Vísbending


Vísbending - 12.10.2016, Qupperneq 4

Vísbending - 12.10.2016, Qupperneq 4
-V- ISBENDING Aörir sálmar framh afbls. 2 ætti niður skuldir hinna skuldugustu þá þarf að gera það með sköttum, álögum, eða lán- tökum hjá þá sem skulda lítið. Öryrkjamir borga með skertum bótum og kynslóðir sem ekki em byijaðar að taka lán borga með hærri sköttum, hærra húsnæðisverði (til að borga syndir feðranna) og skertu aðgengi að lánsfé í framtíðinni. Hvað þýðir ódýrt lánsfé og lftið eigið fé? Það blasir við að það er áhættusamt að fara út í fjárfestingar með lítið eigið fé þegar eignabóla er í gangi. Ljóst er að Danir hafa gengið of harkalega um gleðinnar dyr í umgengni við ódýrt lánsfé. Ég tel ekki lík- legt að íslendingar hefðu verið hófstilltari ef þeir hefðu haft sama aðgang að ódýra lánsfénu og Danir. Þegar Islendingar hrópa á lægri vexti virðist gleymast að greiðslu- byrðin er höfuðstóll sinnum vextir. Ef vextir lækka er hætt við því að höfuðstóll hækki og árangurinn af lægri vöxtum er ekki auð- veldara aðgengi að húsnæði, heldur bara miklu hærri skuld. Skipting áhættu Að einu leyti virðast Danir Irábmgðnir ís- lendingum. Það er eins og orðið forsendu- brestur sé ekki til í dönskum orðabókum. Það væri pólitískt ómögulegt fýrir danska stjómmálamenn að leggja til að hækka álögur á þá sem ekki tóku þátt í dansinum til að þeir sem keyptu of dýrt geti aukið eignahlut sinn. Hafandi búið í Danmörku tel ég að umburðarlyndi Dana fýrir ófjár- framh afbls. 1 nema liðlega 34 m.kr. yfir starfsævina sem svarar til íbúðarverðs. Jaðarskatrur á þennan háskóla- menntaða starfimann sem alltaf stóð skil á sínu nemur 73,4% á elliltféyrinn. Mikil tekjujöfinun í kerfinu A Alþingi em iðulega háværar umræður um ójöfnuð í samfélaginu. Ef litið er á lífeyriskerf- ið þá á sá ójöfnuður líklega einkum orsakir í rífl^um lrféyrisréttindum ákveðinna hópa, t.d. ráðherra og hátt settra opinberra staríémanna fremtir en hjá hintrm almenna launamanni. Skattkerfið sér um að meðaljóninn hafi það sirka jafhgott (eða jafnslæmt) burtséð frá því hvernig hann hefur hagað sínum lrfeyris- og launamálum í gqtrntm tíðina. Þegar skattamir og skerðingamar (jaðarskattarnir) hafa tekið sitt munar ansi lidu á Jóni og Gunnu í þessu sam- hengi. Okosturinn við svona fyriikomuleg er að það getur dregið mjög úr hvata til að gteiða í lífeyrissjóði td. hjá verktökum og sjálfstæðum mögnuðum kosningaloforðum sé minna en Islendinga. Ég held einnig að í Danmörku þætti það ekki hvatning til erlendra fjárfesta að láta rQdð ræna útlendinga, láta síðan líf- eyrissjóði (og lífeyrisþega) borga fúllt verð fýrir ránsfenginn og afhenda síðan þeim sem dönsuðu djarfast, þeim skuldugustu og tekjuhæstu mismuninn. Dönsku húsnæðisbankamir (real- -kreditinstitutteme) sem fjármagna stóran hluta húsnæðiskaupa er með gott viðskipta- líkan. Þeir gæta þess að taka ekki vaxta- og endurfjármögnunaráhættu. Hún er öll skuldaramegin. Gjaldmiðilsáhættan lendir einnig skuldaramegin. Danska krónan er lítil mynt og þar hafa menn upplifað 10% raunvexti í 10 ár (1975-1985). Slíkir tímar geta komið aftur. Hvað verður um dönsku krónuna þegar áhlaup kemur á evruna? Allt lausafé gæti gufað upp á svipstundu. Ef Islendingar vilja taka upp viðskipta- líkan svipað því sem tíðkast í Danmörku er nauðsynlegt að nota alvöru gjaldmiðil. Danska krónan er hugsanlega of Iítil. Það er ekki víst að tenging krónunnar við evru haldi þegar á reynir. Svisslendingar létu undan þiýstingi og leyfðu sínum gjaldmiðli að hækka. Fólki ætti að vera ljóst að lítið eigið fé í umhverfi lágra vaxta og hás hús- næðisverðs er stórhættuleg staða. Q Heimitdir: