Vísbending - 14.03.2016, Blaðsíða 1

ÍSBENDING
Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
14. mars 2016
10 . tölublað
34. árgangur
ISSN 1021-8483
Sparar íslenskur
landbúnaður gjaldeyri?
Mynd: Skipting aðfanga í landbúnaöi
Útreikningar Vísbendingar byggiir á tölum Hagstofu íslands jýrir árin 2014 og 2015.
ann 16. mars birtist frétt Hag-
stofunnar um að framleiðsluvirði
landbúnaðarins hefði aukist um
2,2% á nýliðnu ári frá árinu 2014 og
hefði alls numið 67,7 milljörðum króna.
Þetta eru fróðlegar tölur og nokkru hærri
en hafa verið í umræðunni að undan-
förnu. Ef betur er að gáð sést að stór
hluti verðmætanna er það sem kallað er
„virði afurða nytjaplönturæktar" upp
á um 20,8 milljarða króna. Þetta er að
stærstum hluta eigin túnrækt bænda sem
þeir nytja til heyja fyrir búfé. Virði af-
urða búfjárræktar er um 43,3 milljarðar
króna. Þar af eru beinir styrkir tæplega
fjórðungur samkvæmt yfirlitinu.
Innlegg í umræðuna
Fengur er að fréttinni því að mikið er
rætt um framlag landbúnaðar til þjóðar-
búsins þessa dagana. Margar tölur eru
nefndar í þessu samhengi. Skýringin er
meðal annars sú að verðmæti búvara felst
ekki bara í framlagi bænda heldur koma
fleiri að framleiðslunni áður en hún er
orðin fullunnin vara. Það sama gildir
um styrki ríkisins. Stór hluti þeirra felst
í innflutningshöftum.
Mikilvægt er að greina þessar niður-
stöður mjög vel út frá þjóðhagslegri hag-
kvæmni landbúnaðar. Allir vita að ísland
er harðbýlt land og á erfitt með að vera
samkeppnishæft á þessu sviði. Áður fyrr
var fjarlægðin við útlönd og flutnings-
tími aðalskýringin á því að íslendingar
keyptu nær eingöngu landbúnaðarvörur
sem framleiddar voru innanlands. Nú
koma á degi hverjum tugir flugvéla með
vörur og fólk til landsins og aðstæður
því allar aðrar en áður. Flutningstími er
orðinn svo skammur að fáar matvörur
bíða skaða af þeim flutningum. Auðvit-
að má ætla að við framleiðsluverðmæti
bætist flutningskostnaður sem menn
verða að taka með í reikninginn þegar
verð á vörunum er borið saman. Ekki
er ólíklegt að gæði íslenskrar framleiðslu
og smekkur Islendinga beini þeim að ís-
lenskum vörum eins og sjá má til dæmis
í sælgætisframleiðslu.
Lúsalaun
Áhugavert er að horfa á launalið útreikn-
inganna. Samkvæmt honum nema laun-
in um 5,6 milljörðum króna en liðurinn
rekstrarhagnaður/einyrkjatekjur um 7
milljörðum króna. Alls er því afrakstur
bænda um 12,6 milljarðar. Þetta eru ekki
nema um 3 milljónir króna í árslaun á
hvern bónda eða um 250 þúsund krónur
á mánuði. Hluti þessarar tölu er í raun
arður af fjárfestingum þannig að launin
eru enn minni. Þetta eru ekki nýjar upp-
lýsingar. Áður hefur komið fram að laun
eru afar lág í greininni, einkum í sauð-
fjárrækt.
Styrkurinn sem Hagstofan reiknar í
framsetningu sinni er yfir 80% af laun-
um og hagnaði bænda af framleiðslunni.
Þetta vekur auðvitað spurningar um það
hvort styrkjunum sé vel varið. Forsætis-
ráðherra kallar greiðslurnar til bænda
neytendastyrki. Það er áhugavert heiti
í ljósi þess að neytendur borga styrkina
sjálflr í formi skatta, burtséð frá því að
hugað sé að því hvort þeim er vel varið
frá sjónarhóli bænda.
Gjaldeyrissparnaður?
Afar mikilvægt er að umræðan um land-
búnaðarmál fjalli um staðreyndir. Ekki er
að efa að bændur njóta velvildar í sam-
félaginu og mörgum finnst sjálfsagt að
styrkja þá sem vilja búa í hrjóstrugum
sveitum allan ársins hring gegn lágum
launum. Forsætisráðherra telur þó að
vel megi rökstyðja styrkinn við landbún-
að með öðrum hætti. Hann skrifaði á
heimasíðu sína þann 20. febrúar:
„Stuðningur við innlenda mat-
vælaframleiðslu snýst hins vegar um að
spara gjaldeyri. Nýta auðlindir landsins
til að búa til gæðavöru og selja hana á
framh. d hls. 2
IEitt af því sem gerir
umræðu um landbúnaðar-
mál erfiða er hversu óljósar
staðreyndir eru.
2
Hvernig verða menn betri
stjórnarformenn? Tryggvi
Pálsson telur upp boðorðin
tíu.
3Sum fyrirtæki eru í
aðstöðu til þess að fá gróða
umfram það sem eðlilegt er
vegna aðstöðu sinnar.
4Er það glæpsamlegt að gera
eitthvað rangt? Hvers vegna
eiga Islendingar erfitt með
að viðurkenna mistök?
VÍSBENDING • 10. TBt. 2016 1