Vísbending


Vísbending - 12.10.2016, Side 1

Vísbending - 12.10.2016, Side 1
ÍSBENDING Vikurit um viðskipti og efnahagsmal 12. október 2016 34 . tölublað 34. árgangur ISSN 1021-8483 Er lífeyriskerfið skattkerfi? Sverrir H. Geirmundsson hagfrœðingur Islcndingar kvarta gjarnan undan háum skömim. Vissulcga em skattar háir hér á landi, ekki síst jaðarskattar. Þrepaskipt skatt- kerfi ásamt mjög tekjutengdu bótakerfi hér á landi smðlar að háum jaðarsköttum. Þegar launa- eða lífcyristekjur fara yfir ákveðin mörk eykst skattbyrðin markvert eða bætur skerðast Frciðlegt er að skoða áhrif lífcyrisgrciðslna í þessu samhengi. í raun væri réttara að tala um jaðarskerðingu, en í daglegu tali er yfirleitt rætt um jaðarskatta og verður smðst við það orðalag í greininni. Tafla 1. Þrjú dæmi um lífeyrisgreióslur og eftir- laun við starfslok (tölur í þ.kr.) Aldrei greitt í 250 þ.kr. 500 þ.kr. lífeyrissjóð mánaðarlaun mánaðarlaun Eftirlaun frá alm. lífeyrissjóði 0 165.818 331.635 Almannatryggingar Ellilífeyrir 227.883 164.515 89.897 Uppbót 52.117 35.360 15.627 Eftirlaun íyrir skatt 280.000 365.692 437.160 Tekjuskattur (52.044) (84.194) (111.530) Eftirlaun eftir skatt 227.956 281.499 325.630 Mismunur +53.543 +97.674 Greidd iðgjöld í 39 ár 0 17.068.410 34.136.821 Jaðarskattar Jaðarskattur er ígildi þeirrar tekjuskerðingar sem einstaklingur verður fyrir þegar hann eyk- ur tekjur sínar um eina któnu, annað hvort vegna skatta eða skerðingar bóta af hálfu hins opinbera. Jaðarskatturinn er m.ö.o. skerðingin á þessari síðustu któnu í prósentum. Skatdeysis- mörk launþega em í dag rétt um 145 þ.kr. og líf- eyrisþega um 140 þ.kr. Tekjur upp að 336.035 kn bera 37,13% tekjuskatt. Síðan tekur við 3835% tekjuskattshlutfall upp að 836.990 kn og 46,25% skatthlutfall á tekjur umffam þá fjárhæð. Þessar þtepaskipm skattahækkanir leiða til hærri jaðarskatta hjá tilteknum tekju- hópum. Skerðingar á bama- og vaxtabótum em einnig tekjutengdar og hafá samvarandi áhrif til hækkunar jaðarskatta svo dæmi séu tekin. I meistararitgerð Sverris Teitssonar við Há- skóla íslands ffá árinu 2013 kemur ffam að í tilviki launþega sem átm rétt á algengum bóta- tcgundum gám jaðarskattar (jaðarskerðingar) fárið í 66% og í 77% ef um var að ræða sjálf- stæðan atvinnurekstur. Jaðarskartar á náms- menn í vinnu með námi sem þáðu húsaleigu- bætur gám farið í 84% á ákveðnu bili. Háir jaðarskattar geta dregið úr vinnuvilja og ffam- leiðni og haft þannig neikvæð áhrif á hagvöxt. Skylduaðild að lífeyrissjóðum fylenska lífeyriskerfið bygjr sem kunnugt er á skylduaðild launamanna og sjálfstæðra atvinnu- rekenda að lífeyrissjóðum ffá 16 - 67 ára aldurs. Launamönnum er í dag skylt að greiða 4% af launum sínum í lífeyrissjóð (samtryggingarsjóð) og vinnuveitendur greiða sem svarar tdl 8%. Framlagið mun síðan hækka í samtals 15,5% í kjölfár heildarsamkomulags á vinnumarkaði sem miðar að því að jafna lífeyrisréttindi opin- bena starfsmanna og þeirra sem em á almenna matkaðinum. I aunþcgar em þorri almennings og því má með nokkm sanni scgja að iðgjöld launþega og vinnuveitenda í samtiygginga- sjóði séu ígildi skattheimm sem miðar að því að tryggja að fólk hafi í sig og á við starfslok Ef þeirri skilgreiningu er haldið á lofti kemur Is- land mun verr út í samanburði við aðrar þjóðir í tengslum við skattbyrði og jaðarskatta. Borgar sig að greiða í lífeyrissjóð? Ftóðlegt er að horfá á þá stöðu sem lífeyrisþegar standa ffammi fyrir við starfslok Ellilífeyrir al- mannattyg^inga er mjög tekjutengdur þannig að 45 aurar af hverri viðbótaikiónu sem lífeyr- tsþcgi fær ffá almennum lífeyrissjóði kemur til skerðingar á ellilífeyrinum. Þetta hefúr t.d. í för með sér að launamaður sem hefúr greitt ið- gjald af 250 þ.kr. mánaðarlaunum í 39 ár fer eintmgts um 54 þ.kr. hærri ellilífeyri á mánuði en launamaður sem aldrei hefúr greitt kiónu í lífeyrissjóð. Það má því scgja að launamaðurinn sem stóð skil á öllu sínu hafi greitt ígildi 12% viðbótarskatt til samfélagsins (samtiyggingar- kerfis lífeyrisréttinda í landinu) á meðan hinn losnaði við skattinn. Launamaðurinn fer engu að síður lítið hærri lífeyri við starfslok en sá síð- amefndi þrátt fyrir að iðgjaldagreiðslur nemi samtals liðlcga 17 m.kr. á þessu 39 ára tímabili. Amór Finnbjömsson, stærðfiæðingur hjá Talnakönnun h£ tók saman réttindaávinnslu 28 ára einstaklings sem kemur út úr ffamhalds- háskólanámi og út á vinnumarkaðinn. Gert er ráð fyrir að viðkomandi hefji töku efúrlauna við 67 ára aldur. Ef miðað er við 500 þ.kr. laun á mánuði í upphafi starfsævi og 1% raunhækkun launa á ári em efúrlaun viðkomandi Iiðlcga 437 þ.kt á mánuði við starfslok á verðlagj dagsins í dag. Þar af koma 332 þ.kt fiá lífeyrissjóði og 105 þ.kr. ffá almannatryggingum. Gert er ráð fyrir 12% heildarffamlagi í samuyggingarsjóð og létúndi sem miðast við einn stærsta lífeyris- sjóð landsins. Til einföldunar er tekið dæmi af einhleypum einstaklingi og hefúr hann greitt í lífeyrissjóð í 39 ár. Þegar búið er að reikna skerðingar og skatta af framangreindum 437 þ.kr. standa efúr tæpar 326 þ.kr. á mánuði í efúrlaun. Háskólamennt- aði einstaklingurinn endar því með lífeyris- greiðslur sem em einungis um 98 þ.kt hærri á mánuði en einstaklingurinn sem aldrei greiddi í lífeyrissjóð. Samanlögð iðgjöld starfsmannsins framh á bls. 4 IDönsk heimili eru með miklar húsnæð- isskuldir vegna lágra vaxta Samtryggingakerfr líf- eyrisréttinda ber ýmis einkenni þess að vera skattkerfi 3: Framleiðsluaukning : er takmörkum háð jvegna stöðu náttúru- : auðlinda 4Stjórnmálamenn eru gjarnir á að lofa ýmsu sem þeir geta síðan ekki staðið við VÍSBENDING • 34.TBL. 2016 1

x

Vísbending

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.