Austri - 10.01.1991, Page 5

Egilsstöðum, 10. janúar 1991.
AUSTRI
5
Því er haldið fram að kvóta-
kerfið sé andstætt byggðastefnu.
Þetta hefur ekki reynst rétt, því
aflaheimildir hafa einkum færst frá
suðvesturhorni landsins til annarra
landshluta. Hitt er svo annað mál
að einstök byggðarlög geta lent í
verulegum vanda vegna fjárhags-
legra erfiðleika. Það er ekkert nýtt
og gripið hefur veirð til margvís-
legra ráðstafana til að vega þar
upp á móti. Minnstu byggðarlögin
eru viðkvæmust fyrir verulegum
breytingum í þessu sambandi. Það
var ákveðið að taka tillit til slíkra
vandkvæða með því að stofna
Hagræðingarsjóð sjávarútvegsins
sem getur úthlutað veiðiheim-
ildum við tilteknar aðstæður.
Aðalatriðið er þó það að byggðin
mun ekki haldast til frambúðar
nema atvinnuvegirnir séu reknir
með hagnaði. Lífskjörum í land-
inu verður ekki haldið uppi nema
hagkvæmni verði ráðandi í starf-
semi atvinnuveganna. Samfélagið
gerir svo miklar kröfur til sjávarút-
vegsins sem undirstöðu lífskjara
að greinin verður að hafa mögu-
leika og svigrúm til að skipa
málum með sem hagkvæmustum
hætti.
Lögin um stjórn fiskveiða eru
grundvallaratriðið í hagkvæmri
nýtingu miðanna í þágu þjóðar-
innar í heild. Þessar reglur eru
langt frá því að vera gallalausar en
þeir sem gagnrýna þær mest verða
að geta bent á aðrar leiðir til
úrbóta. Þær leiðir verða jafnframt
að vera ásættanlegar fyrir heildina.
Við undirbúning þessa máls hefur
verið haft víðtækt samráð við alla
þá sem hafa mestra hagsmuna að
gæta. Forsvarsmenn þessara aðila
hafa haft heildarhagsmuni síns
hóps að leiðarljósi en oft hafa
komið fram andstæð sjónarmið
þeirra sem stunda sjósókn og fisk-
vinnslu, eða eru fulltrúar mismun-
andi útgerðarhátta. Að lokum
tókst þó bærileg samstaða milli
þessara aðila og er sú málamiðlun
grundvöllurinn að þeirri löggjöf
sem sett hefur verið. Á Alþingi
voru jafnframt mismunandi
skoðanir en að lokum tókst sam-
staða milli stjórnarflokkanna.
Stjórnarandstaðan var á móti mál-
inu. Það sem einkum var ríkjandi í
afstöðu Sjálfstæðisflokksins í mál-
inu var andstaða við að Hagræð-
ingarsjóður væri settur á stofn
þannig að hægt væri að taka á
málefnum einstakra byggðarlaga
og fækka skipum með sameigin-
legum hætti.
Þjóðarsáttin.
Þeir samningar sem hafa tekist á
vinnumarkaði hafa skapað nýja
möguleika til að ráða við verð-
bólguna. Verðhækkanir eru minni
en oftast áður og stöðugleiki ein-
kennir efnahagslífið. Við þessar
aðstæður er nauðsynlegt að gæta
samræmis í launahækkunum og
hefur ríkisstjórnin þurft að beita
lögum til að tryggja að svo væri.
Slíkt er langt frá því að vera æski-
legt en í þessu sem öðru verða
heildarhagsmunir að ráða ferð.
Þessi stöðugleiki hefur skapað
nýja framfaramöguleika og er það
gömul reynsla að atvinnulífið eflist
við þessar aðstæður. Með sam-
vinnu ríkisvalds og aðila vinnu-
markaðarins hefur tekist að við-
halda þjóðarsáttinni. Ýmis hættu-
merki eru þó á lofti svo sem mikill
halli á fjárlögum og háir vextir.
