Vísbending - 30.05.2016, Blaðsíða 1

ÍSBENDING
Vikurit um viðskipti og efnahagsmal
30 . maí 2016
19. tölublað
34. árgangur
ISSN 1021-8483
Frá tollum í tæknihindranir
Emil B. Karlsson
forstödumaður Rannsóknaseturs
verslunarinnar
að er liðin tíð að samningar um
viðskiptabandalög einstakra landa
og ríkjasambanda snúist fyrst og
fremst um að lækka tolla á framleiðslu-
vörum. Tollar fara almennt lækkandi og
eru mjög á undanhaldi í heimsviðskiptum.
Því fjallar samningagerð af þessu tagi um
að ryðja úr vegi ýmsum öðrum tegundum
viðskiptahindrana. Þannig er að meðaltali
aðeins um 2% tollur á vörum sem fluttar
eru milli Bandaríkjanna (BNA) og Evrópu-
sambandsins (ESB), en samt eru mjög um-
fangsmiklar viðræður um fríverslun í gangi
milli þessara tveggja sterkustu viðskipta-
blokka heimsins. Viðræðurnar snúast ekki
bara um lækkun tolla heldur einnig fjöl-
marga aðra þætti til að liðka fyrir viðskipt-
um.
Dæmi af sama toga er að ekki hefur
fengist botn í samningaviðræður hinna
160 aðildarþjóða Alþjóðaviðskipta-
stofnunarinnar (WTO) sem hófst í Doha
árið 2001. Þar eru tollar á almennar iðnað-
arvörur ekki bitbeinið, heldur ýmsar tækni-
legar viðskiptahindranir eins og til dæmis
niðurgreiðslur til innlends landbúnaðar og
kvótar á innflutning sem réttlættir eru með
vörnum gegn sjúkdómahættu og öðrum
vafasömum rökum.
Fjallar um samfélagskröfur
í samningaviðræðunum milli ESB
og BNA, sem ganga undir heitinu Trarn-
atlantic Trade and Investment Partnershitp
(TTIP), leggja Evrópuþjóðir mesta áherslu
á að liðka fyrir markaðsaðgangi fyrir vörur,
þjónustu og fjárfestingar. Afnám tolla er
auðveldi hluti samninganna en gæðakröfur
og staðlar geta verið snúnara viðfangsefni.
Stefnt er að því að fyrirtæki bæði innan
ESB og BNA sitji við sama borð þegar
kemur að því að bjóða vörur og þjónustu
jafnt innan Evrópu og Bandaríkjanna.
Skriffinnska verði ekki hindrun fyrir milli-
ríkjaviðskiptum, sömu heilbrigðiskröfur
verði gerðar, leyfisveitingar fyrir lyf og
lækningatæki verði hliðstæðar, staðlar í
bílaframleiðslu verði samræmdir og sömu
umhverflskröfur gildi hjá báðum samn-
ingsaðilum. Þetta þýðir ekki að slegið sé
af núgildandi kröfum heldur að þær séu
samræmdar. Verktakar, þjónustuaðilar
og fjárfestar njóta þannig ekki síður góðs
af samningunum en vöruframleiðendur.
Samningaviðræðurnar snúast vissulega
einnig um hindranir, að því er snýr að
því að einkaaðilar geti ekki farið inná svið
opinberrar þjónustu eins og heilbrigðis- og
fræðslustarfsemi, nema þjóðþingin heimili
það, og einnig eru settar kröfur um um-
hverfisvemd, persónuvernd, heilsuvernd
og fleira. Ibúafjöldi á hinu sameiginlega
markaðssvæði sem til verður með tilkomu
TTIP samningsins verður um 830 millj-
ónir manns. Nú er íbúafjöldi ESB-ríkjanna
um 508 milljónir, þannig að til mikils er
að vinna fyrir bæði evrópsk og bandarísk
fyrirtæki.
Þar sem TTIP-samningagerð ESB og
BNA tekur til fjölmargra samfélagsþátta
og samspils þeirra er eðlilegt að almennar
umræður skapist og gagnrýnisraddir komi
fram. Gagnrýnin snýst meðal annars um
að samningarnir fari fram fyrir luktum
dyrum og almenningur fá lítið að vita hvað
þar fer fram. Þá er því haldið fram að „lek-
ið“ hafi út upplýsingum um að með samn-
ingnum geti stórfyrirtæki farið sínu fram í
framkvæmdum og umhverfisspjöllum að
eigin vild og stjórnvöld afsali sér rétt til að
setja þeim stólinn fyrir dyrnar. Einnig að
einkaleyfi og hugverkaréttur verði fótum
troðinn, svo eitthvað sé nefnt.
ESB hefur, m.a. af þessu tilefni, opnað
vefsíðu þar sem upplýsingar um gang við-
ræðna er uppfærður reglulega. Þar er fjallað
um hvern þeirra 24 kafla sem gert er ráð
fyrir að samningnum verði skipt í. Fjallað
um efasemdir sem fram hafa komið í ein-
staka liðum og afstaða sambandsins skýrð.
Þar er ítrekað bent á að viðskiptasamn-
ingurinn sé ekki æðri ákvörðunarvaldi
þjóðþinga, t.d. varðandi vafasamar fram-
kvæmdir og umhverfisspjöll af völdum
fyrirtækja. Einnig er skýrt tekið fram að
einkaaðilar geti ekki farið inná svið opin-
berrar þjónustu eins og fræðslustarfsemi
og heilbrigðisþjónustu nema þjóðþingin
heimili það og fylgt er reglum Intemational
Labor Organisation (ILO) um kjör og
réttindi starfsfólks. Samkvæmt upplýsinga-
veitunni virðist vera vel fylgst með um-
ræðu um samningsferlið og tekið mið af
athugasemdum sem fram koma.
Aukin velmegun með
viðskiptatengslum
Með auknu frelsi í milliríkjaviðskiptum
hefur velmegun aukist á undanförnum ára-
framh. á bls. 4
IAfnám hafta í milliríkja-
viðskiptum á stærstan
þátt í miklum vexti VLF
á Vesturlöndum.
A undanförnum áratugum
hefur kaupmáttur nær allra
aldurshópa batnað nema
þeirra yngstu.
3Víða um heim er vantrú
á sérfræðingum landlæg.
Staðreyndir eru oft
blekking í hugum fólks.
4Mikilvægt er að forseti
fslands átti sig á því að hann
að hann er meðal dverga í
hópi erlendra leiðtoga.
VÍSBENDING • 19 TBL. 2016 1