Vísbending - 22.02.2016, Síða 2

HiíSBENDING
------------------------
Samráð án samráðs
Mynd: Gildi verndarstuðuls við
landbúnað í ýmsum löndum
r
liðinni viku undirrituðu landbúnaðar-
ráðherra og fjármálaráðherra nýj-
an búvörusamning. Samningurinn
sem er til tíu ára hefur verið umdeildur.
Samkvæmt honum hækka framlög til
landbúnaðar um 7-8%, en fyrirkomulagi
greiðslna verður breytt.
Margvísleg markmiö
Samkvæmt samningnum á samn-
ingurinn að bæta starfskilyrði bænda
með margvíslegum hætti. Þó að forsætis-
ráðherra hafi lýst því yfir að í raun sé um
neytendastyrki að ræða er ekkert minnst
á neytendur í markmiðum samningsins:
• Að almenn starfsskilyrði í framleiðslu
og vinnslu búvara ásamt stuðningi ríkisins
smðli að áframhaldandi hagræðingu, bættri
samkeppnishæfni og fjölbreyttu framboði
gæðaafúrða á sanngjörnu verði.
■ Að tryggja að bændum standi til boða leið-
beiningaþjónusta og skýrsluhaldshugbún-
aður til að styðja við framgang markmiða
samningsins.
• Að við búvöruframleiðsluna sé gætt sjónar-
miða um velferð dýra, heilnæmi afurða, um-
hverfisvernd og sjálfbæra landnýtingu.
• Að auka vægi lífrænnar framleiðslu.
• Að stuðningur ríkisins stuðli að áfram-
haldandi þróun í greininni og bættri afkomu
bænda.
• Að auðvelda nýliðun, þannig að nauðsyn-
leg kynslóðaskipti geti orðið í hópi framleið-
enda og tryggja að stuðningur ríkisins nýtist
sem best starfandi bændum.
Þessi markmið em ekki alveg ólík því sem
talað er um í búvörulögum, en þar er reynd-
ar minnst á neytendur. Þó að neytendur eða
skattgreiðendur hafi ekki haft: beina aðkomu
að samningnum telur landbúnaðarráðherra að
hann hafi sannarlega rætt við hagsmimaaðila.
„Það hefúr verið haft samráð við Sam-
tök atvinnulífsins, Samtök iðnaðarins, Félag
atvinnurekenda, Neytendasamtökin, ASI,
Viðskiptaráð, Landvernd, Náttúruverndar-
samtök Islands og fleiri og fleiri aðila,“ sagði
Sigurður Ingi í sérstökum umræðum um bú-
vörusamningana á Alþingi.
Samráðið mun ekki hafa farið fram í
Öskjuhlíðinni heldur á hádegisverðarfundi
snemma í febrúar þar sem fulltrúar margra
samtaka voru boðaðir á fúnd þar sem aðal-
atriði samninganna voru kynnt. Af einhverj-
um ástæðum gleymdi ráðherrann að nefna
samráð sitt við Félaga atvinnurekenda og
Samtök verslunar og þjónustu, sem einnig
munu hafa verið á þessum fundi.
Heimild: OECD
Samningur við
Evrópusambandiö tafinn
Þetta er ekki fýrsta samráðið sem tengist
þessum samningum. Síðasdiðið haust bár-
ust fréttir af því að undirritaður hefði verið
samningur við Evrópusambandið um rýmri
innflumingskvóta. Fljódega bárust fréttir af
því að samningurinn yrði þó ekki borinn
undir Alþingi að svo stöddu.
Utanríkisráðherra taldi einfaldlega rétt að
við svo „mikilvæga samningagerð eins og bú-
vörusamninga hafi menn heildarmyndina til
lengri framtíðar uppi á borðinu í samskipt-
um ríkis og landbúnaðarins“. Samkvæmt
frétt Vísis varð ráðherrann ekki var við annað
en að skilningur sé á afstöðu hans á málinu
hjá öðrum ráðherrum ríkisstjórnarinnar.
„Enda hafði ég samráð við landbúnaðar-
ráðherra um þetta.“
Ráðherrann lýsti áhyggjum bænda:
„Samningurinn veitir ákveðin tækifæri fýrir
landbúnað á Islandi til að þreifa fýrir sér á
markaði í Evrópu með nýjar vörur, eins og
til dæmis í kjötí. Á sama tíma svarar samn-
ingurinn brýnni þörf fýrir auknar innflutn-
ingsheimildir til ESB fýrir skyr en einnig
fýrir lambakjöt. Hvað varðar heimildir ESB
tíl innflutnings til íslands tel ég að umfang
þeirra sé ekki með þeim hætti að landbúnað-
urinn eigi að óttast það. íslenskur landbún-
aður er sterkari en svo. Auk þess er gert ráð
fýrir ríflegum aðlögunartíma og mikilvægt
að hlusta eftir áhyggjum og hugmyndum
bænda.“ Ekki fór neinum sögum af samráði
við neytendur um þessa frestun.
Stuðningurinn meiri en
víðast hvar
Sú röksemd hefúr heyrst að smðningur
við landbúnað sé ekki ósvipaður hér á landi
og víða annars staðar. Hann hafi auk þess
farið minnkandi. Seinni fúllyrðingin er rétt,
en bændum hefur fækkað mjög mikið á
sama tíma. Á myndinni má sjá smðning við
landbúnað í Norcgi, á Islandi, innan Evrópu-
sambandsins og í OECD. Myndin sýnir
glögglega að Noregur og ísland hafa sérstöðu.
Reyndar er skylt að geta þess að í Svíþjóð og
Finnlandi er heimilt að styrkja landbúnað
sérstaklega vegna þess að landbúnaður
norðan 62. breiddargráðu þykir sérstaklega
erfiður. Styrkurinn er þó mun minni en hér
á landi. Myndin sýnir svonefndan vemdar-
stuðul (e. nominal protection œefficient) á
svæðunum. OECD mat það svo að auk
styrks upp á 13 milljarða króna úr ríkissjóði
árið 2014 væru innflutningshöft og kvótar
virði um 8 milljarða króna fýrir bændur (og
samsvarandi kostnaður fýrir neytendur).
Ekki er að efa að meiri sátt hefði ver-
ið hægt að ná um samninga við bændur til
svo langs tíma ef á samningstímanum hefði
verið dregið markvisst úr aðstoð. Það hefði
kannski tekist ef samráðið við hagsmunaað-
ila utan landbúnaðar hefði varað lengur en
eina hádegisstund. 0
2 VÍSBENDING • 7. TB1 . 2016