Það hlýtur að vera forgangsatriði í
stjórn íslenskra efnahagsmála á
næstu misserum að viðhalda þeim
stöðugleika sem tekist hefur að
koma á. Verðbólga og annar ó-
stöðugleiki í efnahagsmálum hefur
skaðað þjóðfélagið á undan-
förnum árum og við getum ekki
liðið að slík þróun hefjist aftur.
Þjóðarsáttin er dæmi um hvað
hægt er að gera með viljastyrk og
góðri samvinnu þjóðfélagsþegn-
anna. Þessi árangur hlýtur að
verða okkur hvatning til dáða.
Hann sýnir að við getum leyst þau
brýnu mál sem til úrlausnar eru ef
við berum gæfu til að standa þétt
saman.
Landbúnaðarmál.
í umræðum um landbúnaðarmál
ber hæst þá ósk bænda og samtaka
þeirra að núverandi búvörusamn-
ingur verði framlengdur. Þegar
hann var gerður á sínum tíma voru
uppi margar gagnrýnisraddir og
margir héldu því fram að hann
væri bændum óhagstæður. Þessari
gagnrýni hefur nú best verið
svarað með þeirri almennu ósk
bænda að samningurinn verði
framlengdur. Málefni landbúnað-
arins munu verða til mikillar
umfjöllunar á nýbyrjuðu ári. Mis-
munandi skoðanir eru uppi um
hvað gera skal en Framsóknar-
flokkurinn hefur þá eindregnu
skoðun að framlengja beri núgild-
andi búvörusamning og við eigum
að hafa þann metnað að framleiða
matvæli til eigin þarfa og flytja út
ef hagkvæmt reynist. Aðrir telja
að rétt sé að flytja hefðbundnar
landbúnaðarvörur inn þar sem þær
megi fá á lágu verði á alþjóðlegum
mörkuðum. Framsóknarflokkur-
inn mun leggja áherslu á að ljúka
gerð á nýjum búvörusamningi á
þéssum vetri en engan veginn er
fullvíst hvort það tekst. Mismun-
andi skoðanir eru um þetta mál
innan ríkisstjornarinnar og því
ekki séð fyrir endann á því. Á
Austurlandi eru þær sérstöku
aðstæður að sauðfjárrækt er uppi-
staðan í landbúnaðarframleiðsl-
unni. Mikill niðurskurður vegna
riðuveiki hefur átt sér stað. Sá
framleiðsluréttur sem er á svæðinu
nægir ekki til að skapa bændum
grundvöll til að hefja fjárbúskap á
nýjan leik. Rétturinn er einfald-
lega of lítill til að skapa mönnum
lífvænlega afkomu. Það er aðeins
tvennt til úrlausnar. Annars vegar
að framleiðsluréttur svæðisins
verði aukinn og hins vegar að færa
framleiðsluréttinn á færri hendur.
Þótt nokkur skilningur sé á því að
auka þurfi framleiðslurétt þessa
svæðis er ekki líklegt að það verði
nægilegt. Mikill samdráttur í
neyslu gerir það að verkum að sá
heildarframleiðsluréttur sem út-
hlutað var á sínum tíma er
langtum meiri en markaðurinn
þolir í dag. Að mínu mati verður
ekki komist hjá því að færa fram-
leiðsluréttinn saman en hins vegar
hefur ekki verið lögð nægileg
vinna í með hvaða hætti það skuli
gert. Sú andstaða sem er gegn því
að flytja rétt á milli býla fær ekki
staðist. Það er ekki hægt að dæma
alla til að búa við alltof þröngan
kost og neita bændum um að
sameina framleiðsluréttinn. Það er
hins vegar eðlilegt að menn séu
hugsi yfir því með hvaða hætti það
skuli gert og hverjir skuli borga.
