Vísbending - 14.04.2016, Blaðsíða 4

framh. afbls. 1
Auðveld leið til þess að spá er að segja
einfaldlega að verðbólgan eftir 12 mánuði
verði sú sama og hún er núna. Hefðu
markaðsaðilar gert það hefðu þeir verið nær
raunveruleikanum en þeir voru. Meðal-
frávik hefði verið 1,3 í stað þess að vera 1,5.
Afleiðingin af of hárri verðbólguspá er
að vextir, sem eru með innbyggðum verð-
bólguvæntingum, verða hærri en ella hefði
verið. Þess vegna má leiða líkur að því að
vaxtastig í landinu hafi verið einu til tveim-
ur prósentustigum hærra en ella vegna þess
að markaðsgreinendur ofmátu framtíðar-
verðbólgu.
Því þarf þó að bæta við að Seðlabankinn
horfir á verðbólguvæntingar og reynir að
koma í veg fyrir að þær nái fram að ganga
þegar þær eru utan markmiðs bankans.
Þess vegna geta spárnar unnið gegn sjálfúm
sér.
Gengi krónunnar
Á mynd 2 má sjá spár um gengi evrunn-
ar. Þær eru ekki betri en verðbólguspárn-
ar. Gengi krónunnar gagnvart evru hefur
styrkst mun meira en markaðurinn hefur
Ekki hætta
Þegar bólan var hvað stærst vildu margir
græða hratt. Sumir höfðu ekkert ann-
að takmark í lífinu en að verða ríkir,
en aðrir vildu nýta ríkisdæmi sitt til þess að
geta hætt að vinna löngu fyrir hina svonefndu
„löggildingu" við 67 ára aldur. Draumur
margra breyttist í martröð, þannig að þeir
urðu að leggja áformin á hilluna og sitja uppi
stórskuldugir. Hvað með hina? Fóm þeir á
eftiriaun og lifðu sælir, vel og lengi?
Vinna er holl
Allir vita að langlífi hefúr aukist undanfama
öld og enn er ekkert lát þar á. Betri lífskjör í
öllum skilningi valda þar örugglega mesm um.
Samt hafa þjóðir heimsins ekki nýtt sér þetta
tækifæri til þess að verða enn ríkari með því að
leyfa öldruðum að vinna eins lengi og þeir vilja
og geta og nýta krafta þeirra og þekkingu til
þess að auka allra hag.
Rannsóknir sýna að vinna verður ekki bara
til þess að mönnum græðist fé heldur er hún
líka beinlínis heilsubÓL Langtímarannsókn hjá
Harvard-háskóla sýnir að almennt er það fólk
hamingjusamara og heilbrigðara en hinir sem
em í miklum samskiptum við aðra og finnst
það hafa tilgang í lífinu. Auðvitað þarf sá til-
gangur ekki að vera vinna. Hann gæti verið
nám, felagsstarf og samskipti við fjölskyldu og
vini.
Rannsóknir sýna að fólki sem ekki er í vinnu
Aðrir sálmar
búist við. Evran hefur auðvitað líka sveifl-
ast gagnvart öðmm gjaldmiðlum, þannig
að spá um gengi hennar þarf ekki endilega
að þýða spá um raungengi krónunnar al-
mennt, þó að evran sé helsta viðskiptamynt
Islendinga.
Lengst af virðist 12-mánaða spáin vera
um 10 krónum ofar en raunverulegt gengi
varð og 24-mánaða spá um 20 krónum
hærra en raun ber vitni. Ekki er endilega
ástæða til þess að ætla að það mynstur
haldi áfram, því að aflandskrónuútboðið
sem fyrirhugað er getur haft ófyrirséðar af-
leiðingar.
Aftur hefði markaðsaðilum farnast bet-
ur ef þeir hefðu hreinlega spáð óbreyttu
ástandi. Meðalfrávikið þá hefði verið um
7,5 krónur m.v. 12-mánaða spá, en var í
raun 10,1 króna. Rétt er að taka fram að alls
staðar er notað miðgildi, en spár einstakra
aðila kunna að hafa verið nær lagi.
