Austri - 19.12.1991, Blaðsíða 19

Egilsstöðum, jólin 1991.
AUSTRI
19
F erðaminning
Pegar aldur færist yfir mann, fer
hugurinn oft að leita til liðinna
ára, þannig fer oft fyrir mér nú í
seinni tíð.
Ein af þessum gömlu minningum
er ferð til Loðmundarfjarðar, sem
ég fór seinnihluta vetrar 1934, en
þá var ég við nám í Eiðaskóla.
Tildrög að ferð þessari, var að
Friðberg Einarsson frá Klypps-
stað, sem var líka við nám á Eið-
um, langaði til að fara snögga ferð
heim í helgarfrí. Hann fór að
minnast á það við mig, hvort ég
væri ekki til í að koma með sér. Ég
tók vel í það. En af því að veður
var mjög gott, auð jörð í byggð og
upp í miðjar hlíðar, ákvað Bergur,
eins og hann var alltaf kallaður, að
fara um næstu helgi. Við fórum til
skólastjóra séra Jakobs Kristins-
sonar og báðum um frí úr skóla á
föstudag og fararleyfi, sem hann
gaf, en einhverjar varúðarreglur
tjáði hann okkur, sem við lofuðum
að fara eftir, því það var yfir fjall-
veg að fara milli Héraðs og Loð-
mundarfjarðar.
Á fimmtudagskvöld fórum við
Bergur inn í eldhús til ráðskon-
unnar og sögðum henni frá fyrir-
hugaðri ferð og báðum hana að
útbúa nesti fyrir okkur. Lofaði
hún að það skyldi vera til morgun-
inn eftir, þegar við kæmum til að
fá okkur morgunmat. Snemma á
föstudagsmorgun lögðum við
Bergur af stað frá Eiðum með staf
í hönd og skíði á öxl, þótti vissara
að hafa þau með því mikill snjór
var til fjalla þó autt væri í byggð.
Gunnþór Eiríksson á Ásgeirs-
stöðum í Eiðaþinghá, hafði frétt af
þessari ferð okkar og sló í að fara
með að gamni. Var ákveðið að
hittast í Gilsárteigi. Stóð hann þar
á hlaðinu þegar við komum. Eng-
inn stans var þar, sem teljandi var,
kvöddum við þá heimamenn, sem
við hittum og meðtókum þeirra
fararóskir. Síðan þrömmuðum við
af stað upp fjallið sem leynir ótrú-
lega á sér með ásum og lægðum á
milli. En stefnan var tekin á svo-
kallaða Tó í 659 m hæð og fylgdum
leiðarmerkjum, þar sem þau sáust,
en það voru leifar af gömlum
vörðum. Þegar upp á Tó kom,
tylltum við okkur niður á snjóinn,
tókum upp nestið og borðuðum.
Eftir smá stund spratt Bergur á
fætur, sagði að ekki mætti slóra
um af því löng væri leiðin. Nú
stigum við á skíðin og sóttist
gangan vel yfir heiðina. Pegar á
heiðarbrún kom og sá út yfir
Loðmundarfjörð, var numið stað-
ar, virtum fyrir okkur dalinn og
fjöllin. Bergur sagði að það væru
tvö allhá og þverhnípt klettaklif
illfær á leiðinni niður, hefðu verið
ruddar skágötur í þau svo komast
mætti með hesta. Einhver snjór
var í þessum klettaklifum en
okkur enginn farartálmi. Pegar
niður í dalinn kom vorum við léttir í
spori út að Bárðarstöðum sem er
innsti bær í dalnum að norðan-
verðu.
Nú var Bergur kominn á heima-
slóðir og þekkti alla. Okkur var
boðið að ganga í bæinn og borið
kaffi, spurðir frétta og spjallað um
eitt og annað. Bóndi var Zóphó-
nías Stefánsson, kona hans Olína
Jóhannesdóttir, þrjú börn þeirra
og foreldrar húsfreyju alls sjö
manns.
