Vísbending - 30.07.2016, Blaðsíða 4

framh. afbls. 3
sjávarútvegi geta þannig keypt evrópsk
sjávarútvegsfyrirtæki og aukið veltu sína og
hagnað.
Island er aðili að NATO. Landvarnir
eru eitt skýrasta dæmi um þá hagkvæmni
stærðar sem Alesina hefur lýst í ritgerðum
sínum. Ef Bandaríkin hafa nægilega sterkar
landvarnir, svo dæmi sé tekið, kostar ekki
mikið að verja einnig Kanada með þeim
búnaði og mannafla sem Bandaríkin hafa
komið sér upp. Hið sama á við í Evrópu.
Island getur ekki stærðar sinnar vegna komið
sér upp sjálfstæðum landvörnum en með
þátttöku í NATO fær landið landvarnir með
því að afsala sér hluta af sjálfstæði sínu.
Lokaorð
Sjálfstæði Islands og velferð Islendinga
byggist á mörgum þáttum; þjóðfélagi
byggðu á lögum og reglum, markaðshag-
kerfi, menntuðu vinnuafli og síðast en ekki
síst umtalsverðum náttúruauðlindum. En
þessir þættir nægðu skammt ef íslensk fyr-
irtæki hefðu ekki aðgang að markaði fyrir
vörur og þjónustu á innri markaði Evrópu-
sambandsins og aðgang að svo til óþrjót-
andi fjölda einstaklinga á vinnumark-
aði. Tollalaus útflutningur og þúsundir
erlendra starfsmanna í ferðaþjónustu um
þessar mundir eru skýr dæm um kosti þátt-
töku í innri markaði ESB.
Belgíski hagfræðingurinn Jacques
Dréze3 hefur haldið því fram að Evrópu-
sambandið ógni tilvist stóru Evrópuríkj-
anna vegna þess að það gerir sjálf-
stæði landshluta, svo sem Katalóníu og
Skotlands, mögulega. Ástæðan er sú sama
og hefur verið lýst í þessari grein í tilviki
Islands. Þannig gæti Katalónía verið sjálf-
stætt ríki eins og ísland en verið hluti af
efnahagslegri heild sem er Evrópusam-
bandið og notið stærðar markaðarins.
Skotland hefur lýst yfir andstöðu sinni
við ákvörðun meirihluta breskra kjósenda
að segja skilið við Evrópusambandið. Þessi
afstaða er auðskiljanleg í ljósi þess sem hér
hefur komið fram. Alveg eins og þátttaka
Islands í innri markaði ESB er ein forsenda
sjálfstæðis landsins þá er áframhaldandi
vera Skotlands í ESB forsenda þess að
Skodand geti orðið sjálfstætt ríki.
En er unnt að ganga of langt í
sameiningarátt? Þegar samþykkt var í
Maastricht árið 1993 að ESB-lönd tækju
upp sameiginlegan gjaldmiðil var til-
gangurinn að spara viðskiptakostnað, koma
í veg fyrir greiðslujafnaðarkreppur og örva
milliríkjaviðskipti. Allt þetta hefur gerst á
þeim árum sem liðin eru frá því að evra var
tekin upp sem sameiginlegur gjaldmiðill.
Hins vegar hefur komið í ljós að ríki án
eigin gjaldmiðils getur tapað sjálfræði þegar
í harðbakkann slær og önnur evruríki þurfa
að koma til hjálpar. Slík sjálfræðissvipting
verður þá til þess að efla þjóðernishyggju
sem byggir á að kenna útlendingum um
eigin ófarir. Þannig togast á tveir kraftar
innan evrusvæðisins; sameiningaröfl sem
segja að sameiginleg mynt krefjist pólitískr-
ar sameiningar og þjóðernisöfl sem vilja
segja skilið við Evrópusambandið. Þannig
má halda því fram að upptaka evrunnar
árið 1999 hafi ef til vill orðið til þess að
kveikja aftur þá elda þjóðernishyggju sem
sambandinu var ætlað að kæfa.
En „ytra lag“ Evrópusambandsins notar
ekki evru. Svíþjóð, Danmörk og Bretland
sem eru hluti af sambandinu og Noreg-
ur og Island sem eru á sameiginlegum
markaði án þess að hafa evru og Sviss sem
einnig hefur aðgang að sameiginlegum
markaði. En kerfi sjálfstæðs gjaldmiðils og
frjáls flæðis fjármagns getur einnig reynst
skeinuhætt eins og íslendingar reyndu árið
2008. Þeir atburðir hafa hér á landi kall-
að á kerfisbreytingar sem ædað er að auka
þjóðhagslegt öryggi á hinum sameiginlega
markaði Evrópuþjóðanna.4
Líklegt er að Bredand muni á næstu
árum semja við þau 27 ríki sem munu
mynda Evrópusambandið um markaðsað-
gang sem mun líkjast núverandi ástandi
sem mest. Það verður þá áhugavert að sjá
viðbrögð Dana og Svía og ákveða í kjölfar-
ið hvernig Island getur verið sjálfstætt ríki
sem nýtur aðgangs að stórum markaði, er
í raun hluti af stærri efnahagslegri einingu,
og getur tryggt efnahagslegt öryggi í heimi
frjálsra fjármagnsflutninga.