Ríkisútvarp Danmerkur: Danmarks Radio: http://wum>. dr.dk/Nyheder/Penre Hagstofa Danmerkur: Danmarks statisik Skýrsla úr dötisku ráðuneyti: Gœldsudgifier i husbold- ninger med realkreditilán. Erhvervsr og Vœkstminis- teriet, januar 2013 atvinnuiekendum sem gætu séð hag í að ávaxta fjármunina fijemur í rekstrinum. Þetta rýrir einnig traust á lrfeyriskerfinu sem ber með sér að vera einstaklingsmiðað þ.e. þeir sem gteiða meira ávinna sér hærri lrfeyrisréttindi við starfs- lok, en þegar öllu er á botninn hvolft má færa fýrir því sterk rök að kerfið sé í raun dulbúið skattkerfi með háum jaðarsköttum á almenna lífeyrisþega. Hvatinn virðist vera í þá átt að launamenn leiti meira í séreignarkerfi til að tryggja sæmi- lega afkomu við starfelok enda hefur séreigna- spamaður vaxið mjög. Kosturinn við séreigna- sparnað er að útgieiðslur við starfslok koma ekki til skerðingar ellilrfeyris almannattygginga. Til- teknir hópar sem em í þannig samningsstöðu, t.d. forstjórar og millistjómendur í fýrirtækjum hafa í einhverjum mæli samið um aukin fiam- lög í séreignarsjóði. Élenditigar em lagnir við að tekjutengja bæt- ur. Slík kerfi hafa þann ókost að skapa neikvæða hvata og draga úr framleiðni. Q Það er ekkert að marka ykkur að hefur lengi loðað við stjórnmála- menn að þeir séu örlátir á annarra fé, einkum fýrir kosningar. Kannski er ekkert jafnhættulegt fjárhag ríkisins og kosningaár. Þá keppast pólitíkusar við að opna mannvirki, kynna nýjar áætlanir um menntun, heilbrigðismál, samgöngur og annað sem gleður kjósendur og mæta eins og örlátir jólasveinar til þeirra sem fá fé frá ríkinu, hvort sem það eru öldungar, öryrkjar, námsmenn eða íbúðakaupend- ur. Stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar keppast við að segja frá því hve góð staða ríkissjóðs er. Það má að mörgu leyti til sanns vegar færa, því skuldastaða rík- issjóðs hefur batnað mikið frá hruni. Einn frambjóðandi líkti ríkissjóði við peningatank Jóakims aðalandar. Satt að segja vakti sú lýsing hroll meðal sumra áheyrenda. Því fer fjarri að ríkissjóður sé ótæmandi pyngja. Sagan sýnir að fjár- hagurinn getur versnað á undraskömm- um tíma ef illa er á haldið. Auk þess geta utanaðkomandi áföll auðvitað valdið miklum búsifjum. Þegar stjórnmálamenn lofa lægri sköttum og meiri útgjöldum á sama tíma er hætt við að erfitt reynist að ná endum saman í ríkisrekstrinum. Reagan Banda- ríkjaforseti lofaði lægri sköttum, auknum útgjöldum til hermála og jöfnuði í rekstri ríkisins. Hann náði að uppfýlla tvö loforð af þremur. Auðvitað eru sum loforð þess eðlis að ekki er auðvelt að uppfýlla þau. Segj- um til dæmis að móðir lofr að fara með barni sínu í bíó næsta laugardagskvöld. Ef myndin er ekki lengur sýnd þann dag er augljóslega ómögulegt að efna lof- orðið og ekki er hægt að tala um svik. Akveði móðirin aftur á móti að fara út að skemmta sér og skilur barnið eftir heima þetta kvöld hefur hún ekki staðið við það sem hún lofaði. Stjórnmálamenn geta lent í sömu stöðu. Svo geta þeir líka lent í ríkisstjórn þar sem meðreiðarflokkarnir eru ósam- mála um stefnu og vilja ekki efna það sem hinir hafa lofað. Þetta sýnir hversu hættu- legt það er að lofa einhverju þegar menn ráða ekki niðurstöðunni. Loks er það til að allir stjórnarflokkar lofi því sama og standi ekki við það. Það eru svik. bj Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 512 7575. Netfang: benedikt@heimur.is. Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök. Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án leyfis útgefanda. 4 VÍSBENDING • 34, TBL. 2016

x

Vísbending

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.