Vísbending - 14.07.2016, Blaðsíða 2

HíSBENDING
Mynd 3: Breytingar á launum nokkurra aðila
á almennum vinnumarkaði 2008-2015
1. Forstjórar ..2. Bankamenn *■■■■*'4. Næstráðendur ■■"■■■20 Sjómenn
Heimild: Frjáls verslun, 6. tbl. 2016
Mynd 4: Breytingar á launum opinberra
aðila og fleiri 2008-2015
■5. Alþmenn og ráöh. *—■—6. Sveitarstjórnarm.
7. Hagsmunasamt. " Embættismenn
Sveitarstjórnarmenn og embættis-
menn eru líka nálægt 40% af launahæstu
forstjórunum, sem einnig má segja um
forystumenn og framkvæmdastjóra ým-
issa hagsmunasamtaka. Endurskoðendur
og skólamenn eru með milli 30 og 40 af
launum hæstu forstjóranna.
Athygli vekur að alþingismenn og ráð-
herrar eru ekki með nema um tæplega
30% af launum forstjóranna. Laun þeirra
eru svipuð og laun presta og fjölmiðla-
fólks samkvæmt þessu, en í Frjálsri versl-
un birtist tæmandi listi um launatekjur
alþingismanna og ráðherra. Síðar kemur
fram að kjör alþingismanna hafa rýrnað
mjög frá hruni.
Lestina reka þrír hópar: Auglýsinga-
fólk með um 20% af launum hæstu for-
stjóranna, listamenn á svipuðum slóðum
og loks íþróttamenn, en í þeirra hópi er
margt kornungt fólk sem enn er í námi
og kemur því ekki á óvart að laun þeirra
séu ekki há.
Sjómenn hækka og
þingmenn lækka
Á mynd 2 sést hvernig laun nokkurra
stétta hafa þróast sem hlutfall af launum
hæstu forstjóra. Þar sést að hagur
sjómanna vænkaðist mjög hlutfallslega
á þessum árum. Laun þeirra fóru úr því
að vera 60% af launum forstjóranna
árið 2008 í það að vera nokkru hærri á
árunum 2011-12. Síðustu tvö árin lækkar
hlutfallið svo nokkuð og er í 80% í fýrra.
Læknar halda nokkur veginn sama
hlutfalli allan tímann eða milli 50 og
60% af launum hæstu forstjóranna. Það
sama verður ekki sagt um alþingismenn.
Laun þeirra voru um 40% af launum
forstjóranna árið 2008 en voru í fýrra
aðeins 29% af þeim. Til fróðleiks sýnir
myndin einnig laun presta sem voru
talsvert lægri en laun alþingismanna árið
2008 en hafa fylgt launaþróun þeirra
nokkuð vel síðan.
Talsverðar breytingar
frá árinu 2008
Eitt af því sem gerir kjarabætur flókn-
ar er ef vinnumarkaðurinn færist ekki í
takt. Það er auðvitað erfitt þegar launa-
hækkanir eru ekki miðstýrðar í ákveðn-
um stórum samflotum heldur ákvarðast
í persónulegum samningum hjá sumum,
en breytingum á mismunandi tíma hjá
mörgum öðrum. Hjá sumum verða svo
eðlisbreytingar á undirliggjandi rekstri,
en það virðist óhætt að segja að svo hafi
orðið árið 2008-9 þegar nær öll stærstu
fjármálafyrirtæki landsins fóru á haus-
inn.
Heimild: Frjáh verslun, 6. thl. 2016
Almennur vinnumarkaður
tók fljótt við sér
Þrátt fýrir millifýrirsögnina hér að ofan er
rétt að leggja áherslu á að hér er ekki fjall-
að um almenna launamenn heldur fýrst og
fremst stjórnendur af ýmsu tagi. A mynd 3
sést þróunin hjá bankamönnum, forstjór-
um, næstráðendum og sjómönnum. Þetta
eru þær stéttir í TekjublaSinu sem hæst hafa
launin.
Athygli vekur að laun bankamanna
hrapa fýrstu tvö árin og fara svo upp á við
eftir það. Þarna lækka launin á verðlagi
hvers árs um nálægt 60% og því um mun
meira að raunvirði, því að verðbólga var
mikil á þessum tíma.
Hjá öðrum hópum í viðskiptalífmu
verður líka lækkun. Laun forstjóra lækka
um rúmlega 15% frá 2008 til 2010 meðan
næstráðendur standa í stað á þessum tíma
í krónum talið. Hjá báðum hópum hefur
því orðið kaupmáttarminnkun á þessum
tíma.
Embættis- og alþingismenn
lækkuðu
Á mynd 4 sést þróunin hjá nokkrum
hópum sem flestir tengjast því opinbera.
Það er einkum athyglisvert við myndina
er að laun alþingismanna og ráðherra hafa
sáralítið breyst á árunum frá 2008 til 2015.
Af því má ráða að þessi hópur sem gegnir
afar mikilvægum störfum fýrir þjóðina hafi
orðið einna verst úti í hruninu.
Frá 2008 til 2011 standa laun hinna
hópanna, sveitarstjórnarmanna, embættis-
manna og forystumanna hagsmuna-
samtaka í stað í krónum talið. Eftir það
2 VÍSBENDING • 2S.TB1. 2016