I rífandi uppgangi, drifnum m.a. áfram
af evrópsku vinnuafli í ferðaþjónustu og
sölu sjávarafurða á Evrópumarkaði, er
eftirtektarvert hversu fáir geta sagt eitt
jákvætt orð um mikilvægi Evrópusam-
vinnunnar. Þótt ekki gangi vel í Grikklandi
um þessar mundir sem er einnig hluti
af innri markaði Evrópusambandsins þá
gengur vel hér á landi og víða annars staðar
í álfunni. 0
Neðanmálsgreinar og heimildir:
1 SjáAlberto Alesinaog Enrico Spolaore (1997),
„On the Number and Size of Nations,“ Tbe
QuarterlyJoumalofEcorwmics, 112 (4), 127-156.
2 Sjá Gino Gancia, Giacomo Ponzetto, og Jaume
Ventura (2016), „Globalization and Polidcal
Structure," NBER Working Paper No. 22046.
3 Jacques Dréze (1993), „Regions ofEurope: a fe-
asible status, to be discussed,“ Economic Policy, 17.
4 Hér er átt við reglur sem takmarka möguleika
viðskiptabanka til þess að taka lán í erlendum
gjaldmiðlum og safna innistæðum og reglur
sem takmarka möguleika fjárfesta til svonefndra
vaxtamunarviðskipta.
Aörir sálmar
Efndir ekki nefndir
Formaður Framsóknarflokksins telur
ekkert liggja á að kjósa, enda var mik-
il kynning fyrirhuguð í Hörpu um afnám
verðtryggingar. Þann 5. apríl síðastliðinn
sagði hann;
„Nú í morgun átti ég mjög góðan fund
með Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálf-
stæðisflokksins. Við ræddum árangur rík-
isstjórnarinnar og mikilvægi þess að klára
þau stóru verkefni sem undirbúin hafa
verið síðustu misseri og ár. Mörg þeirra
eru gríðarlega mikilvæg fyrir íslenskt sam-
félag. Meðal annars þarf að Ijúka afnámi
fjármagnshafta, endurskipuleggja fjármála-
kerfið svo að það virki í þágu almennings,
ljúka því sem ríkisstjórnarflokkarnir höfðu
samþykkt um afnám verðtryggingar og
innleiða umfangsmiklar úrbætur í húsnæð-
ismálum. Mörgum þessara verkefna hefði
ég viljað sjá vinda hraðar fram en enn er
þó nægur tími til að klára þau, sé viljinn
fyrir hendi.
Jafnframt fór ég yfir það með formanni
Sjálfstæðisflokksins að ef þingmenn flokks-
ins treystu sér ekki til að styðja ríkisstjórn-
ina við að ljúka sameiginlegum verkefnum
okkar myndi ég rjúfa þing og boða til kosn-
inga hiðfyrstaJ
Stjórnarsáttmálinn vorið 2013 segir um
afnám verðtryggingar:
„Sérfræðinefnd um afnám verðtrygg-
ingar af neytendalánum og endur-
skipulagningu húsnæðislánamarkaðarins
verður skipuð á fyrstu dögum nýrrar rík-
isstjórnar og mun skila af sér fyrir næstu
áramót.“
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins haust-
ið 2015 sagði:
„fslenska krónan í höftum getur ekki
verið framtíðargjaldmiðill þjóðarinnar ef
fslendingar vilja eiga þess kost að taka átt
í alþjóðlegri samkeppni. Kanna skal til
þrautar upptöku myntar sem gjaldgeng er
í alþjóðaviðskiptum í stað íslensku krón-
unnar og gefa landsmönnum og fyrir-
tækjum frelsi til að ákveða hvaða gjaldmið-
ill hentar þeim best.
Landsfundur leggur til að ríkisstjórn-
in ráði færustu erlendu sérfræðinga til að
leggja mat á hvernig hægt er að skipta út
verðtryggðu lánaumhverfi og taka upp
lánakjör sem þekkjast í nágrannalöndum
okkar. Með þessu er ekki tekin afstaða til
þess hvort það sé rétt heldur eingöngu
hvernig það væri framkvæmt." bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaðut: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Netfang: benedikt@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 26.TB1. 2016