Vísbending - 21.09.2016, Blaðsíða 4

ISBENDING
“V
Aörir sálmar
Þannig var það
framh. afbls. 3
áhættu að aftengja sveiflur í eignaverði við
tekjustofna.
Nú er umhverfisvernd í tísku og
þykir við hæfi að skattleggja mengun. Til
dæmis eru bílaskattar tengdir koltvísýr-
ingsútblæstri bílsins. Magn koltvísýrings
í útblæstri er nátengd rúmmáli eldsneytis
sem bíllinn brennir þegar hann er í akstri.
Skatturinn er hins vegar lagður á bílinn
óháð notkun. Það er að segja að tækifærið
til að hreyfa eyðsluhákinn er skattlagt.
Erfðaskattur er annar illa þokkaður
skattur. Það er undarlegt að áætlað virði
dánarbús sé skattstofn fyrir ríkið. Erfingj-
ar eru hugsanlega þvingaðir til að selja.
Það blasir við að það væri ekki vænleg
stefna að gera Microsoft að ríkisfyrirtæki
ef Bill Gates félli frá.
Þróun í nálægum löndum
Raunhækkun fasteignaverðs í Danmörku
var svo villt að stjórnvöld sáu sitt óvænna
og frystu skattahækkanir af þessari gerð
fyrir skattahugtakið ejendomsvzrdiskat
frá árinu 2002 til ársins 2020. Flækjustig
skatta er víða mikið og Danmörk er engin
undantekning. Þar er annar skattur af
svipaðri gerð sem ekki nýtur friðhelgi, þ.e.
grundskyld. Sá skattur leggst á lóðir. Um-
ræða er í gangi um að sameina þessa skatt-
stofna. Vandinn þar er að sumir eru í dýrri
íbúð með litla lóð og aðrir eru í ódýrri
íbúð með stóran garð. Mönnum gengur
illa að útfæra sameiningu þessara skatta
án þess að sumir fá mikla skattahækkun
og aðrir mikla skattalækkun. Þar eins og
víðar er hólfun á skattinum til vandræða.
Kosningaloforð stjórnmálaflokka einfalda
ekki hlutina. Til dæmis virðast danskir
sósíaldemókratar vera að lofa því að fram-
lengja skattfrystingu íbúða til ársins 2025.
Danir virðast því fastir í slæmum pytti.
Þeir virðast þó skilja að ríkið þarf að hafa
hemil á sveitarfélögum.
I Svíþjóð var í gangi svipuð þróun. I
kringum aldamótin 2000 hófst mikil
bólga í eignaverði. Nýir fjársterkir eigend-
ur keyptu sig inn á milli eldri tekjulágra
einstaklinga og snarhækkuðu þannig hjá
þeim skattana. I fyrstu brugðust Svíar
við svipað og Danir með einhver kon-
ar frystingu. Heimsmeistarar í sköttum,
Svíar, tóku hins vegar af alvöru á málinu,
hreinsuðu til í reglunum og einfölduðu
kerfið. „ ... the abolition ofgifi and estate
tax in 2005 and the wealth tax in 2007.
Since thatyear, Sweden has been in the near
unique position ofhaving essentially no tax-
es levied directly on wealth and property “
(Englund 2016a). Erfða- og eignaskattar í
Svíþjóð eru horfnir en einhvers konar fast-
eignagjöld eru enn til. Þau eru í dag föst
krónutala (7.262 SEK), en þó ekki hærri
en ákveðið hlutfall. T.d. er þakið fyrir
ákveðinn eignaflokk 0,75% af áætluðu
virði. Erfðaskattur var aldrei mikilvægur
fjárhagslega skattstofn í Svíþjóð. Eignir
í atvinnurekstri vor meðhöndlaðar sér-
staklega og ýmis fleiri göt voru í kerfinu.
Ríkasta fjölskylda Svíþjóðar Wallenberg
varð ekki fyrir miklu ónæði af þessum
skatti. Fjölskyldan hafði í sinni þjónustu
endurskoðendur og lögfræðinga sem sáu
ti þess. Einstaka sænskar fjölskyldur lentu
í deilum um hvort selja skyldi fjölskyldu-
sumarhúsið eða borga skattinn.
