stundaði margskonar
störf, m.a. við saumaskap og
sem matráður á ýmsum stöð-
um. Lengst af var hún hús-
móðir enda með stórt heimili.
Eftir að börnin fóru að heim-
an vann hún um tíma í Víði-
staðaskóla og síðar á Hrafn-
istu þar sem hún eyddi síðustu
þremur árum ævi sinnar.
Jóna verður jarðsungin frá
Hafnarfjarðarkirkju í dag, 11.
febrúar 2020, klukkan 13.
eldrar hans voru
Ragnheiður
Magnúsdóttir
húsfreyja, f. 11.1.
1899, d. 12.12.
1974, og Guð-
mundur Þ. Magn-
ússon athafna-
maður, f. 26.10.
1900, d. 25.4.
1979.
Jóna og
Sigurður ólust
bæði upp í Hafnarfirði og
bjuggu þar öll sín hjúskap-
arár, lengst af á Hraunbrún
10 sem síðar breyttist í 34.
Börn þeirra eru: 1) Guð-
mundur Friðrik, kvæntur
Kristínu Pálsdóttur, saman
eiga þau fimm börn og 12
barnabörn. 2) Axel, kvæntur
Þórunni Halldórsdóttur, sam-
an eiga þau tvö börn, sjö
Í dag kveðjum við ástkæra
móður okkar með þökk í hjarta
fyrir fagra samfylgd. Við trúum
því að þessar ljóðlínur lýsi vel
þeirri ást og umhyggju sem
hún gaf okkur og fjölskyldum
okkar alla tíð. Mamma var allt-
af til staðar.
Ef sérð þú gamla konu þá minnstu
móður þinnar
sem mildast átti hjartað og þyngstu
störfin vann.
Og fórnaði þér kröftum og fegurð
æsku sinnar
og fræddi þig um lífið og gerði úr
þér mann.
Þú veist að gömul kona var ung og
fögur forðum,
og fátækasta ekkjan gaf drottni sín-
um mest.
Ó, sýndu henni vinsemd í verki og í
orðum
sú virðing sæmir henni og móður
þinni best.
Því aðeins færðu heiðrað og metið
þína móður,
að minning hennar verði þér alltaf
hrein og skír,
og veki hjá þér löngun til að vera
öðrum góður
og vaxa inn í himin – þar sem kær-
leikurinn býr.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi)
Blessuð sé minning móður
okkar.
Guðmundur Friðrik,
Valgerður, Ragnheið-
ur, Björg og Aðal-
heiður Dóra.
Hún mamma mín er látin 96
ára að aldri. Fyrstu minningar
mínar um mömmu eru þær að
ég kom í heimsókn til hennar
sjálfsagt í kringum fjögurra
ára. Þá bjuggu þau Siggi í
Akurgerði, sem var beint á
móti bæjarútgerðinni. Ég man
kolalyktina enn. Það var svo
gott veður í Hafnarfirði eins og
alltaf. Hún var við þvotta í
kjallaranum. Ekki man ég að
mér hafi leiðst þá hjá henni
enda eldaði mamma allra besta
mat í heimi. Þær eru ógleyman-
legar fiskibollurnar hennar
enda njóta mörg skólabörn í
dag góðs af því, en ég nota upp-
skrift frá mömmu við gerð
þeirra.
Það var venja að við fengjum
að velja hvað ætti að vera í
matinn á afmælisdögum okkar
barnanna. Valið var mjög erfitt,
enda allur matur góður sem
hún eldaði. Hún var sem sagt
listakokkur.
Mamma var selskapskona.
Henni þótti afskaplega gaman
að hafa matarboð og fara til
annarra í mat. Einnig hafði hún
gaman af því að ferðast og naut
þess alveg fram á síðasta dag. Í
hvert sinn sem við heimsóttum
hana á Hrafnistu sagði hún: „Já
hvert eigum við að fara núna?“
Örsjaldan tók ég mömmu á
rúntinn austur fyrir fjall en
hún vildi alltaf að ég byði vin-
konum hennar úr Blindrafélag-
inu með þeim og við gerðum
það að sjálfsögðu. Þá heimsótt-
um við Frigga bróður hennar í
leiðinni. Það þótti henni til-
heyra en hann bjó þá á Selfossi.