Enginn sem hefur framleiðslurétt
fyrir mun fallast á að missa hann
án þess að bætur komi fyrir. Oft á
tíðum standa skuldir á móti og
verðmæti jarðanna felst jafnframt
í því að geta notað landið til fram-
leiðslu afurða. Án þess eru flestar
jarðir lítils virði.
Sá mikli skógræktaráhugi sem er
í landinu er Austfirðingum til
framdráttar. Starfsemi Héraðs-
skóga er mikið framfaraspor og
vonandi tekst að afgreiða löggjöf
um það mál á yfirstandandi þingi.
Nýting landsins með einum eða
öðrum hætti er grundvöllur
byggðar í sveitunum. Jafnframt
hafa bættar samgöngur gert það
mögulegt að sækja atvinnu til þétt-
býlisstaðanna. Aldrei hefur verið
jafn augljóst hvað hagsmunir þétt-
býlis og dreifbýlis eru tvinnaðir
saman. Samdráttur í matvæla-
framleiðslu sveitanna kemur fram
í minni vinnu í þéttbýli. Aukin
ferðamannastraumur og þjónusta
við þá bæta lifsskilyrðin í dreifbýli
sem þéttbýli. Möguleika sveitann
til að stórauka jrátttöku sína í
þjónustu við ferðamenn verður að
nýta með skipulegum hætti og fylla
þannig upp í þær eyður sem skap-
ast vegna samdráttar í sauðfjár-
rækt. Möguleikar Austurlands eru
miklir á þessu sviði ekki síst vegna
þess frumkvæðis sem þeir aðilar
sem standa að siglingu ferjunnar
Norrænu hafa sýnt. Aukið starf á
þessu sviði um allt kjördæmið
skapar auknar vonir um stóraukn-
ingu á sviði ferðamannaþjónustu.
Við eigum fagurt land með
mikla möguleika ef við kunnum að
nýta þá. íslendingar hafa alltaf
haft mikla trú á sínu eigin landi og
ef eitthvað er þá hafa breyting-
arnar í heiminum aukið þá trú.
Óspillt náttúra er fyrir marga mik-
ill munaður og því ber okkur að
vernda hana með öllum tiltækum
ráðum.
Afkoma sjávarútvegsins.
Miklum fjármunum hefur verið
eytt til að endurskipuleggja fjár-
hag margra sjávarútvegsfyrirtækja
í landinu. Þessar aðgerðir hafa
tekist vel og atvinna hefur verið
bærileg víðast hvar á landinu.
Loðnuleysi og hrun síldarviðskipt-
anna við Sovétríkin hafa haft mikil
áhrif á mörg byggðarlög á Austur-
landi. Þessi áföll munu reynast
mörgum þungbær en voandi tekst
með tímanum að bæta úr með
nýjum mörkuðum. Fiskileysi er
hins vegar nokkuð sem enginn
getur bætt en nú sem fyrr er nauð-
synlegt að leita allra ráða til að lifa
af og halda baráttuþreki þar til úr
rætist. Loðnuflotinn og verksmiðj-
urnar þurfa að vera í stakk búnar
til að hefja vinnslu þegar sá ágæti
fiskur gefur sig, hvort sem það
verður á þessari vertíð eða síðar á
árinu. Að öðru leyti hefur afkoma
sjávarútvegsins verið góð. Mark-
aðsverð á botnfiskafurðum hefur
verið hátt og aflabrögð allgóð
þannig að atvinnugreinin hefur
getað greitt nokkuð niður þær
miklu skuldir sem á henni hvíla. Á
árinu 1991 er útlit fyrir gott verð á
afurðunum en nokkur samdráttur
verður í afla.
