Vísbending - 14.07.2016, Blaðsíða 3

hækka laun þeirra allra um 30% eða svo.
I upphafi tímabilsins eru laun allra
þessara aðila á bilinu 850 til 1.000 þús-
und króna að meðaltali. Alþingismenn
eru í miðjunni með um 969 þúsund krón-
ur í laun. I lokin hafa hinir hóparnir all-
ir hækkað í liðlega 1.300 þúsund krónur
meðan alþingismenn eru enn með um 962
þúsund. Þessi launaþróun er dæmi um þá
hræsni sem ríkir í launamálum á Islandi og
er auðvitað afleiðing af lagasetningu þings-
ins eftir hrun. Þegar einn hópur er skil-
inn eftir með þessum hætti eru allar líkur
á því að hann þurfi einn góðan veðurdag
að hækka um tugi prósenta. Sú hækkun er
eflaust í vændum á kjördag með fyrirsjáan-
legu uppnámi í þjóðfélaginu.
Misjafnt gengi sérfræðinga
Þó að hrunið hafi almennt ekki haft góð
áhrif á laun landsmanna vekur það þó
athygli að samkvæmt listum Frjálsrar versl-
unar bötnuðu kjör lögfræðinga og endur-
skoðenda almennt ekki. I fljótu bragði
hefði virst svo að þessar stéttir hefðu haft
ærinn starfa af því að vinna við uppgjör
þrotabúa. Líklega hafa þær tekjur farið á
fáa einstaklinga og í flestum tilvikum verið
greiddar út sem arður úr einkahlutafélög-
um. Lækkun í tekjum árið 2010 kann að
benda til þess að þá hafi „hrunverkefnin“
farið að hverfa.
Sérfræðingar sem hér eru skoðaðir
(sjá mynd 5) hafa allir hækkað í launum
á tímabilinu nema endurskoðendur sem
standa nánast í stað í krónum talið. Jöfnust
er hækkunin hjá flugmönnum, en kjör
þeirra hafa batnað mjög mikið samkvæmt
þessum tölum. Skýringarinnar er eflaust að
lita í góðu gengi í ferðaþjónustu og því að
þeir eru í alþjóðlegu umhverfi og hafa því
fremur viðmið við erlenda kollega fremur
en margar aðrar íslenskar stéttir
Skólamönnum gengur
bærilega
Að lokum skoðum við afkomu nokkurra
hópa á mynd 6. Samkvæmt myndinni hafa
aðilar í auglýsingaþjónustu, listamenn og
íþróttamenn átt á brattann að sækja. Með
fyrsttalda hópinn er auðvelt að skiija að
þegar stærstu viðskiptavinirnir hverfa af
yfirborði jarðar hafi það mikil áhrif á fyr-
irtækin. Fjármálafyrirtækin voru ekki bara
stór heldur lögðu eigendur margra þeirra
mikið upp úr jákvæðri ímyndarsmíð. Þeir
höfðu persónulega ráðgjafa sem höfðu það
helsta verkefni að viðhalda ákveðinni áru.
Önnur fyrirtæki drógu mjög úr auglýsing-
um og kynningum strax í kjölfar hrunsins.
Svipað má segja um fjölmiðlun. Hún
átti mjög í vök að verjast vegna minni
ÍSBENDING
Mynd 5: Breyting á launum nokkurra stétta
sérfræðinga 2008-2015
Mynd 6: Breyting á launum nokkurra hópa
2008-2015
auglýsinga- og áskriftartekna. Þetta gerðist
á sama tíma og fjölmiðlun breyttist mjög
mikið. Lestur dagblaða minnkaði og
áhorf og hlustun á ljósvakamiðla færðist
yfir á netið. Því vekur það athygli að á
seinni hluta tímabilsins batnar hagur
fjölmiðlamanna á ný.
Listamenn og íþróttamenn eru með
minni tekjur en hinir hóparnir. Tekjur
beggja hópa haldast stöðugar allt tímabilið.
Rétt er að leggja áherslu á að hér er litið
á íþróttamenn sem búa á Islandi og
atvinnumenn erlendis koma ekki inn í
þessa mynd.
Listsköpun varð að mörgu leyti ein leið
margra út úr kreppunni og kannski varð
hún svið þar sem margir fundu sér farveg
þegar þeir hættu eða drógu úr störfum á
öðrum sviðum. Tölurnar benda þó ekki
til þess að tekjur listamanna hafi aukist á
tímabilinu og kaupmáttur þeirra hefur
versnað á tímabilinu.
Kennarar og skólafólk ná nokkurn
veginn að halda í horfinu á þessu tímabili.
Af einhverjum ástæðum dala laun þeirra
árið 2013, en það kann að tengjast
hópnum sem skoðaður er fremur en
stéttinni í heild. Eflaust vekur það einnig
athygli margra hve há laun þeirra eru.
Meðaltöl og háar tölur
Rétt er að vekja enn og aftur athygli á því
að hér eru um að ræða hópa fólks sem æda
má að séu almennt með hærri laun en ger-
ist og gengur í þeirra stéttum. Oft er um að
ræða fólk sem ber ábyrgð vegna þess að það
sinnir viðamiklum verkefnum eða er hrein-
lega valið vegna þess að það skarar framúr.
A baksíðu er vikið að því hvaða áhrif það
jramh á bls. 4
VÍSBENDING 2 5 T B L 2016 3