Yfirleitt endaði ferðin í mat á
Lindinni á Laugarvatni. Eitt
skiptið vorum við sest við borð
og búin að panta steiktan sil-
ung. Þá sagði ég við vinkon-
urnar og mömmu: „Má ekki
bjóða ykkur lítið hvítvínsglas
með matnum?“ „Nei takk,“
sagði mamma, „við viljum þrjá
stóra bjóra!“ Það var ekkert
gefið eftir í þeim málum.
Ég á margar góðar og
skemmtilegar minningar um
mömmu, og einnig Sigga stjúpa
sem tók mér alla tíð afskaplega
vel.
Megi minning þín lifa elsku
mamma.
Þinn
Axel.
Mamma kemur Óli lokbrá hér í nótt?
Ef þú sérð hann koma sofna ég svo
hljótt.
Því ég þvoði mér svo vel og var svo
þægur mamma mín,
máske kemur Óli hér með gullin sín.
Lagið sem norska söngkonan
Ingrid Almquist samdi og söng
fyrir son sinn, þýtt af Jóni Sig-
urðssyni, hef ég nú sungið fyrir
dætur mínar fimm sl. 25 ár. En
þetta lag söng hún amma mín,
hún amma Jóna, einmitt fyrir
mig í æsku og hugsa ég alltaf
til hennar í hvert sinn sem ég
syng þetta lag. Hún amma
Jóna á nefnilega gríðarlega
stórt pláss í mínu hjarta. Marg-
ar af æskuminningum mínum
tengjast gleðiviðburðum með
ömmu og afa á Hraunbrún.
Enn þann dag í dag stelst ég til
að keyra niður Hraunbrúnina,
þegar ég á leið í Hafnarfjörð,
og stoppa þá stuttlega fyrir ut-
an húsið þeirra þar sem snúru-
staurarnir sem við notuðum
sem mark í fótbolta standa enn.
Oftast leitar hugurinn þó upp í
eldhúsgluggann þar sem ég sat
tímunum saman í borðkróknum
og spilaði „fimm-upp“ með afa
og ömmu.
Amma Jóna ól mig að miklu
leyti upp. Ég var fyrsta barna-
barnið af ellefu – lambakóng-
urinn eins og amma nefndi mig
ávallt – og dvaldi ég mjög oft
hjá ömmu bæði er ég var í leik-
skóla sem og flestöll sumur eft-
ir að ég fluttist til Danmerkur.
Þá var ávallt farið í hjólhýsið
þeirra á Þingvöllum eða í sum-
arbústað Olíufélagsins á Laug-
arvatni, en afi vann allan sinn
starfsferil hjá Olíufélaginu.
Þetta eru miklar gleðiminning-
ar.
Mitt fyrsta sjálfstæða heim-
ili, er ég hóf búskap, var einnig
á neðri hæðinni hjá ömmu og
afa á Hraunbrúninni. Amma
var ávallt full af fróðleik og sat
aldrei á sér að veita mér og
öðrum góð ráð. Hún hefur
ávallt fylgt mér og mun gera
það enn.
Í dag kveðjum við hana
ömmu, minnumst hennar með
miklum söknuði en jafnframt
með mikilli gleði, því það voru
mikil forréttindi að eiga svona
góða ömmu.
Elsku Amma Jóna, hvíldu í
friði, takk fyrir allt sem þú
gafst mér og mínum börnum.
Skilaðu kærum kveðjum til
hans afa þegar þú loks sérð
hann á ný. Ég mun ávallt minn-
ast þín og þótt erfitt sé að
kveðja veit ég að þú verður
aldrei langt undan.
Þinn lambakóngur,
Jónas Hagan.
Komið er að kveðjustund.
