Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.04.2020, Blaðsíða 15

19.4. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
en ég var á hinn bóginn tilbúin að hella upp á
kaffi og hjálpa til við fjáraflanir.“
Áhuginn óx þó hratt og áður en hún vissi var
Anna komin á námskeið. „Ég hélt alltaf að
björgunarsveitarfólk þyrfti að vera í svakalegu
formi, klifrandi upp um allt og þess háttar, en
áttaði mig fljótt á því að þetta er í raun fyrir
alla. Ég hef verið virk í þessu starfi síðan.“
Hún segir algengara nú en þá að fólk byrji á
öllum aldri í björgunarsveitum sem sé af hinu
góða enda sé fjölbreyttur bakgrunnur sveitar-
manna augljós styrkur.
– Verður þetta lífsstíll?
„Já, það verður það. Sérstaklega hjá okkur
sem erum mjög virkir þátttakendur í starfinu.
Björgunarsveitin verður manns önnur fjöl-
skylda, bæði sveitin sem maður er í sjálfur og
á landsvísu. Manni er alls staðar vel tekið.
Maður fær líka heilmargt út úr þessu, fyrir ut-
an að aðstoða fólk í neyð, svo sem spennu og
ferðalög um þetta fallega land.“
Úr steinsteypu í storminn
Kjölur er lítil sveit á landsmælikvarða, með ell-
efu meðlimi og þar af aðeins sex til sjö mjög
virka. Anna segir fjöldann hafa verið nokkuð
stöðugan frá 2002 en lítið megi út af bera. Ung-
lingadeildin Stormur starfaði innan Kjalar um
tíma en liggur nú niðri, þar sem eldri félagar
hafa einfaldlega ekki tíma til að sinna ungliða-
starfinu. „Við eigum fullt í fangi með að sinna
útköllum og öðrum grunnþáttum starfseminnar
og megum ekki við miklu. Gengju einn til tveir
af virkustu félögunum úr skaftinu er óvíst að
við gætum haldið áfram. Það er áhyggjuefni.“
Sjálf hyggst hún halda ótrauð áfram, alltént
meðan „maður getur gert gagn og fær eitthvað
til baka“.
Eins og fyrr sagði flutti Anna upp á Kjal-
arnes ásamt eiginmanni sínum, Theodóri
Theodórssyni landfræðingi, og börnum þeirra
sem þá voru þrjú talsins árið 1993. Síðar bætt-
ust tvö börn til viðbótar í hópinn.
„Við komum úr steinsteyptri blokk í Selja-
hverfinu, þar sem aldrei heyrðist í vindi. Það
voru því mikil viðbrigði að flytja í timburhús í
Grundarhverfi í desember. Hjónaherbergið er
áveðursmegin og það brakaði og brast í húsinu
þegar gerði vind, einkum í mestu hviðunum, og
við sváfum eiginlega ekkert fyrr en um sum-
arið. Við efuðumst því eðlilega í fyrstu um að
við hefðum tekið rétta ákvörðun. Það tók okk-
ur mörg ár að venjast þessu og við eigum
ennþá okkar slæmu nætur.“
Meðal ráðstafana sem Anna og Theodór
gripu til var að setja þykkara gler í gluggana
áveðursmegin og flytja út úr hjónaherberginu.
„Við höfum ekki flutt aftur þangað inn,“ segir
hún brosandi og bætir við að þau finni minna
fyrir vindi en áður, meðal annars vegna þess
hversu vel gróður hefur dafnað og hækkað í
hverfinu og veitir fyrir vikið betra skjól.
Fyrsta kastið segir Anna það hafa veitt
þeim öryggiskennd að límmiði með nöfnum og
símanúmerum félagsmanna í Björgunarsveit-
inni Kili var innan á skáphurð í húsinu en starf
sveitarinnar var þá í blóma. „Það reyndi sem
betur fer aldrei á það en þetta átti eigi að síður
þátt í því að mig langaði
síðar að styðja við sveit-
ina.“
– Kjalarnes er þjóð-
þekkt „rokrassgat“. Er sú
umræða þá sanngjörn?
„Já, hún er alveg sann-
gjörn. Það getur orðið
mjög hvasst hérna. Það
gleymist á hinn bóginn
stundum að við erum líka
með algjöra logndaga; þar
sem víkin er eins og speg-
ill. Síðan er yfirleitt mjög
snjólétt hérna, snjórinn fýkur einfaldlega í
burtu. Það er líka alltaf aðeins hlýrra hérna en
í bænum, að jafnaði einni til tveimur gráðum.
