Austri - 15.04.1993, Blaðsíða 6

6
AUSTRI
Egilsstöðum, 15. apríl 1993.
BARNALEIKTÆKI
★ Aspar leiktæki eru ætluö börnum á öllum aldri. Þau eru sterk • endingargóð •
hagkvæm • auðveld í uppsetningu • íjölbreytt • örugg ag umfram allt skemmtileg.
★ Aspar leiktæki em gerð úr gagnvarðri furu og fökkuðum krogsvið í ýmsum litum, en
leiktæki úr tré hafa marga kosti framyfir tæki úr öðrum efnum.
★ Hlýlegur viðurinn og líflegir litirnir fegra umhverfið og auðga ímyndunarafl barnna.
★ Leiktækin henta jafnt á almennum leikvöllum, í skemmtigarða
sem á leiksvæðum íbúðarhúsa eða í garðinn.
Nesvegi 13 • Stykkishólmi S 93 - 81225 & 81179 - Fax: 93 - 81B25
Framhaldsnám á Austurlandi kynnt
Slr. 44-58
Vorvörurnar
streyma inn
STÖRILISTINN
Baldursgötu 32
sími 622335.
Opiðfrá kl. 13-18.
Laugard. kl. 10-14.
Út er komið blaðið Eining, blað
um framhaldsskólanám á Austur-
landi, en að útgáfu þess stendur:
Stjórnunamefnd framhaldsskóla-
náms á Austurlandi. I Einingu er að
finna ýmsar hagnýtar upplýsingar
um framhaldsnám í fjórðungnum.
Albert Einarsson, skólameistari,
VMA lýsir gangi iðnnáms frá
grunnskóla til sveinsprófs. Margrét
Sigbjömsdóttir, skólastjóri, segir
frá skólastarfi í Hússtjómarskólan-
um á Hallormsstað. Zophonías
Stefánsson, skólameistari Fram-
haldsskólans í Austur - Skaftafells-
sýslu og Emil Björnsson, aðstoðar-
skólameistari, ME skrifa stuttar
hugleiðingar um skólamál og
nokkrir fyrrnm nemendur í ME eru
teknir tali. Ritstjóri Einingar er
Björn Vigfússon.
AÞ
ninnii
Wélín Spwtlanb
Súðarvogi 18 Knarrarvogi 2
Sími 91-685128 Fax 91-685119
kiltipei VARAHLUTIR í FLESTAR
GERÐIR VÉLSLEÐA
YAMAHA VIÐGERÐARÞJÓNUSTA
Vélhjól, vélsleðar, utanborðsmótorar o.fl.
Fuglaþáttur
sr. Sigurðar Ægissonar
LANGVÍA
(Uria aalge)
Langvían er af ættbálki fjörunga
(strandfugla) og tilheyrir þaðan ætt
svartfugla, ásamt 21 núlifandi teg-
und. En svartfuglar eru mestan
partinn svartir og hvítir sjófuglar,
er kafa og synda af mikilli leikni.
Þeir eru hálsstuttir og vængirnir
litlir og mjóir. Nefið er oddhvasst
og oft hliðflatt. Þeir fljúga beínt
og hratt. með þytmiklum vængja-
burði; yfirleitt þó ekki langt í einu.
Fætumir eru mjög aftarlega á
bolnurn. Þessir fuglar sitja venju-
lega uppréttir og em ákaflega fé-
lagslyndir.
Langvían er 38-41 sm á lengd,
um 1 kg á þyngd, og með 64-70
sm vænghaf. Fræðimenn skipta
henni í nokkrar deiiitegundir.
Allra nyrst, frá svæðinu N-Noreg-
ur (mestan partinn norðan 69°N),
Múrmansk, Bjarnarey, Svalbarði,
og Novaja Semlja, er U. a. hyper-
borea. Þá tekur við U. a. aalge, er
nær frá A-Kanada, um Grænland,
Island, Færeyjar, norðurhiuta
Skotlands (að 55°38’N), Eystra-
salt, og S-Noreg. Syðst er U. a. al-
bionis, sem nær frá Bretlandseyj-
um ( sunnan 55°38’N), um írland,
Helgoland, Bretagneskagann á
NV-Frakklandi, og vesturhluta
Pýreneaskagans. Auk þessara
deilitegunda eru svo a.m.k. tvær
aðrar, báðar í Kyrrahafi, U. a. cali-
iomica og U. a. inomata.
Að sumri til eru fuglar norrænu
deilitegundanna (hyperborea og
aalge, einkum þó hinnar fyrr-
nefndu) allt að því svartir að ofan,
en hvítir að neðan. Að auki eru
þeir með dökkar kámur á síðunum
og dökkt í undirvæng. Suðræna
deilitegundin (albionis) er hins
vegar nokkuð ljósari á baki, eða
dökkkaffibrún og að jafnaði minni.
Kyrrahafsdeilitegundirnar liggja á
milli hluta, að þessu sinni.
Á veturna halda norrænu fugl-
arnir dökka litnum að mestu á
baki, en hin suðræna verður grá-
brún. Augnlitur þeirra allra er
svartur, og goggur og fætur líka.