Niðurstaðan er sú að markaðsaðilar
séu ekki sérlega góðir spámenn um þessar
efnahagsstærðir. Ekki er því hægt að kenna
um óstöðugu efnahagslífi, því að spá um
óbreytt ástand hefði verið nær lagi en spáin
sem sett var fram. Q
of snemma
er 40% hættara við þungjyndi en hinum. Lak-
ara heilsufar kostar líka sitt. Bandarískar rann-
sóknir benda til þess að sjúkrakostnaður frá 65
ára aldri sé um 30 milljónir króna. fslenska heil-
brigðiskerfið kostar minna en það bandaríska,
en Islendingar lifa lengur. Ekki er goðgá að ætla
að kostnaðurinn hér á landi sé 15-20 milljón-
ir któna. Það er því ekki bara einstaklingurinn
heldur þjóðin öll sem græðir á bætri heilsu.
Hvað skiptir máli?
Einar Kárason rithöfúndur segir ffá því í grein á
Eyjunni að hann hafi heyrt á tal nokkurra landa
sinna í október 2008, þar sem hann sat á flug-
velli London að bíða efúr fyrsta flugi eftir hrun.
Þá heyrir hann einn þeirra segjæ
„Þetta kennir manni kannski að fára að lifá
fyrir önnur gildi í lífinu."
Gegnum síður Daify Mail fánn ég streyma
undrunarbylgjur ffá þeim hinum. Hvað gat
maðurinn átt við? Uns eitt þeirra spurði: „Eins
og hvaða gildi?“
„Tja, eins og kannski fjölskyldu og vini...?“
sagði samlandi minn afsakandi.
Sagan er bæði brosleg og dapurleg, en rann-
sóknir sýna að fernt skipúr alla mestu: Félag?-
skapur, að lífið sé í föstum skorðum, örvun og
það að vera hluú af heild. Vinna uppfyllir öll
þessi skilyrði. Þess vegna er það skynsamlegt
vinna eins lengi og menn geta og gæta þess effir
það að hafa nóg fyrir stafni. Q
Svona er lífið og lífs-
kjörin, skepnan mín
Orðið lífikjör kemur fyrst fyrir á
seinni hluta 17. aldar og er fyrstu
aldirnar tengt guðsorði. Það kemur fyrir
í Alþingistiðindum fyrsta ár þeirra, árið
1845 og Arnljótur Olafsson talar um
lífskjör í Auðfmði sinni, fyrstu hagfræði-
bók Islendinga. Árið 1856 sést þetta orð
í Norðra, að því að virðist í fyrsta sinn í
íslensku tímariti:
Grábróðir nokkur var á ferð, og urðu
á leið hans ræningjar, er settu byssu fyrir
brjóst honum og heimtuðu fje hans af
honum. Munkurinn spurði þá, hvort
þeir vissu ekki, að grábræður hefðu
bundið það heit, að snerta aldrei við
peningum, og því síður flytja það með
sjer, en fyrst að hann hefði nú ekki fje
til að seðja ágirnd þeirra, þá bauð hann
þeim að halda fyrir þeim ræðu, er gæti
sefað hana, og þeir fjellust á það, því
þeim þótti þetta nýstárlegt: Grábróð-
irinn hóf svo ræðu sína: „Mínir elskan-
legir! Þegar jeg athuga lífikjör yðar og
frelsara vors, þá virðist mjer þau mjög
lík. Hann var mjög fátækur, það eruð
þjer einnig. Gyðingar hötuðu hann og
ofsóktu; allir menn í þessu landi hata
yður einnig og ofsækja yður. Hann var
álitinn svikari; og yður halda menn þjófa
og morðingja. Hann hafði engan stað,
er hann gæti höfði sínu að hallað; þjer
hafið heldur engan vissan samastað, svo
að skógarnir eru yðar heimili, og úlfarnir
yðar fjelagar. Loksins sveik einn af læri-
sveinum frelsarans hann, svo hann kom
á vald óvina sinna; og sömu mun verða
örlög yðar fyrir svik einhvers fjelaga
yðar.
Hann var dreginn fyrir Pílatus; þjer
munuð líka verða fluttir fyrir dómara.
Hann var dæmdur til að þola krossins
dauða, og þjer munuð verða hengðir
á gálga. Hann steig niður til helvítis;
þangað munuð þjer einnig koma. En
heyrið nú tvennan stóran mun milli yðar
og hans. Hann var ranglega ákærður og
ljet líf sitt saklaus fyrir syndir alls mann-
kyns; en þjer munuð verða ákærðir með
órækum vitnum, og líða dauða fyrir yðar
eigin syndir. Hann gekk sigri hrósandi
úr helvíti; en þjer munuð brenna þar frá
eilífð til eilífðar, amen“.
Ekki segir sagan, hvernig ræningjun-
um hafi fallizt þessi ræða í geð. bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Netfang: benedikt@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 14.TBI. 2016