Með söknuði og þakklæti kveðj-
um við yndislega ömmu okkar
og nöfnu með fáum ljóðlínum.
Fallegar minningar um hana
munum við geyma í hjarta okk-
ar.
Kossi föstum kveð ég þig,
kyssi heitt mitt eftirlæti,
fæ mér nesti fram á stig,
fyrst ég verð að kveðja þig.
Vertu sæl! Og mundu mig
minn í allri hryggð og kæti!
Kossi föstum kveð ég þig
kyssi fast mitt eftirlæti.
(Jónas Hallgrímsson)
Guð geymi þig elsku amma
okkar.
Sigurður Valgeir og
Jóna Björg.
Elsku amma mín, mikið sem
ég á eftir að sakna þín.
Eins og flestum finnst mér
ég hafa átt bestu ömmu í heimi.
Hún var mér svo mikil fyrir-
mynd í svo mörgu en líka
margt sem ég myndi ekki gera
eins og amma. Já hún amma
Jóna var einstök kona og hefur
gefið mér meira en nokkur ann-
ar held ég. Ég er elst af stelp-
unum í ömmuhópnum og þess
vegna lambadrottningin hennar
ömmu og kallaði hún mig sjald-
an annað. Ég var svo heppin að
fá að alast upp hjá ömmu og
afa á nokkrum tímabilum og
þökk sé þeim átti ég alltaf fast-
an stað og öryggi í lífinu.
Hraunbrúnin var alltaf heim,
þess vegna hef ég aldrei verið
annað en Hafnfirðingur þrátt
fyrir að hafa búið úti um allt.
Amma var festan í lífi mínu.
Þvílík gæfa að fá að eiga ömmu
svona lengi. Við amma vorum
miklar vinkonur og gátum rætt
um allt saman. Amma fræddi
mig um lífið og svo snerist
þetta við og ég fór að fræða
ömmu. Því tímarnir breyttust
mikið og margt sem amma ekki
þekkti komið í daglegt tal.
Amma var hlý og elskuleg en
gat líka verið óþarflega hrein-
skilin á köflum og það er hlýjan
sem situr eftir í minningunum
og yljar manni um ókomna tíð.
Ein sú minning sem kemur upp
í hugann og segir kannski til
um hvað amma var töff í tauinu
alla tíð var þegar ég bjó á neðri
hæðinni á Hraunbrúninni. Ég
var loksins í helgarfríi og ætl-
aði út á djammið, hafði nýlega
keypt mér kjól og peysu með
stórum feldkraga og ætlaði
aldeilis að dressa mig upp. En
þegar ég fór í skápinn var þetta
hvergi að finna jú amma var
líka að djamma í fötunum mín-
um! Sjötíu og eitthvað eða tutt-
ugu og eitthvað; sama djamm-
dressið þegar maður á svona
flotta ömmu.
Öll spilakvöldin, ferðir á
Þingvelli og á Laugarvatn
ásamt öllu hinu. Endalausar
góðar minningar sem ég á eftir
að brosa yfir og segja frá.
Afi er glaður að fá þig.
Blunda, barnið góða,
ég bæri vöggu hljóða,
svo þig dreymi dátt og blítt,
dilla ég þér hægt og þýtt.
Blunda barnið góða.
Grein á víntré vænu,
þú vex í skrúði grænu,
út í heiminn brátt þig ber,
burt frá móður hönd þú fer.
Grein á víntré vænu.
Gleym ei æsku inni
og eigi móður þinni,
mundu öll þín ævispor,
elsku barn, þitt „faðir vor“.
(Chr. Richardt, Bjarni Jónsson
þýddi)
Þín lambadrottning,
Kristjana Þorbjörg
Jónsdóttir.
Jóna Gísladóttir hefur kvatt
þennan heim, háöldruð. Mig
langar að minnast Jónu, föður-
systur minnar, í fáum orðum.
