Vísbending - 30.07.2016, Blaðsíða 2

Vinsældir og vellíóan
Mynd: Fylgi ríkisstjórna og þeir sem eru
jákvæðir á núverandi ástand 2009-16
70,00
............ jákvæðir ............................Fylgi stjórnar
Ríkisstjórnin er með um 37% fylgni
samkvæmt nýjustu fylgiskönnun
Gallups. A meðfylgjandi mynd
sést að fylgið hefur verið svipað undan-
farin tvö ár. Eftir alþingiskosningar vorið
2013 naut stjórnin vinsælda fyrst í stað,
en fór undir 50% um áramótin 2013-14.
Haustið 2014 var fylgið orðið svipað því
sem það er núna. Það hefur hvorki lækk-
að né hækkað sem neinu nemur.
A sama tíma hafa niðurstöður úr
annarri Gallup könnun verið mun já-
kvæðari í bókstaflegri merkingu. Spurt er
hvort menn séu jákvæðir eða neikvæðir á
ástandið eins og það er núna. Ekki kemur
á óvart að fáir voru jákvæðir langt fram
yfir hrun. Myndin sýnir aftur á móti að
frá haustinu 2013 hefur ánægjan farið
vaxandi stig af stigi. En ríkisstjórnin nýt-
ur einskis af þessari ánægju í fylgi. Hvers
vegna ekki?
Sagan endurtekur sig
Myndin sýnir vinsældir ríkisstjórnarinnar
allt frá janúar 2009. Engan þarf að undra
að vinsældir þeirrar stjórnar sem þá lauk
sínum síðasta mánuði hafi verið litlar.
Efnahagslífið var í rúst, mótmæli voru tíð
í miðbænum, ráðist var að Alþingishús-
inu og jafnvel lagður að því eldur.
Við tók ríkisstjórn Samfylkingar og
Vinstri grænna, í fyrstu með stuðningi
eða hlutleysi Framsóknarflokksins, en
eftir kosningar voru flokkarnir tveir með
meirihluta. Fylgisferlarnir eru ekki ólíkir,
en þó vekur athygli að fylgi fyrri ríkis-
stjórnarinnar dalar meira en þeirrar sem
nú ríkir og var á bilinu 30 til 35% eða
litlu meira en stjórnarinnar sem lét af
störfum í janúarlok 2009.
Litlar vinsældir stjórnar Jóhönnu
Sigurðardóttur má kannski tengja við
það hve hægt mönnum fannst ástandið
batna. Aftur á móti er vandséð hvers
vegna núverandi ríkisstjórn nýtur ekki
meiri velgengni, þrátt fyrir að miklu fleiri
séu jákvæðir en áður. Þeim hefur fjölgað
úr 10% í 40% á sama tíma og fylgi ríkis-
stjórnarinnar stendur í stað. Reyndar er
svolítið óvenjuleg staða núna, því að fylgi
flokkanna sem að ríkisstjórninni standa er
samanlagt heldur minna en stjórnarinnar
sjálfrar. Oft hefur þetta verið á hinn veg-
inn. Ríkisstjórnarflokkar samanlagt hafa
haft meira fylgi en stjórnin sjálf, vegna
þess að flokksmönnum hefur ekki hugn-
ast samstarfsaðilinn.
Heimild: Gallup.
Ekki náttúrulögmál
Þó að myndin sýni að síðustu ríkisstjórn-
ir hafi ekki notið vinsælda á seinni hluta
stjórnartímabilsins er það alls ekki neitt
náttúrulögmál. Obama Bandaríkjaforseti
nýtur nú stuðnings um 50% kjósenda
samkvæmt skoðanakönnunum. Hann átti
sína hveitibrauðsdaga eins og íslensku rík-
isstjórnirnar og var í upphafi með velvild
þriggja af hverjum fjórum kjósendum, en
það minnkaði fljótt. A tímabilinu hefur
fylgi hans aldrei farið undir 41% og hef-
ur þó ýmislegt gengið á í bandarískum
stjórnmálum. Framboð og fylgi Donalds
Trumps sýnir að óánægja er mikil með-
al Bandaríkjamanna eins og víða annars
staðar, en þó er helmingur þjóðarinnar
ánægður með forsetann.
Aörir þættir
Fylgi ríkisstjórnar ræðst auðvitað ekki ein-
göngu af efnahagsástandinu, þó að sjaldn-
ast sé það til þess að efla fylgi stjórna ef
ástandið er slakt. Sjálfstæðisflokkurinn
var við völd á Islandi í nær 18 ár samfleytt
og á þeim tíma voru auðvitað sveiflur í
hagkerfinu. Mesta lækkunin á fylgi nú-
verandi ríkisstjórnar kom í febrúar 2014,
en þá ákvað hún að slíta viðræðum við
Evrópusambandið í stað þess að láta kjósa
um málið eins og lofað hafði verið fyrir
kosningar. Ekki varð samsvarandi lækkun
þegar Wintris-málið kom upp, sem bendir
til þess að viðbrögð ríkisstjórnarinnar að
skipta um forsætisráðherra og flýta þing-
kosningum hafi lægt þær öldur sem risu.
Trúverðugleiki stjórnenda hlýtur að
vega þungt. Kannanir sýna að viðhorf í
garð Alþingis er neikvætt og aðeins um
einn af hverjum sex segist bera traust til
þess. Þetta er auðvitað mjög alvarlegt, því
að Alþingi er miklu meira en sá meirihluti
sem ríkir hverju sinni. Það er stofnun með
vinnubrögð sem ættu, ef vel ætti að vera,
að njóta almennrar viðurkenningar þjóðar-
innar, óháð því hverjir sitji í ríkisstjórn.
Mjög hefur dregið úr fastafylgi stjórn-
málaflokka. Fyrir fjörutíu árum voru
sveiflur oftast mun minni en nú er.
Kannski var lausafylgið þá nálægt 20% af
kjósendum. Nýlegar kannanir benda til
þess að það sé nær því að vera liðlega 50%,
en í nýlegri könnun Félagsvísindastofnun-
ar sögðust 55% aðspurðra ætla að kjósa
annan flokk en þeir kusu síðast. Fólk velur
sér ekki lengur leiðtoga lífs síns og fylgir
honum í blindni.
Kannanir vestan hafs benda til þess að
óánægja almennings tengist miklu fleiru
en almennum efnahagslegum þáttum. Þó
að hagvöxtur sé mikill er misskipting vax-
andi, að minnsta kosti að mati almenn-
ings. Margir telja að þeir séu afskiptir og
allir að gera það gott nema þeir. Þetta
tengist eflaust upplýsingagjöf. Fólk fellur
ekki fyrir sjálfshælni stjórnarherra, en þeir
sem kynda undir óánægju eiga aðgang að
eyrum kjósenda. Það sýnir sig víða um
heim þessa dagana. Sagan kennir okkur að
slíkt ástand getur orðið mjög hættulegt. Q
2 VÍSBBNDING • 26.TBI. 2016