Úti í náttúrunni er mjög erfitt að
greina á milli kynjanna.
I varpbúningi liggja mörk dökka
og hvíta litarins þvert yfir hálsinn,
en í vetrar- og ungfuglabúningi eru
þau uppi við kollinn, ofan við
dökka rák aftur frá auga.
Til er sérstakt litarafbrigði teg-
undarinnar, er nefnist hringvía, og
nernur ákveðnum hundraðshlutum
í stofninum, og verður því algeng-
ara, sem norðar dregur á út-
breiðslusvæðinu. Einkenni þessara
fugla er hvítur augnhringur og
sams konar lit rák aftur frá honum.
Þetta hlutfall er 0% á Pýrenea-
skaga, 1-5% í Englandi, 6-17% í
Skotlandi, 7-53% á Islandi (mest í
Vestmannaeyjum), 12,5% í S-Nor-
egi, 19,4-24,6% í N-Noregi,35-
50% á Nóvaja Semlja, og 57,3% í
Bjamarey.
Aðalútbreiðslusvæði langvíunn-
ar er N-Atlantshaf, en líka Ber-
ingshaf, nyrst í Kyrrahafi. Á
rekíssvæðum N-íshafsins er aftur
meira urn stuttnefjur.
Þéttustu stofnar langvíunnar eru
frá Skotlandi til N-íslands. Á
þessu svæði eru taldar vera um 2
milljónir varppara.
Langvían er flækingur víða suð-
ur um lönd, m.a. við Italíu,
Marokkó og Azoreyjar.
Fækkun hefur orðið í mörgum
langvíustofnum á síðustu árum, og
er ástandið þó sýnu verst í Færeyj-
um. Þar hefur orðið meira en
helmings fækkun, dottið niður í
200 þúsund pör á seinustu 30
árum. Á skosku eyjaklösunum
hefur þessa orðið vart líka, þó
ekki í eins ríkum mæli.
Langvían er, eins og aðrir svart-
fuglar, mjög félagslynd, bæði um
varptímann og á öðrurn árstímum.
í apríl er fuglinn korninn í
bjargið og tilhugalíf er í algleym-
ingi, en langvían er einkvænisfugl
og velur sér maka til frambúðar.
Varpið hefst seint í maí, og öllu
fyrr á norðanverðu landinu.
Langvían helgar sér örlítinn
varpstað til langframa, eða nokk-
urs konar hreiðurhelgi, og ver
blettinn. Egginu, sem getur verið
ákaflega margbreytilegt á litinn,
en er þó oftast blágrænt, með gul-
um, brúnurn, rauðum, eða svört-
um yrjum, verpir hún svo á bera
klöppina, fyrst allra svartfugla,
eða í maí. Það er perulaga, þ.e.a.s.
mun breiðara í annan endann, svo
það veltur í krappan hring, sem
dregur úr hættunni á að það detti
fram af. Engin fuglategund önnur
í heiminum er með jafn fjölbreyti-
legt munstur eða eggjalit. Líklega
er þetta aðferð náttúrunnar til að
auðvelda fuglunum að rata á egg
sitt í öllum þrengslunum.
Stundum verpir langvían dreift,
en oftar leggja þó stórir hópar
undir sig ákveðið flæmi, sem þá
kallast langvíubæli; er það ýmist
ofan á eyjum, í skútum, eða á
bekkjum eða mjóum þræðingum
sjávarbjarganna.
Útungun tekur um 4 vikur.
A
Báðir foreldrar skiptast á um að
liggja á, en þegar unginn er kom-
inn úr egginu, bíður annar fuglinn
á meðan hinn sækir í fæðuleið-
angur. Þegar unginn er orðinn um
3 vikna gamall, hálfstálpaður, en
ófleygur, stekkur hann, ásamt
öðru foreldrinu, úr bjarginu, í sjó
fram.
Kvenfuglinn dvelur við hreiðrið
nokkuð eftir þetta, en langvíukarl-
inn sér um að ala önn fyrir ungan-
um næstu vikurnar.
Að loknu varpi skilja hjónin, en
mætast að ári við hreiðurstað, á
gömlu syllunni eða í bælinu, en
nýir makar kynnast trúlega á sam-
komustöðum tegundarinnar.
Langvíur verða kynþroska 4
eða 5 ára gamlar, að talið er, og fá
þá sess í langvíubæli.
Langvíur eru, eins og aðrir
svartfuglar, prýðis kafarar, og geta
sótt allt niður á 70 m dýpi. Eru
vængimir þá notaðir líkt og
bægsli. en stýrt með fótunum.
Aðalfæðan er alls kyns fiskur úr
sjónum, einkum þó sá, er gengur í
torfum nálægt yfirborðinu (loðna
og sandsíli), en einnig krabbadýr,
skeldýr, og ormar. Langvían er
mjög algengur varpfugl í íslensk-
um fuglabjörgum, og hefur stofn-
stærðin verið áætluð þar um 1,6
milljón verpandi pör. Enginn fugl
getur orpið jafn þétt og langvían.
Eru dæmi um 70 verpandi fugla á
1 m2 spildu.
Elsta langvía, sem menn vita
deili á, náði því að verða rúmlega
32 ára gömul.