Ég man mest eftir að mælirinn í bílnum mín-
um hafi sýnt þremur gráðum hærri hita á Kjal-
arnesi en í Mosfellsbæ. Bæjarstæðið hlýtur því
að teljast vera gott, burtséð frá vindi. Þess ut-
an býr vindurinn auðvitað til verkefni fyrir
björgunarsveitina.“
Dönsk og ekki dönsk
Önnunafnið kemur auðvitað ekki upp um hana
en Lyck Filbert bendir til þess að hún sé af er-
lendu bergi brotin. Stemmir það?
„Já, það er rétt,“ svarar Anna. „En ég fædd-
ist samt á Íslandi. Foreldrar mínir voru á hinn
bóginn báðir danskir og kynntust hér á landi.
Pabbi var málarameistari og kom hingað til að
vinna strax eftir stríð. Mamma kom seinna;
hafði ráðið sig í vist á Grænlandi en þegar það
brást kom hún hingað. Við erum þrjár syst-
urnar, allar fæddar á Íslandi. Ég á svo einn
bróður sem fæddist í Danmörku eftir að við
fluttum þangað þegar ég var tólf ára.“
Anna segir móður sína hafa fengið heimþrá
og þess vegna hafi fjölskyldan söðlað um. Það
voru mikil viðbrigði fyrir Önnu. „Mér fannst
gaman að fá tækifæri til þess að kynnast öllu
tómstundastarfinu sem var í boði í Danmörku,
eignaðist hjól og synda í sjónum. Á sama tíma
fannst mér erfitt að hafa frítímann svona
skipulagðan og umhverfið „tamið“. Ég saknaði
frelsisins sem fylgdi því að dunda sér í móum
og víðar, hafa ofan fyrir sjálfri mér. Ég sakn-
aði einnig síbreytileikans í veðrinu, víðátt-
unnar og útsýnisins á Íslandi. Í Danmörku
þurfti að horfa upp í loft til þess að sjá him-
ininn og þá fékkst samt aðeins brot af honum.“
Anna segir systurnar alltaf hafa talað ís-
lensku sín á milli meðan fjölskyldan bjó hér en
foreldrar þeirra svarað á dönsku enda þótt þau
töluðu bæði prýðilega íslensku. „Pabbi bjó
hérna í 25 ár og mamma í sautján og þau höfðu
alla tíð sterkar taugar til landsins,“ segir
Anna. Faðir hennar er fallinn frá en móðir
hennar á lífi, að nálgast nírætt. „Það besta sem
mamma fær að borða er til dæmis svið. Hún er
vitlaus í þau. Ætli megi ekki segja að við höf-
um fengið það besta frá báðum löndum.“
Anna hugsaði alltaf með söknuði til Íslands
og þegar hún var tvítug ákvað hún að snúa aft-
ur; sótti um og fékk sumarstarf við landmæl-
ingar. Og örlögin létu ekki bíða eftir sér. Hún
lenti 17. júní og daginn eftir hóf hún störf. Í
vinnuhópnum hennar var ungur maður, téður
Theodór Theodórsson. Þar með varð ekki aftur
snúið. „Með réttu má segja að við höfum
kynnst á fjöllum,“ segir Anna hlæjandi, „og eft-
ir það langaði mig aldrei aftur til Danmerkur.“
Alltaf kunnað að meta frelsið
Hún sér ekki eftir því að hafa sest hér að. „Ég
hef alltaf kunnað að meta frelsið á Íslandi. Hér
er ekki eins mikið um boð og bönn og í Dan-
mörku. Svo er náttúran miklu meira heillandi
hérna, ekki síst hálendið, þar sem ég kann sér-
staklega vel við mig. Ég er með íslenskt vega-
bréf og líður meira eins og heima hér en ætli
það sé ekki bara mín gæfa í lífinu, að vera bæði
Íslendingur og Dani?“
Hún brosir.
Anna kom bara með dönskuna í farteskinu
þegar hún var tvítug og kveðst hafa þurft að
læra íslenskuna upp á nýtt. Merkilegt sé hvað
hægt sé að tapa tungumáli hratt niður, sé því
ekki sinnt, en hún hafi verið fljót að ná valdi á
íslenskunni aftur. Í dag er engin leið að heyra
á mæli hennar að hún hafi um tíma átt annað
móðurmál.
