Vísbending - 04.02.2016, Side 2

VíSBENDING
Færri snúa heim
Mynd: Fjöldi aðfluttra og brottfluttra
íslendinga á 12 mánuðum 2010-2015
Myndin sýnir hlaupandi summu 12 mánaða tímabils sem endar í ársfjórðungnum. Aðeins íslenskir
ríkisborgarar. Gögn: Hagstofa fslands og útreikningar Vísbendingar.
Ein undarlegasta deila sem fram
hefiir komið hins síðari ár varð
þegar Hagstofan birti tölur um
fólksflutninga að og frá landinu á 3. árs-
fjórðungi. Um deiluna og vinnubrögð
Hagstofunnar var fjallað ítarlega í 48. tbl.
Vísbendingar árið 2015. Nú hefur stofnun-
in aftur bin tölur um fólksflutninga, nú á
4. ársfjórungi 2015. Tölurnar sýna að enn
og aftur flytja fleiri íslenskir ríkisborgarar
frá landinu en til þess. Tiltölulega einfalt
er þó að grafa dýpra í gögnin.
Margir fluttu í kreppunni
A myndinni sést annars vegar hve margir
íslenskir ríkisborgarar flytja frá Islandi og
hins vegar hve margir Islendingar búsettir
erlendis flytja heim á tólf mánaða tímabili.
Tölurnar eru gefnar út á hverjum ársfjórð-
ungi undanfarin ár. Talsverðar sveiflur eru
milli ársfjórðunga. Yfirleitt flytja flestir út
á haustin. Það er eðlilegt því að þá fer fólk
til náms erlendis. Svipaðar sveiflur sjást
þegar skoðað er hvenær menn flytja heim.
Þannig eru þetta tvær mismunandi
stærðir sem báðar hafa áhrif á niðurstöð-
una, þ.e. hve margir flytja úr landi nettó.
Því er ekki alltaf víst að það að þegar
miklu fleiri fari út en koma heim, að rétt
sé að tala um aukinn „flótta" frá landinu.
Á myndinni sést að þeir sem fluttu frá
landinu voru liðlega fjögur þúsund á ári
á tímabilinu fram að 2013. Þeim fækkaði
um nærri þúsund og voru liðlega þrjú þús-
und á tímabilinu fram að þriðja ársfjórð-
ungi 2013. Á sama tíma fjölgar þeim sem
snúa aftur heim.
Hvort tveggja er skiljanlegt í því ljósi
að þá voru fimm ár frá hruni og því má
ætla að efnahagsleg áhrif þess hafi talsvert
dvínað. Athyglisvert er að á þessum tíma
var jafnvægi milli brottfluttra og aðfluttra
Islendinga, en það er auðvitað tilviljun að
það nákvæmlega jafnmargir hafi komið og
farið.
Gleði yfirmannsins
Einn þeirra sem gladdist yfir ffamsetningu
Hagstofunnar síðastliðið haust var einmitt
yfirmaður hennar, Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson forsætisráðherra. Hann
skrifaði á gamlársdag í Morgunblaðið-.
„Lýsandi dæmi um þetta [að hávær
hópur fólks eigi erfitt með að sætta sig
við góðar fréttirj birtist fyrir fáeinum vik-
um þegar hópi fólks gramdist mjög að
Hagstofa Islands skyldi benda á að engin
markverð breyting hefði orðið á hlut-
falli Islendinga, á mismunandi aldursbili,
sem fluttu frá landinu árið 2015. Raunar
reyndist hlutfall brottfluttra undir 40 ára
aldri lágt í samanburði við liðin ár og ára-
tugi.
Áður hafði hinu gagnstæða verið haldið
fram og mikið úr því gert. - Loksins var
búið að finna eitthvað sem kallast gat nei-
kvæð þróun, haldreipi í straumi jákvæðrar
þróunar samfélagsins. Reyndar var alltaf
ljóst að mun fleiri hefðu flutt til landsins
en frá því árið 2015 en haldreipið fólst í
þeirri kenningu að óvenju margir ungir
íslenskir ríkisborgarar væru að flytja frá
landinu.
Þegar Hagstofan birti svo tölfræði sem
sýndi hið rétta, tölur sem ættu að hafa
verið flestum fagnaðarefni, brást neikvæði
hópurinn hinn versti við og gengu sumir
jafnvel svo langt að ráðast á Hagstofúna
fýrir það eitt að birta tölfræðilegar stað-
reyndir. Stofnunin var sökuð um að hafa
falsað tölurnar og það hlyti hún að hafa
gert vegna pólitísks þrýstings. Svo langt
voru sumir til í að ganga til að verja hina
neikvæðu heimsmynd sína að þeir voru
tilbúnir til að beita embættismenn ógn-
unum, - embættismenn hjá stofnun sem
birtir tölfræði. Þar skyldu menn búast við
árásum ef birtar yrðu tölur sem ekki féllu
að hinni dökku heimsmynd."
Færri koma - fleiri fara
Á myndinni sést að frá 4. ársfjórðungi
2013 hefur það farið saman að miðað við
sérhvert 12 mánaða tímabil fjölgar þeim
sem flytja frá landinu og þeim fækkar sem
koma heim. Reyndar eru þeir sem flytja
enn ekki jafnmargir og á árunum 2010-
12, en þeir sem koma til heim aftur eru
færri undanfarna 12 mánuði en nokkru
sinni fyrr frá 2010. Bilið fer stöðugt
breikkandi á undanförnum tveimur árum.
Tölurnar skýra ekki hvers vegna bil-
ið stækkar núna, né heldur hvers vegna
það minnkaði á fyrri hluta tímabilsins.
Þannig eru þær hins vegar (tölfræðilegar
staðreyndir með orðalagi forsætisráðherra)
og um þær er engin tölfræðileg óvissa og
tómt mál að tala um að þróunin sé mark-
tæk eða ómarktæk, eins og Hagstofan
gerði í sínum skýringum síðastliðið haust.
Hvorki er ástæða til þess að gleðjast eða
syrgja tölurnar, en auðvitað mikilvægt fýrir
menn að reyna að skilja hvon það eru sér-
stakar ástæður sem gætu skýrt þessa þróun.
En svona er hún, hvort sem Hagstofunni
og yfirmanni hennar líkar betur eða verr.
Einhverjum kann að þykja að miklu
púðri hafi verið eytt í að fjalla um tölur
um fólksflutninga og matreiðslu Hagstof-
unnar á þeim. Tilefhið er þó ærið, því að
skýringarnar eru annað hvort vilji til þess
að þjóna pólitískum yfirmanni eða van-
kunnátta í túlkun á einföldum tölum.
Hvort tveggja er mjög alvarlegt áfall fýrir
stofnun sem byggir tilvist sína á trúverð-
ugleika og þá sem hafa treyst hlutlægni
hennar. Slíkt stofnun á að þjóna sannleik-
anum en ekki pólitískum hagsmunum. Q
2 VÍSBENDING • 4. TBl. 2016