Vísbending - 28.03.2016, Blaðsíða 2

yíSBENDING
framh. afbls. 1
legt á vef Alþingis, á heimasíðu hvers og
eins þingmanns. — kóþ“
A þessum tíma var Sigmundur enn
meðeigandi í Wintris. Eina félagið sem
hann skráir hins vegar er „Menning ehf.
Helmingshlutur í félagi um fyrrgreind
verkefni á sviði skipulagshagfræði. Félagið
er ekki starfandi og hefur hvorki tekjur né
gjðld.“
Hann var ekki afskráður eigandi fyrr
en „síðla árs 2009“ samkvæmt pistli hans
á heimasíðu. Síðar (árið 2013) hugleiddi
hann að segja frá félaginu og kröfum þess
á slitabú bankanna, en gerði ekki.
Siðlaust?
I fyrrnefndri frétt Morgunblaðsins kemur
fram að helsti tilgangur Tortóla-félaga sé
að fela peninga. Nú kemur í ljós að pen-
ingarnir í Wintris voru taldir fram í skatt-
framtölum frá 2008. Ekkert hefur kom-
ið fram annað en að rétt hafi verið talið
fram og því ekki ástæða til þess að tala um
skattsvik eða tilraun til þeirra miðað við
framkomnar upplýsingar.
Samkvæmt upplýsingum frá þeim
hjónum eru peningarnir allir í erlend-
um fjárfestingum að frátöldum kröfum
á þrotabú bankanna. Það er því líklegt
að í krónum talið hafi eignirnar aukist í
hruninu því gengi krónunnar féll mikið.
En auðvitað jukust verðmætin ekkert við
þetta, þau héldust einfaldlega óbreytt frá
sjónarhóli meginþorra mannkyns.
Þrátt fyrir frétt MorgunblaSsins um
felufé standa öll rök til þess að pen-
ingarnir séu ekki illa fengnir, þeir voru
fyrirframgreiddur arfur, og því hafi ekkert
verið ólöglegt við gjörninginn. Samt sem
áður er nærtækt að spyrja: Var siðlaust að
geyma peningana á Tortóla?
Viðbrögðin undanfarna daga sýna að
það var örugglega ekki skynsamlegt fyr-
ir stjórnmálamann í ljósi tortryggninnar
sem það hefur vakið. Fjárhagslega er það
samt örugglega miklu tryggara að geta
geymt stóran hluta af sínu fé erlendis en
hér á landi. Það er vissulega ekki hægt
núna að færa fé úr landi vegna haftanna
°g því sjá margir í þessu mismunun. En
ekki má gleyma því að gjörningurinn var
gerður árið 2007 þegar fjórfrelsi Evrópu-
sambandsins var enn í gildi hér á landi.
Ef gjörningurinn var löglegur en sið-
laus er eðlilegt að spyrja hvort lögin séu
siðlaus.
To tell, or not to tell
Nú hefur komið í Ijós að félag þetta gerði
kröfur á íslensku bankana, væntanlega
vegna þess að það hefur átt skuldabréf út-
gefin af bönkunum. Kröfurnar voru upp
á um 500 milljónir króna sem eru veru-
legur hluti af eign Wintris. I ljósi þess að
uppgjör bankanna var stór hluti af við-
fangsefnum stjórnmálamanna undanfar-
in ár hefur vaknað spurningin um hvort
eignarhaldið hafi valdið vanhæfi forsætis-
ráðherra til þess að fjalla um málið.
Nærtækt er að leita fyrirmynda í hluta-
félagalögum: „Stjórnarmaður eða fram-
kvæmdastjóri má ekki taka þátt í meðferð
máls um samningsgerð milli félagsins og
hans, um málshöfðun gegn honum eða
um samningsgerð milli félagsins og þriðja
manns eða málshöfðun gegn þriðja manni
ef hann hefur þar verulegra hagsmuna að
gæta sem kunna að fara í bága við hags-
muni félagsins. Skylt er stjómarmanni og
framkvæmdastjóra að upplýsa um slík at-
vik.“
I lagagreininni er annars vegar talað
um að stjórnarmaður skuli ekki taka þátt
í meðferð máls um samningagerð milli fé-
lags og þriðja manns „ef hann hefur þar
verulegra hagsmuna að gæta sem kunna
að fara í bága við hagsmuni félagsins“.
Þetta getur til dæmis átt við ef keypt er
eign af stjórnarmanninum svo einfalt
dæmi sé tekið.
Seinni hlutinn sem hér er hægt að
horfa á sem hliðstæðu er skyldan um að
upplýsa um slík atvik. Vanhæfi til þess
að fjalla um mál hlýtur að vera óháð því
hvaða afstöðu menn hafa í því. Það á í
raun jafnvel við þó að fyrrnefnd eign sé
keypt á gjafverði, stjórnarmaðurinn á ekki
að fjalla um viðskiptin við sjálfan sig.
Menn verða ekki sjálfkrafa vanhæfir af
því að eiga hagsmuna að gæta, ef færa má
rök að því að þeir séu ekki verulegir, en
það er örugglega rétt að upplýsa um þá.
Alþingismaður sem greiðir atkvæði með
frumvarpi sem bætir þjóðarhag er auðvit-
að ekki vanhæfur í slfkri atkvæðagreiðslu.
Margir þingmenn telja sig beinlínis eiga
að gæta hagsmuna ákveðinna hópa, jafn-
vel þó að þeir rekist á heildarhagsmuni.
Ekkert af þessu breytir upplýsinga-
skyldunni.
Forsætisráðherra hefur upplýst að
kröfuhafarnir hafi haldið úti viðamiklu
neti til upplýsingasöfnunar. Ekki er ólík-
legt að þeir upplýsingasafnarar hafi vitað
um hver átti Wintris. Vegna leyndarinnar
hefðu þeir getað nýtt sér slíkar upplýs-
ingar málstað sínum til framdráttar. Ekk-
ert bendir til þess að þeir hafi gert það, en
hugsunin sýnir að hættan var fyrir hendi
vegna leyndarinnar. Oftast verða leyndar-
mál lítið spennandi þegar allir vita um þau.
Það gera þetta allir
Algengt er þessa dagana að sjá á samfélags-
miðlum færslur sem sýna að forsætisráð-
herrann sé sannarlega ekki einn í súpunni.
Aðrir hafi gert ýmislegt vafasamt líka,
þó svo að það fylgi sögunni að auðvitað
hafi allt sem hann gerði verið samkvæmt
lögum. Félög sem aðrir ráðherrar áttu
hlutdeild í koma eins og himnasending
fyrir þá sem vilja draga athyglina frá
þessum hluta málsins. Jafnframt kemur
nú skyndilega fram tillaga um að aflétta
leynd af gögnum sem tengdust föllnu
bönkunum. Tímasetningin á þeirri tillögu
bendir til þess að Framsóknarflokkurinn
vilji drepa umræðunni á dreif.
Þess vegna er mikilvægt að menn átti
sig á því að það var enginn glæpur að fjár-
festa erlendis. Félög annarra ráðherra voru
viðalítil og allt annars eðlis en Wintris.
Það var auðvitað klaufalegt að fjármála-
ráðherra skyldi ekki hafa vitað hvar félagið
var skráð á sínum tíma og gefið um það
rangar upplýsingar. Viðbrögð sjálfstæðis-
ráðherranna tveggja og gjaldkera Samfylk-
ingarinnar hafa þó verið öll önnur en hjá
forsætisráðherranum. Þau upplýstu málin
strax og brugðust ekki við með hroka. Q
2 VÍSBENDING • 12.TBL. 2016