Vísbending - 28.09.2016, Blaðsíða 2

VíSBENDING
framh. afbls. 1
Hér er alltaf horft á bæjarfélagið í heild en
ekki aðeins sveitarsjóð. Þetta er eðlilegt vegna
þess að mörg sveitarfélög hafa fært ákveðna
þætti út úr sveitarsjóði og eru því ekki samb-
ærileg við önnur sem ekki hafa gert sambæri-
legar breytingar.
Skuldir
Heildarskuldbindingar sveitarfélaganna í
landinu fóru úr 553 milljörðum króna árið
2014 í um 579 milljarða árið 2015 sem er
raunminnkun um 2%. Hlutfall heildar-
skulda (með skuldbindingum) var um 171%
af tekjum á ári hjá sveitarfélögunum í heild,
en var 177% árið áður. Skuldir sveitarfélag-
anna jukust því minna en tekjur og staðan
batnaði miðað við þennan mælikvarða.
Lengi vel hefur mælikvarðinn skuldir á
íbúa verið talinn gefa góða vísbendingu um
fjárhagslega stöðu sveitarfélags. I árslok 2015
var þessi mælikvarði um 1.750 þúsund krón-
ur á mann sem er 50 þúsund krónum hærra
en árið áður. Að raungildi er það aukning
um rúmlega 1%. Nettóskuldir, þ.e. skuldir
að frádregnum veltufjármunum voru 490
milljarðar króna í árslok en voru 480 millj-
arðar króna árið áður. Fyrst og fremst er
horft á nettóskuldir á íbúa. Nokkur sveitar-
félög eiga talsverðar peningaeignir og er eðli-
legt að tekið sé tillit til þess þegar horft er á
stöðuna.
Skuldugasta sveitarfélagið sam-
kvæmt þessum mælikvarða (sjá töflu 2) er
Reykjanesbær með 2,6 milljónir króna í
skuld á íbúa og hefúr aukist um 100 þús-
und krónur frá fyrra ári. I höfuðborginni eru
nettóskuldir um 2,1 milljón á íbúa og hafa
þær aukist. Sandgerði, Fjarðabyggð, Fljóts-
dalshérað og Norðurþing eru öll með nokk-
uð miklar skuldir á íbúa.
Skuldahlutfall segir þó ekki alla söguna.
Sum sveitarfélög hafa staðið í miklum
framkvæmdum og vænta þess að fá meiri
tekjur til baka en hin. Einnig má horfa á
hlutfall skulda af tekjum ársins. Hlutfall-
ið sýnir hversu lengi sveitarfélögin væru að
borga skuldir sínar ef þau þyrftu ekkert að
sinna rekstri eða nýjum framkvæmdum. I
einkunnagjöf er miðað við að hlutfallið sé
ekki hærra en 100%. Eftirlitsnefndin hefur
miðað við að hlutfallið fari ekki yfir 150%.
Hjá tveimur sveitarfélögum er hlutfallið sem
fyrr segir hærra en 200% í árslok 2015 (sjá
töflu 2) sem er mjög alvarlegt veikleikamerki.