Lokaorð
Að mati höfundar eru tækifærisskattar
illkynja og sveifluörvandi. Það er að segja
að þeir eru til þess fallnir að brengla eðli-
lega hegðun í hagkerfinu. Sveiflumögnun
eignaskatta ætti að hafa verið ljós í nýlegri
bankakreppu á íslandi. Fyrir 2008 voru
verð of há, aðgangur að lánsfé hafði ver-
ið auðveldur. Bankar falla, aðgangur að
lánsfé skerðist, auðlegðarskattur fundinn
upp og fjöldi ellilífeyrisþega (og erfmgja)
hleypur til og vill selja í hvelli með tilheyr-
andi bruna á eigin fé. Þessar opinberu að-
gerðir voru ekki til þess fallnar að tempra
sveiflur. Eignarréttur er víða stjórnar-
skrárvarinn. Það er lítið hald í slíkri vörn
ef skattkerfið er þannig að menn þvingist
til að selja eignir til að eiga fyrir skött-
um. I dag eru margir sem telja að þörf sé
á endurbótum á stjórnarskrá Islands og
sjálfsagt að nota tækifærið til að hnykkja
á eignarréttarákvæðum og vernda fram-
tíða kynslóðir fýrir dyntóttum skyndi-
ákvörðunum stjórnvalda. 0
Athugasemd: Þessar hugleiðingar eru
endursögn á grein sem var skrifuð fyr-
ir tímaritið Hagmíl í apríl 2007 (Helgi
Tómasson, 2007).
Heimildir
Englund, R (2016). Milestones in
European Housing Finance, (Ritstjórar: J.
Lunde og C. Whitehead) kafli 22 Mile-
stones in Swedish Housing Finances, (pp.
375-391). John Wiley & Sons.
Helgi Tómasson (2007). Omögulegi
skatturinn: Skattlagning tækifæra. Hag-
míl 46.
Muellbauer, J. & Murphy, A. (1997).
Booms and busts in the UK housing
market. Economic Journal, 107.
Hriflu-Jónas sem hefur verið fyrir-
mynd formanns Framsóknarflokks-
ins var felldur sem formaður. Vísir skrif-
aði 18. apríl 1944:
„Þingi Framsóknarflokksins mun
ljúka í dag. Þar munu hafa verið átök
hörð á ýmsa lund, en skýrast betur er
frá líður. Ekki er líklegt að ágreiningur
sá, er á þinginu var, leiði til klofnings að
sinni, en eldi heitari brennur með illum
vinum friður fimm daga, en er sá sjötti
kemur versnar allur vinskapur. Viðhorf
innan flokksins hafa skýrst til muna. Þar
eru uppi tvær andvígar lífsskoðanir, sem
munu heyja átök sín í millum þar til yfir
lýkur. Þótt allt verði kyrrt á yfirborðinu
enn um skeið halda átökin áfram innan
flokksins, en stríðshamingjan er fallvölt
og litlar þúfur geta oft velt stórum hlöss-
um. Svo virðist, sem baráttan innan
Framsóknarflokksins hafi staðið yfir í
árabil, eða allt frá því er nokkrir Fram-
sóknarmenn óskuðu þess árið 1934, að
Alþýðuflokkurinn setti það, sem skilyrði
fyrir stjórnarsamvinnu af sinni hálfu, að
Jónas Jónsson fengi ekki sæti í ríkisstjórn-
inni af flokksins hálfu.
Framsóknarmönnum ýmsum mun
hafa þótt Jónas vera um of ráðríkur og
athafnasamur til ills eða góðs, og þótt
heppilegt að kröfur er beindust gegn hon-
um, kæmu frá Alþýðuflokknum, en ekki
innan frá, enda munu þar fáir hafa treyzt
til að „hengja bjölluna á köttinn“. ...
Jónas Jónsson mun hafa fengið full-
gildar sannanir fýrir ráðabruggi því sem
uppi var haft gegn honum árið 1943 og
síðar, þótt hann kunni enn um skeið að
láta þetta kyrrt liggja, er tæpast gerandi
ráð fýrir að hann geti unað slíkri sambúð
til lengdar. Ekki alls fýrir löngu hélt hann
erindi á flokksfundi hér í bænum og lýsti
þá yfir því, að þótt sumir flokksmenn
sínir hygðust að leika sig eins og Alþýðu-
flokkurinn á sínum tíma ónefndan for-
ráðamann, myndi þeim ekki takast að
ráða niðurlögum sínum.
Boðaði hann baráttu af sinni hálfu,
sem myndi háð þar til yfir lyki, og þar
sem hvergi myndi hlífst við. Fulltrúarn-
ir úr dreifbýlinu hafa nú kynnzt sam-
búðinni innan flokksins að nokkru, og
munu flestir óhjákvæmilega vera þeirr-
ar skoðunar að hún spái engu góðu um
framtíðina.“ bj
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Utgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Netfang: benedikt@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök.
Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 31.TBL. 2016