Morgunblaðið - 26.02.2020, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRÚAR 2020
eitthvað í fram-
tíðinni, frekar en
ekki neitt og því
sætta menn sig
við neikvæða
vexti. Þeir borga
þannig bank-
anum fyrir að
varðveita pen-
ingana sína.“
Ef menn hafa
þá skoðun að illa
sé farið með bankainnstæður fólks
er óhætt að segja að enn verr sé
farið með börnin. Vextir af inn-
lánum þeirra samsvöruðu aðeins
1,5% af höfuðstól, í 3,7% verð-
bólgu.
Ef lagðar eru saman inneignir,
hlutabréf og verðbréf, á meðfylgj-
andi grafi, sést að þau eru innan
við 1.300 milljarðar króna. Þess
ber að geta að hlutabréfin eru
skráð á nafnverði á skattframtali
en raunverulegt verðmæti þeirra
er margfalt hærra. Eigi að síður
sýnir þessi samanburður að
megineignir heimilanna liggja ekki
í peningum og verðbréfum heldur
í fasteignum, sem skráðar voru í
skattframtölum á tæplega 5200
milljarða kr. við lok árs 2018.
Meirihluti innlána heimila í
bönkunum er óbundinn og óverð-
tryggður. Það þýðir að fólk er
mikið með fjármuni sína á reikn-
ingum með lága vexti. Vilhjálmur
Bjarnason, lektor við viðskipta-
fræðideild Háskóla Íslands og
stjórnarmaður í Samtökum spari-
fjáreigenda, vekur athygli á því að
aðeins 91 milljarður hafi verið í
verðtryggðum innlánum af alls 955
milljarða króna innlánum heim-
ilanna í bönkunum í lok síðasta
árs. Því til viðbótar eru innlán
vegna viðbótarlífeyrissparnaðar og
orlofs verðtryggð.
„Annað er veltuinnlán og reikn-
ingar fyrir hinar daglegu þarfir
fólks. Þetta sýnir að meginsparn-
aður fólks er ekki í bönkunum,“
segir Vilhjálmur.
Skattlagt í bak og fyrir
Hann segir að skattlagning
sparnaðar og bankanna ráði
miklu. „Þetta einfaldasta form ein-
staklinga til að spara er skattlagt
í bak og fyrir,“ segir hann og
bendir á að 22% fjármagns-
tekjuskattur er lagður á vexti og
verðbætur, að vísu með frítekju-
marki. Þá heldur hann því fram
með samanburði á útlánavöxtum
lífeyrissjóða og banka að lántak-
endur greiði bankaskattinn marg-
umrædda.
„Það er niðurstaða mín að það
er enginn hvati til fjárhagslegs
sparnaðar eða að fólk geti átt
eignir – en hvati til skuldsetn-
ingar. Menn geta rétt ímyndað
sér hvaða afleiðingar það hefur.
Þjóðin er skuldug,“ segir Vil-
hjálmur.
Ekki liggja fyrir upplýsingar
um aldursdreifingu á þeim sem
eiga innlán í bönkum. Vilhjálmur
telur sennilegt að fólk yfir fimm-
tugu eigi megnið af innstæðunum.
Það sé eðlilegt enda sé það þá bú-
ið að greiða íbúðina sína.
Hann hvetur fólk til að fylgjast
með ávöxtun eigna sinna en einnig
skattlagningu þeirra. Ef skatt-
lagning sé komin úr hófi fram
verði að viðurkenna það.
Mikið af innstæðum á lágum vöxtum
 Aðeins 91 milljarður af innstæðum heimilanna á verðtryggðum almennum bankareikningum
 Sýnir að meginsparnaður fólks er ekki í bönkunum segir Vilhjálmur Bjarnason lektor við HÍ
Innlán heimila 31. desember 2019
Innlán heimila samtals:
955 milljarðar króna
Óverðtryggð innlán
Verðtryggð innlán
Skattframtöl vegna ársins 2018
Veltiinnlán Óbundin
innlán
Verðtryggð
innlán
Orlofs-
reikningar
Innlán vegna
viðbótarlífeyr-
issparnaðar
Önnur
bundin
innlán
Ma.kr Vextir
Innstæður í bönkum 725 18 2,5%
Innstæður í erlendum bönkum 25 0,08
Innstæður barna 19 0,3 1,5%
Innlend hlutabréf (nafnverð) 63 44
Erlend hlutabréf 15 1
Innlend og erlend verðbréf 440 14
Hrein eign skv. efnahagsreikningi 51
Ökutæki 312
Aðrar eignir 31
Áætlaðar eignir 131
Fasteignir 5.151
Fasteignir erlendis 23
Samtals 6.986
152
376
91
14
150
172
Ma.kr
Heimild: Sedlabanki.is
Heimild: Tiund.is
Vilhjálmur
Bjarnason
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Mikill meirihluti sparifjár heim-
ilanna í bönkunum er óverð-
tryggður og er því langtímum
saman með lægri vexti en nemur
verðlagsþróun. Aðeins 91 millj-
arður var í verðtryggðum almenn-
um innlánum í lok síðasta árs af
alls 955 milljarða króna innlánum.