Hér á árum áður var mikill
samgangur milli fjölskyldna
okkar og við frændsystkinin
nutum þess að hittast og fara í
leiki saman. Jóna var skörp
kona, dugleg og ákveðin. Hún
var ræðin og hrókur alls fagn-
aðar á góðum stundum. Þegar
eitthvað bjátaði á var hún oft
styrkasta stoðin. Þrátt fyrir
aldursmuninn talaði hún alltaf
við mann á jafningjagrundvelli
og oft voru trúnaðarmál rædd.
Hún gerði hlutina á sinn hátt,
eins og þegar hún leiðbeindi og
lagði mér og syni sínum lífs-
reglurnar þegar við stigum
okkar fyrstu spor í kvennamál-
um. Þar skar hún sig úr fjöld-
anum sem leit á samskipti
kynjanna sem feimnismál. Jóna
frænka var þekkt innan stór-
fjölskyldunnar fyrir matargerð
sína og gestrisni. Hafnarfjörður
var hér áður mikill útvegsbær,
bryggjurnar fullar af bátum og
komu sjómenn í land með ós-
lægðan afla yfir vetrartímann.
Eitt sinn náði Siggi, maður
Jónu, sér í lifur og kútmaga úr
golþorski. Við fjölskylda mín
vorum boðin í mat og því marg-
ir kútmagar sem þurfti að þrífa
og fylla. Ég man það eins og
það hafi gerst í gær þegar ég
horfði dáleiddur á frænku mína
útbúa þennan mat. Hvorki fyrr
né síðar hef ég fengið annað
eins góðgæti. Jónu fórst hlut-
verk húsmóður einkar vel úr
hendi og fór létt með að gera
hvern mat að veislumat. Minn-
isstætt er matarboð eftir að
Jóna hafði misst sjón og þurfti
að nota minnið til að finna
áhöld í eldhússkápum. Það var
engin hindrun fyrir Jónu og
þar bauð hún upp á dellur, en
það heiti notaði hún yfir fiski-
bollur. Jóna var lífsglöð kona
og hafði mikið jafnaðargeð. Það
kom best í ljós þegar hún fór
að missa sjónina fyrir þónokkr-
um árum. Hún hélt sínu striki
og mætti á mannfagnaði, ferða-
lög og ættarmót eins og ekkert
væri. Við fjölskyldan mín
kveðjum kæra frænku með
þakklæti fyrir allar góðu minn-
ingarnar.
Hannes Halldórsson.
Jóna Gísladóttir
Fyrir sextíu ár-
um hittist hópur
ungs fólks í Mál-
leysingjaskól-
anum í Stakkholti
og var augljós-
lega mikið niðri
fyrir. Hendur og
fingur hreyfðust
ótt og títt og úr
svipbrigðunum
mátti lesa ákefð
og spennu. Hópurinn átti það
sameiginlegt að hafa stundað
nám við skólann. Þau voru öll
heyrnarlaus og þeirra fyrsta
mál var táknmál. Unga fólkið
hafði reynt ýmislegt á sínum
uppvaxtarárum. Mörg þeirra
höfðu verið aðskilin, ung að
árum, frá fjölskyldu sinni til
að búa í heimavist skólans og
vegna erfiðleika við tjáningu
varð aðskilnaðurinn enn
sárari og óskiljanlegri.
Fram að árinu 1944 tók
Málleysingjaskólinn við bæði
þroskaheftum og heyrnar-
lausum nemendum. Það hafði
í för með sér að þegar heyrn-
arlaus nemandi með góða
greind fór út fyrir skólalóðina
varð hann stundum fyrir að-
kasti með bendingum og
stríðni um að viðkomandi
væri vitlaus og mállaus. Þá
var sérstaklega sárt að geta
ekki borið hönd fyrir höfuð
sér og tjáð tilfinningar sínar.
Örin voru ófá sem þetta unga
fólk bar með sér inn í fullorð-
insárin.