Seinna unnu systur hennar báðar í eitt ár á
Íslandi en sneru aftur til
Danmerkur eftir það.
Anna segir þær skilja ís-
lenskuna ágætlega en eiga
erfiðara með að tala hana.
Anna vann í nokkur
sumur með Theodóri og
fleirum við landmælingar
en sem tækniteiknari á
stofu á veturna. „Ég lærði
tækniteiknun á sínum
tíma en það er allt úrelt
núna. Ég vann fleiri störf
á yngri árum en eftir að
börnin fæddust hef ég að mestu verið heima-
vinnandi. Það á ágætlega við mig og fer, eins
og við höfum komið inn á, vel með
björgunarsveitarstörfunum.“
Saknar sundsins mest
Talið berst í lokin óhjákvæmilega að ástandinu
í landinu og heiminum öllum vegna kórónu-
veirunnar. Anna er á því að vel hafi gengið að
eiga við faraldurinn hér á landi en mikilvægt
sé að halda uppteknum hætti enn um sinn svo
skaðvaldurinn kom ekki aftan að okkur.
„Alla jafna er ég óþolinmóð týpa sem á erfitt
með að hlýða boðum og bönnum en við að-
stæður sem þessar þurfum við öll að standa
saman. Þetta hefur vanist ágætlega og maður
leggur að sjálfsögðu sitt af mörkum. Ósjálf-
rátt. Ég er bjartsýn að eðlisfari og hallast að
því að best sé að taka einn dag fyrir í einu.
Sjálf er ég í áhættuhóp, orðin rúmlega sextug
og hef haldið mig mest heima. Ég sakna
sundsins mest en ég fer yfirleitt á hverjum
degi; vatnið á ofboðslega vel við mig. En það
verður bara að bíða. Eins að hitta sína nánustu
sem ekki búa á heimilinu.“
Af augljósum ástæðum heldur móðir Önnu
sig heima og fær sendan til sín mat. „Mamma
er mikil félagsvera og á erfitt með að fá engar
heimsóknir. En sem betur fer kann hún á
tölvu, þannig að við heyrumst reglulega.“
Erfiðast þykir Önnu að sjá ekki framtíðina
almennilega fyrir sér en treystir yfirvöldum og
þríeykinu góða til að leiða okkur með farsæl-
um hætti út úr þessu flókna ástandi. „Verandi
heimavinnandi á ég ekki svo mikið undir sjálf,
margir munu fara verr út úr þessu fjárhags-
lega en ég, en vonandi verður hægt að tak-
marka skaðann til lengri tíma litið. Samt hefur
maður áhyggjur af því að þetta sé ekki búið í
einni umferð.“
Þetta eru að sönnu ótrúlegir tímar. „Það að
einn hnerri í Asíu geti lagt fólk í rúmið hérna
uppi á Íslandi sýnir okkur að heimurinn er
þrátt fyrir allt mjög lítill. Það mun taka langan
tíma að gera þennan faraldur upp en þó ekki
eins langan tíma og það tók að gera upp hrun-
ið. Reiðin var svo mikil þá. Það er seigt í Ís-
lendingum; það sáum við einmitt í hruninu.
Hér fórnar ekki nokkur maður höndum þegar
kreppir að, segir að allt sé ómögulegt og bíður
eftir að næsti maður taki af skarið. Ætli það sé
ekki nábýlið við náttúruöflin; við erum vön að
eiga við ofurefli að etja. Og náttúruöflunum er
alltaf fyrirgefið. Ætli það verði ekki eins með
þessa veiru. Á endanum.“
„Eins og landsmenn þekkja þá
erum við ýmsu vön hérna á Kjal-
arnesi þegar kemur að hvassviðri
og kippum okkur ekki upp við
gular og jafnvel appelsínugular
veðurviðvaranir enda þótt við
sofnum auðvitað aldrei á verð-
inum,“ segir Anna Lyck Filbert.
Morgunblaðið/Eggert
Á ýmsu gekk í ofsaveðrinu á Kjalarnesi
14. febrúar síðastliðinn. Þak fauk til að
mynda að hluta af þessu fjölbýlishúsi.
Morgunblaðið/Eggert
’Björgunarsveitin verðurmanns önnur fjölskylda,bæði sveitin sem maður er ísjálfur og á landsvísu.
Manni er alls staðar vel
tekið. Maður fær líka heil-
margt út úr þessu, fyrir ut-
an að aðstoða fólk í neyð,
svo sem spennu og ferðalög
um þetta fallega land.