Sá samdráttur í afla sem varð á
árinu 1990 var bættur upp eð meiri
verðmætasköpun í sjávarútvegin-
um, sérstaklega vegna hækkandi
verðlags. Jafnframt hefur nýting
verið stórbætt og minna fer í
súginn. Við höfum verið að henda
miklum verðmætum í gegnum tíð-
ina og með minnkandi afla er vax-
andi áhugi fyrir að nýta allt sem
inn fyrir borðstokkinn kemur. Enn
er allmikið verk að vinna á þessu
sviði og voandi getur sjávarútveg-
urinn bætt sér upp hluta af afla-
minnkuninni með bættri nýtingu
aflans. Sjávarútvegurinn þarf að fá
frið um nokkra ára skeið til að
greiða upp þær miklu skuldir sem
á hann hafa safnast. Fyrirtækin eru
vissulega mismunandi í stakk búin
en þau hafa aukið samvinnu sín á
milli og enginn vafi er á því að
mögulegt er að bæta afkomu
greinarinnar með því að sameina
kraftana í meira mæli en gert hefur
verið.
Lokaorð.
Næstu mánuðir munu einkenn-
ast af því að kosningar nálgast. í
þessum kosningum mun ráðast
hvort Framsóknarflokkurinn fær
styrk til þess að vera áfram leið-
andi afl í stjórnmálum í landinu.
Að flokknum er sótt úr öllum
áttum og hann fær á sig meiri
gagnrýni en flestir aðrir flokkar.
Það er eðlilegt vegna forystuhlut-
verks hans og sýnir það að and-
stæðingar óttast styrk Framsókn-
arflokksins og að eftir hann liggur
mikið starf. Kosningabaráttan
mun einkennast af því hvort menn
vilja Framsóknarflokkinn eða
Sjálfstæðisflokkinn til forystu hér í
landinu. Sjálfstæðisflokkurinn
boðar alvarlega athugun á inn-
göngu íslands í Evrópubandalagið
sem Framsóknarflokkurinn er
algjörlega á móti. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur ekki komið fram
með stefnu í fiskveiðimálum og
talar óskýrt um þann málaflokk
eins og margt annað. Sjálfstæðis-
flokkurinn virðist ætla að leggja
hvað mesta áherslu á eflingu
Reykjavíkur. Það er okkur nauð-
synlegt að eiga öfluga höfuðborg
en jafn mikilvægt er þó að auka
þjónustustarfsemi út um allt land í
stað þess að þjappa þeirri starf-
semi enn meira saman á Reykja-
víkursvæðinu. Framsóknarflokk-
urinn mun í næstu kosningum
berjast fyrir því að áfram verði
haldið á braut þjóðarsáttar og
jafnvægisstefnu í efnahagsmálum
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur í
reynd beitt sér gegn. Flokkurinn
mun beita sér fyrir margvíslegum
baráttumálum sem mótuð voru á
síðasta flokksþingi en það var
haldið undir yfirskriftinni „Öflug
þjóð í eigin landi“. Með því vill
flokkurinn leggja áherslu á að við
getum áfram staðið á eigin fótum
Heildarsjávarafli landsmanna í
nóvember sl. var 146.259 tonn
samkvæmt bráðabirgðatölum frá
Fiskifélagi íslands, en heildarafli í
sama mánuði árið 1989 var
138.763 tonn.
Heildarafli landsmanna fyrstu
ellefu mánuði síðastliðins árs var
þá orðinn 1.389.041 tonn á móti
1.357.506 tonnum á sama tímabili
árið áður, svo þar munar ekki
miklu á heildarafla.
Heildarþorskafli í nóvember sl.
var samkvæmt sömu heimildum
20.608 tonn á móti 24.181 tonnum
í nóvember 1989.
Fyrstu ellefu mánuði síðasta árs
var þorskaflinn orðinn 274.522
tonn á móti 298.017 tonnum á
sama tímabili 1989. Ýsuafli var
samtals 4.955 tonn í nóvemþer sl.
á móti 5.787 tonnum í sama mán-
uði 1989, og var ýsuafli fyrstu
ellefu mánuði síðasta árs þá orð-
inn 55.203 tonn á móti 50.982
tonnum á sama tíma árið 1989.