Eftir að hafa lokið kaffidrykkju
og hvílst um stund, kvöddum við
heimafólk og gengum af stað út
dalinn. Mig minnir að leið liggi um
hlaðið á Úlfsstöðum. Par gerðum
Stefán Bjarnason.
við ekki vart við okkur og héldum
áfram út að Klyppsstað, sem var
okkar áfanga- og gististaður. Mér
er enn í fersku minni hvað veðrið
var stillt og gott marauð jörð í
byggð þó mikill snjór væri til
fjalla.
Á Klyppsstað bjuggu foreldrar
Bergs, þau Einar Sölvason af Hér-
aði og Þórey Sigurðardóttir frá
Mýnesi í Eiðaþinghá.
í kirkjubók Klyppsstaðakirkju
1934, eru hjónin og börn þeirra
sex skráð þar. Ekki er ég viss um
að allar systurnar hafi verið heima,
ef til vill í skóla? Baldur síðar
bóndi á Sléttu á Reyðarfirði var
heima. Parna var fullt af fólki, en
íbúðarhús ekki stórt. Um kvöldið
var mikið spilað á milli þess sem
bornar voru fram veitingar. Morg-
uninn eftir fór ég með þeim bræðrum
og föður þeirra í fjárhúsin. Mér
fannst ærnar fallegar og vel fóðr-
aðar, enda að sögn auðvelt að afla
heyja, venjulega allt vafið í grasi
og sumarhagar góðir. Á Klypps-
stað var lítil kirkja og í henni
orgel. Ég kom í hana og mig
minnir að annar þeirra bræðra
settist við orgelið og spilaði lag.
Kirkjan var gerð upp fyrir
nokkrum árum undir stjórn Hall-
dórs Sigurðssonar á Miðhúsum.
Kirkjan er eina húsið á Klyppsstað
sem er uppistandandi.
Bergur sagði að við yrðum að
nota laugardaginn vel og fara á
sem flesta bæi í sveitinni, sem þá
voru 9, allir í byggð og margt fólk
á þeim flestum, því þetta ár eru 72
hreppsbúar skráðir í kirkjubók
Klyppsstaðakirkju.
Við fórum fyrst út að Seljamýri,
þar skyldi Bergur okkur Gunnþór
eftir, en sagðist þurfa að skreppa
út að Nesi. Okkur Gunnþóri var
boðið í stofu af Nönnu Þorsteins-
dóttur húsfreyju. Hún sagði að
það hiltist nú svo illa á að maður
sinn, Sigurður Jónsson, hefði farið í
gær (föstudag) til Seyðisfjarðar
ásamt þeim Stefáni í Stakkahlíð og
Þorsteini á Ulfsstöðum. Nanna
fræddi okkur um eitt og annað úr
sveitinni Hún sagði að þau Sig-
urður hefðu byggt þetta tveggja
hæða steinhús 1927 og hefðu verið
búin að setja upp heimilisrafstöð
1924, þá hefðu komið rafljósin og
fleiri tæki til þæginda. Bókasafn
sagði hún að væri í sveitinni og
leikfélag, sem æfði leikrit og sýndi
hérna í stofunni og svo væri
dansað á eftir.
Einnig sagði hún okkur að í
sveitinni starfaði mjög merkilegur
félagsskapur sem nefndist Fram-
farafélag, allir hreppsbúar væru
félagar í því og öfluðu fjár með
samkomuhaldi, tombólu og fleiru.
Ágóða var svo varið til að styrkja
ungt fólk til framhaldsnáms. Eftir
að Nanna var búin að ræða við
okkur og fræða, stóð hún upp og
kvaðst ætla að hafa til kaffisopa og
hvarf úr stofunni. Eftir smá stund
kom inn til okkar eldri kona lítil
vexti en kvik í hreyfingum, heilsar
og kvaðst heita Sigurbjörg ísaks-
dóttir móðir Sigurðar Jónssonar.