Fólksfjöldi
Sveiflur hafa verið í mannfjölda að undan-
fbrnu. Fólki fjölgaði um rúmlega 1,0% á
árinu 2015 og 1,2% árið 2014. Fækkun ber
það með sér að íbúarnir telji að betra sé að
búa annars staðar og getur verið til vitnis um
Tafla 1: Einkunnir 36 stærstu sveitar-
félaganna 2014-2016
Röd 16 Röð 15 Röð 14 Bæjarfélag Eink.16 Eink.15 Eink.14 Meðaltal
8,2 7,0 6,9 7,4
1 8 6 Vestmannaeyjar
2 3 4 Grindavíkurbær
3 6 5 Fjallabyggð
4 2 2 Garðabær
5 5 19 Hornafjörður
6 7 7 Snæfellsbær
7 4 3 Bláskógabyggð
8 1 1 Seltjarnarnes
9 13 9 Akureyri
10 15 16 Fjarðabyggð
11 12 8 Húnaþing vestra
12 10 10 Rangárþing ytra
13 27 30 Borgarbyggð
14 24 34 Stykkishólmur
15 16 14 Eyjafjarðarsveit
16 14 13 Akranes
17 23 25 Garður
18 19 18 Rangárþing eystra
19 11 12 Dalvíkurbyggð
20 18 21 Vogar
21 21 22 Hveragerði
22 9 11 Ölfus
23 20 23 Vesturbyggð
24 31 28 Mosfellsbær
25 26 15 Arborg
26 35 33 Norðurþing
27 17 24 Þingeyjarsveit
28 28 20 Isafjarðarbær
29 33 29 Kópavogur
30 22 17 Reykjavík
31 36 27 Hafnarfjörður
32 25 31 Sandgerði
33 30 32 Reykjanesbær
34 34 35 Fljótsdalshérað
35 32 Bolungarvík
36 29 26 Skagafjörður
Heimild: Útreikningar Vísbendingar.
að ekki sé allt eins og best verður á kosið í
sveitarfélaginu sem fækkar í. Það er heppilegt
að fólksfjöldi aukist hóflega. Ef hann eykst of
hratt er hætt við að erfitt verði að veita öllum
nýju íbúunum þjónustu strax. Gatnagerð og
aðrar framkvæmdir vegna nýbygginga geta
líka komið niður á fýrri íbúum.
Tekjur og afkoma
Tekjur sveitarfélaganna á íbúa eru nokkuð
mismunandi. Mestar eru þær f Fjarðabyggð,
Vesturbyggð og Norðurþingi. Tekjurnar
eru innan við 800 þúsund krónur á íbúa í
8,1 8,0 7,1 7,7
7,5 7,1 6,9 7,2
7,3 8,1 8,7 8,0
7,2 7,3 5,7 6,4
7,1 7,1 6,9 7,0
7,1 7,5 7,4 7,2
7,1 9,0 9.3 8,4
6,7 6,4 6.8 6,7
6,5 6,3 6,1 6,3
6,4 6,6 6,9 6,6
6,3 6,8 6,6 6,4
6,2 4,2 4,0 5,1
6,1 4,8 3,5 4,8
6,1 6,3 6,4 6,2
6,0 6,3 6,4 6,2
5,9 5,3 4,6 5,2
5,6 5,9 5,7 5,6
5,5 6,8 6,5 6,0
5,4 6,0 5,4 5,6
5,2 5,6 5,1 5,1
5,2 3,4 6,5 5,9
4,7 5,8 5,0 4,8
4,6 3,9 4,3 4,4
4,4 4,4 6,2 5,3
4,4 3,4 3,9 4,1
4,3 6,9 4,9 4,6
4,3 4,2 5,5 4,9
4,1 3,9 4,2 4,1
4,1 5,5 5,9 5,0
3,6 3,0 4,5 3,7
3,6 4,6 4,0 3,8
2,8 4,0 3,9 3,6
2,7 3,4 2,9 2,8
2,6 3,9 4,9 3,7
2,4 2,4 4,0 3,0
Kópavogi, Seltjarnarnesi og Hafnarfirði.
Það er að sjálfsögðu ekki markmið í sjálfu
sér að sveitarfélög afli mikilla skatttekna, en
á næstunni er augljóst að sveitarfélög verða
mörg bæði að draga úr þjónustu og fullnýta
skattstofna.
Eðlilegt má telja að afgangur af rekstri sé
nálægt 10%. Reksturinn skilaði almennt lak-
ari afkomu árið 2015 en árið áður.
Utsvarsprósenta var víðast 14,52%. Ekki
er hægt að segja að mikil fjölbreytni sé í út-
svarsprósentunni árið 2015. Lægst var hún
hjá stærri sveitarfélöguml3,70% í Garðabæ
2 VÍSBENDING • 32.IB1. 2016