Ufsaafli í nóvember var samtals
6.175 tonn, en 5.989 tonn í sama
mánuði árið 1989. Karfaafli í nóv-
ember var 9.685 tonn, en 10.110
tonn í sama mánuði í fyrra. Grá-
lúðuafli var 639 tonn í nóvember,
en 381 tonn í nóvember 1989.
Nóv. 1990
Bakkafjörður 99 tonn
Vopnafjörður 5.647
Borgarfjörður e. 154
Seyðisfjörður 3.855 —
Neskaupstaður 14.340 —
Eskifjörður 14.201 —
Reyðarfjörður 7.338 —
Fáskrúðsfjörður 1.671 —
Stöðvarfjörður 361
Breiðdalsvík 804 —
Djúpivogur 1.454 —
Höfn 7.237
án inngöngu í Evrópubandalagið
og haldið áfram að byggja upp um
land allt.
Framsóknarmenn á Austurlandi
ætla sér stóran hlut í komandi
kosningum. Framboðslisti flokks-
ins er skipaður hæfu og baráttu-
glöðu fólki sem er staðráðið í að
tryggja flokknum góða kosningu.
Við viljum nú sem fyrr eiga gott
samstarf við Austfirðinga um
framfaramál fjórðungsins. Við
höfum reynt að þjóna hagsmuna-
málum kjördæmisins sem best og
höfum mikla trú á möguleikum
fjórðungsins. Þar er margt að
vinna og við væntum þess að sem
flestir séu tilbúnir að starfa með
okkur á grundvelli þeirra hugsjóna
sem við berjumst fyrir.
Ég vil þakka Austfirðingum
ánægjuleg samskipti á árinu 1990.
Það samstarf hefur verið mjög
ánægjulegt og eftirminnilegt. Megi
árið 1991 verða öllum farsælt og
hamingjuríkt og landshlutanum til
framfara.
í nóvember veiddust 46.742
tonn af síld, en 49.161 tonn á sama
tímabili árið 1989. Heildarsíldar-
afli fyrstu ellefu mánuði ársins var
þá orðinn 68.373 tonn á móti
66.082 tonnum á sama tímabili
árið 1989.
Loðnuveiði var samtals 49.416
tonn í nóvember sl., en 35.019
tonn í nóvember 1989. Þá veiddust
1.093 tonn af skarkola í nóvember
sl. og 1.644 tonn af rækju. Loks
veiddust 2.011 tonn af hörpudisk á
móti 2.197 tonnum í nóvember
1989.
Fyrstu ellefu mánuði nýliðins
árs hefur langmestur afli borist á
land í Vestmannaeyjum alls
153.735 tonn. Eskifjörður var þá
kominn í annað sæti með 99.874
tonn. í þriðja sæti er svo Neskaup-
staður með 96.800 tonn og Seyðis-
fjörður í fjórða sæti með 95.966
tonn, en Siglufjörður er í fimmta
sæti með 81.012 tonn.
Hér fer á eftir listi yfir afla, sem
landað hefur verið á höfnum á
Austurlandi í nóvember og í sama
mánuði árið 1989. Einnig bráða-
birgðatölur yfir heildarafla á sömu
stöðum fyrstu ellefu mánuði nýlið-
ins árs:
Nóv. 1989 Jan. til nóv. 1990
153 tonn 2.088 tonn
1/220 — 17.429 —
150 4.320 — 1.022 95.966
8.289 — 96.800 —
10.799 — 99.874 —
2.304 — 43.195 —
2.487 — 11.985 —
621 — 3.849 —
928 — 5.888 —
1.256 — 5.910 —
9.645 — 40.645 —
Fiskifélag íslands:
Heildarafli landsmanna fyrstu
ellefu mánuði síðasta árs svip-
aður og sama tímabil árið 1989