Hún fræddi okkur um menn og
málefni, meðal annars sagðist hún
vera Ijósmóðir. Hún spurði okkur
frétta af Héraði, þegar hún heyrði
að ég væri úr Skriðdal, sneri hún
sér að mér og spurði hvort ég gæti
ekki sagt sér einhverjar fréttir af
Árna bróður sínum. En Árni
dvaldi á bæjum í Skriðdal þennan
vetur og lengur.
Ég reyndi að segja henni það
litla sem ég vissi. En á meðan
Sigurbjörg er að tala við mig, er
Gunnþór alltaf að hnippa í bakið á
mér, en við sátum saman á sófa
hlið við hlið. Svo kom að því að
Sigurbjörg snararðist út úr stof-
unni létt á fæti. Þegar hún hafði
lokað hurðinni spurði ég Gunnþór
hvað hann hefði meint með þessu
poti í bakið á mér. Hann sagðist
hafa verið að aðvara mig, því Sig-
urbjörg væri systir Árna ísaksson-
ar, og mönnum væri svo tamt að
segja skopsögur af honum. Ég
þakkaði honum hugulsemina, en
sagði að gamansögur Árna ættu
sér fáar hliðstæður, hann sagði þær
til að hressa upp á samfélagið. Á
Seljamýri voru skráðir átta manns
í heimili.
Gegnum árin, þegar hugur minn
reikar til þessara löngu liðnu
ferðar, þá verður mér Sigurbjörg
alltaf minnisstæð. Raunalegt
hvernig ævi hennar endaði dapur-
lega. Hún fluttist frá Seljamýri til
Borgarfjarðar með Sigurði Jóns-
syni syni sínum og konu hans
Nönnu Sigfríði Þorsteinsdóttur og
börnum. Fjölskyldan hafði komið
sér fyrir í svokölluðu Eyrarhúsi úti
í Bakkagerðisþorpi meðan verið
Fjölskyldan á Klyppsstað. Myndin er tekin í kringum 1930. Aftari röð, talið frá
vinstri: Baldur, Friðberg, Ingibjörg og Aðalheiður. í miðju: Einar Sölvason og
Þórey Sigurðardóttir. Fremst: Sigrún og Hólmfríður.
Kirkjan á Klyppsstað endurvígð í júlí 1986. Myndfrá athöfninni.

var að byggja upp á Sólbakka, sem
er inni í sveitinni. Svo slysalega
vildi til að það kviknaði í Eyrar-
húsi þar sem Sigurbjörg var og
gætti barns, komst hún út með
barnið, en lést síðar af bruna-
sárum ásamt barninu 1938.
Eins og fyrr er getið sátum við
Gunnþór í sóma og yfirlæti í stof-
unni á Seljamýri drukkum kaffi og
spjölluðum við Nönnu og Sigur-
björgu. Þegar Bergur kom kvödd-
um við og héldum af stað inn að
Stakkahlíð, þar bjó þá Stefán
Baldvinsson og kona hans Ólafía
Ólafsdóttir með börnum sínum.
í Stakkahlíð eru skráðir í kirkju-
bók 9 manns og 2 kennarar að
auki: Bjarni Jónsson og Jón Krist-
jánsson ísfeld. Stefán var ekki
heima eins og fyrr er getið, en þarna
var margt af ungu og skemmtilegu
fólki, tekin fram spilin og skemmt
sér við þau lengi kvölds. En inn að
Klyppsstað fórum við til gistingar.
Morguninn eftir var sama góða
veðrið og kominn sunnudagur.
Við áttum að vera mættir á Eiðum
að kveldi. Bergur vildi taka daginn
í fyrra lagi, kvöddum fjölskylduna
á Klyppsstað og þökkuðum indæl-
ar móttökur og gistingu. Gengum
af stað inn dalinn. Bergur sagði að
við yrðum að koma við á Úlfs-
stöðum og heilsa upp á heima-
sætuna, Úlfhildi Þorsteinsdóttur.