Vilhjálmur Bjarnason segir að
þetta sýni að meginsparnaður
fólks sé ekki í bönkunum og skýrir
það með skattlagningu á sparifé og
banka.
Athygli vekur þegar skoðuð er
greinargerð í Tíund, blaði Ríkis-
skattstjóra, um eignir og tekjur
framteljenda á árinu 2018 að vext-
ir og verðbætur af 725 milljarða
króna innstæðum í bönkum eru að-
eins um 18 milljarðar, sem svarar
til 2,5% vaxta að meðaltali. Verð-
bólgan á því ári var 3,7%. Bruna-
blettir voru því á innstæðum fólks,
þegar litið var á stöðu þeirra eftir
árið, þótt ekki brenni þær upp á
einu ári.
Börnin fá aðeins 1,5% vexti
Páll Kolbeins rekstrarhagfræð-
ingur vekur athygli á því í greinar-
gerðinni að vextirnir því ári hafi
verið þeir lægstu miðað við inn-
stæður sem sést hafi. Hann kemur
með aðra sýn á sparnaðinn en
margir: „Menn spara til að eiga
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Bergmálsgögn af mælum þriggja
veiðiskipa, Barkar, Polar Amaroq
og Hákonar, sýna samkvæmt
bráðabirgðamati að nálægt 90 þús-
und tonn af loðnu hafi verið mæld
við Papey á sunnudag. Hafrann-
sóknastofnun telur, út frá fyrir-
liggjandi gögnum, líkur á að um-
rædd loðnuganga sé sú sama og
var mæld úti af norðausturhorninu
fyrr í mánuðnum. „Þessar niður-
stöður gefa ekki tilefni til breyttr-
ar ráðgjafar,“ segir á vef Hafrann-
sóknastofnunar.
Líkur hafa því aukist á að loðnu-
brestur verði annað árið í röð, en
slíkt mun ekki hafa gerst áður.
„Takmörkuð yfirferð veiðiskipa á
sunnudag er sú fjórða í röðinni á
árinu, engin hinna þriggja fyrri
sem allar voru heildstæðari gaf til-
efni til ráðgjafar um að opna fyrir
veiðar,“ segir í frétt Hafró.
Polar Amaroq enn
við loðnumælingar
Veiðiskipin kortlögðu fremsta
hluta loðnugöngunnar skammt
undan Papey og var um stóra
hrygningarloðnu að ræða, segir í
frétt Hafró. Á Hafrannsóknastofn-
un er verið er að vinna loðnusýni
frá svæðinu. Stofnunin fylgist
áfram með þróun á loðnumiðum í
samráði við útveginn og mun fara
yfir skráningar frá Polar Amaroq,
sem fór á ný út á mánudagskvöld,
jafnharðan og þær berast.
Sigurður Grétar Guðmundsson,
skipstjóri á Polar Amaroq, sagði í
gær að áhöfnin hefði eytt deginum
í mælingar úti fyrir Suðaustur-
landi, en síðdegis var skipið 12 sjó-
mílur suðaustur af Hvalnesi.
Verkefnið hefði verið að ná enn
betri og þéttari mælingu á loðnu-
göngunni, sem hefði verið mæld
suður og suðvestur af Papey á
sunnudag. Loðnan væri komin í að-
eins heitari sjó en var á sunnudag
og trúlega aðeins dreifðari, en ekki
væri mikil ferð á henni. Mælt er
eftir línum frá Hafrannsókna-
stofnun.
Sigurður Grétar sagði að borist
hefðu fréttir um loðnu frá skipum í
Mýrarbugt og víðar. Hugsanlega
yrði einnig farið til mælinga þar og
reynt að komast vestur úr fremstu
göngu, en veðurútlit er ekki gott.
Ljósmynd/Eyjólfur Vilbergsson
Mars 2017 Polar Amaroq á loðnuveiðum skammt undan Hópsnesi á vertíðinni fyrir þremur árum.
Um 90 þúsund tonn og ekki
tilefni til að gefa út kvóta
N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
Komið og skoðið úrvalið
Klassísk gæða húsgögn
á góðu verði
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Opið
virka daga
11-18
Vefverslun: www.donna.is
Erum nú á Facebook: donna ehf
Sími 555 3100 www.donna.is
Honeywell gæða lofthreinsitæki
Hreint loft - betri heilsa
Loftmengun er hættuleg heilsu og
lífsgæðum. Honeywell lofthreinsitæki
eru góð viðmyglu-gróum, bakteríum,
frjókornum, svifryki, lykt og fjarlægir allt
að 99,97% af ofnæmisvaldandi efnum.
Verð kr.
18.890
Verð kr.
49.920
Verð kr.
35.850Verð kr.15.960