Merkileg baráttusaga
En frá og með þessum
fundi 11. febrúar 1960 skyldi
málum breytt. Formleg stofn-
un Félags heyrnarlausra varð
til með dyggri aðstoð Brands
Jónssonar, þeirra gamla
skólastjóra. Á þessum 60 ár-
um hefur tekist að leggja
mörgum mannréttindamálum
lið í þágu heyrnarlausra. En
saga heyrnarlausra á Íslandi
er um margt merkileg bar-
áttusaga. Saga þar sem bar-
áttan snerist um að komast úr
einangrun og fá viðurkenn-
ingu á mikilvægi íslenska
táknmálsins sem fyrsta máli
heyrnarlausra, tungumáli
sem myndi opna dyr þeirra
fyrir menntun, atvinnu og
jöfnuði. Einstaklingarnir sem
stofnuðu félagið hafa upplifað
mörg framfara-
skref. Árið 1964
fengu heyrn-
arlausir réttindi
til að taka bíl-
próf, 1976 kom
fyrsta táknmáls-
orðabókin út,
1985 voru texta-
símar teknir í
notkun og 1987
keypti Reykja-
víkurborg texta-
síma til stofnana.
Erlent samstarf
við aðildarfélög
heyrnarlausra hófst. Tákn-
málsfréttir urðu til og á hátíð-
arstundum bjóða sumar
stofnanir upp á táknmáls-
túlkun. Samskiptamiðstöð
heyrnarlausra og heyrnar-
skertra var stofnuð og hefur
stuðlað að eflingu og þróun
táknmálsins um leið og túlka-
þjónusta komst á laggirnar.
Þá voru lög um íslenska
tungu og íslenskt táknmál
samþykkt á Alþingi 27. maí
2011 sem var mikilvægt fram-
faraskref.
Hvert skref skiptir máli
En betur má ef duga skal.
Enn þá þarf að berjast fyrir
tilveru og sýnileika táknmáls-
ins. Það vantar námsefni á
táknmáli, túlkaþjónustu þarf
að efla, fjölmiðlaumfjöllun er
takmörkuð á táknmáli og
heyrnarlausir njóta tæpast
jafnræðis innan veggja vinnu-
staða sinna þar sem fáir
kunna eða fá tækifæri til að
læra táknmál. Tækni-
framfarir eru gífurlega mik-
ilvægar heyrnarlausum og
mikið vatn hefur runnið til
sjávar frá því fyrsti textasím-
inn leit dagsins ljós. Vonandi
mun tæknin minnka ein-
angrun og stuðla að enn meiri
jöfnuði og framförum sem
brautryðjendurnir fyrir 60
árum sáu að nauðsyn bar til.
Dagurinn 11. febrúar var val-
inn dagur íslenska táknmáls-
ins og af því tilefni mun for-
seti Íslands, Guðni Th.
Jóhannesson, ásamt mennta-
og menningarmálaráðherra
og öðrum hagsmunaaðilum ís-
lenska táknmálsins, undirrita
sáttmála Alheimssamtaka
heyrnarlausra um rétt allra
til táknmáls.
Á þessu ári er því ærin
ástæða til að hvetja stjórn-
völd, stofnanir og fyrirtæki til
að setja sér aðgerðaráætlun í
átt að umbótum í þágu heyrn-
arlausra í samfélaginu. Verk-
efni þeirra sem hófu vegferð-
ina fyrir 60 árum er ekki
lokið. Samfélag heyrnar-
lausra er lítið og þarf á stuðn-
ingi allra að halda. Hvert
skref skiptir máli. Íslenskt
samfélag verður margfalt rík-
ara af.
Íslenska tákn-
málið – vegferð-
in heldur áfram
Eftir Bryndísi
Guðmunds-
dóttur
Bryndís
Guðmundsdóttir
» Ástæða er til að
hvetja stjórn-
völd, stofnanir og
fyrirtæki til að
setja sér aðgerð-
aráætlun í átt að
umbótum í þágu
heyrnarlausra í
samfélaginu.
Höfundur er formaður Mál-
nefndar um íslenskt tákn-
mál.
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU
UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?