Þegar heim á hlaðið var komið,
bankaði Bergur hæversklega á
bæjardyrahurðina, ekki brást að
Úlfhildur kæmi til dyra, heilsuðum
við henni og Bergur kynnti okkur
Gunnþór, að minnsta kosti mig úr
fjarlægri sveit. Úlfhildur bauð
okkur að ganga í bæinn og bar
okkur veitingar. Ekki minnist ég
þess að hafa séð þarna annað
heimafólk en þær mæðgur Úlfhildi
og Sigríði Valtýsdóttur móður
hennar, en þetta ár eru skráðir 6 í
heimili. Að lokinni kaffidrykkju
kvöddum við mæðgurnar og löbb-
uðum af stað stutta bæjarleið inn
að Bárðarstöðum. Ekki man ég
hvort við stönsuðum þar nokkuð
að ráði, ef til vill höfum við fengið
hollar leiðbeiningar í fararnesti
hjá Zóphóníasi bónda um leið
og við kvöddum hann og tókum
skíðin.
Ekkert sögulegt gerðist á leið-
inni yfir heiðina og heim að Eiðum
en þangað komum við seint um
kvöídið, þurftum að leita á náðir
kvennanna í eldhúsinu til að fá
eitthvað í svanginn.
Ekki hefur okkur ferðafélagana
órað fyrir því þá að þessi litla og
friðsæla sveit myndi fara í eyði á
næstu áratugum. Trúlega hefur
þar ráðið einangrun og erfiðar
samgöngur bæði á sjó og landi.
Ef til vill á þessi vinalega byggð
eftir að byggjast síðar þegar hafist
verður handa með gerð jarðganga
á Austurlandi.
Þegar þessi gamla ferðaminning
er rifjuð upp í nóvember 1991, er
Bergur látinn fyrir nokkrum árum.
Blessuð sé minning hans.
Stefán Bjarnason
Flögu
Þakka ber það sem
vel er gert
Einhvers staðar stendur að
þakka beri það sem vel sé gert.
Það sem ég vil að þessu sinni
þakka fyrir er hin ný útkomna
Fellamannabók. Ég hef nú barið
þessa bók augum án þess þó að
hafa lesið hana frá orði til orðs.
Lestur bókarinnar bíður fram til
jóla. Hugsun mín með þessum
skrifum er einfaldlega sú að þakka
þeim sem hafa ráðist í þetta þarfa
framtak og skilað þessari ágætu
bók frá sér.
Fellamenn eiga hér Helga Gísla-
syni á Helgafelli mikið að þakka
en áhugi og frumkvæði hans á því
að halda sögulegum fróðleik til
haga er hér að skila sér í Fella-
mannabók. Það er of langt mál að
nefna alla þá sem rita lengri og
styttri greinar í bókina en þeir eiga
bestu þakkir verðskuldaðar. Helgi
Hallgrímsson ritstjóri og ritnefnd
bókarinnar hafa sett markið hátt
og verkið hefur farið vel úr þeirra
höndum. Áhugi hreppsnefndar á
útkomu bókarinnar er líka þakkar
verður.
Mér finnst bókin öll mjög vel úr
garði gerð og kápumyndin er sér-
staklega falleg og vel viðeigandi.
Myndirnar sem prýða bókina gefa
henni aukið gildi fyrir fólk á
mínum aldri þar sem margar
myndanna eru af fólki sem nú er
horfið á vit feðra sinna. Að lokum
vil ég árétta þakkir og hamingju-
óskir til allra aðstandenda Fella-
mannabókar. Ég óska Fellamönn-
um og öðrum sem orð mín lesa
gleðilegra jóla og farsældar á kom-
andi ári.
Sigfús Guttormsson frá Krossi.