Fréttablaðið - 13.10.2020, Blaðsíða 9

Það er margt sem getur valdið okkur áhyggjum og hugar-angri í lífinu. Sem dæmi getur
heilsan, húsnæðisvandi, peningar,
COVID og tíminn haft mikil áhrif
á okkur.
Jafnvel þó að Einstein hafi sagt
að tíminn væri afstæður getur það
angrað okkur þegar við náum ekki
að nýta tímann okkar eins og við
viljum. Okkur dreymir dagdrauma
um hlutina sem við vildum að við
gætum gert og um staðina sem
okkur langar að heimsækja.
En á meðan við vinnum myrkr-
anna á milli til að ná endum saman
og tíminn í sólarhringnum sem við
viljum eyða með ástvinum styttist,
þá getur maður ekki annað en hug-
leitt hvort maður ætti að gera hlut-
ina öðruvísi.
Mig langar ekki að eyða tímanum
í að hugsa um alla þá hluti sem ég er
að missa af, heldur njóta þess sem
lífið hefur boðið mér upp á.
Ég bý í frjálsu landi, þar er hreint
vatn og ég get menntað mig til að
verða hvað sem ég vil verða. Ég á
fjölskyldu sem elskar mig og vini
sem standa með mér og hlæja með
mér. Ég trúi að ef ég sýni þakklæti
þá verði ég ánægðari með það sem
ég á.
Það er hollt fyrir okkur að sjá
fegurðina í umhverfinu, samgleðj-
ast öðrum og sýna öðrum áhuga
og umhyggju. Stundum er þetta
eins einfalt og að sjá glasið hálffullt
fremur en hálftómt. Það kostar
ekki neitt að eyða tíma með fólkinu
okkar sem er það dýrmætasta sem
við eigum. Stöðug samkeppni er
þreytandi og samvera er yndisleg
þegar við erum til staðar. Það getur
verið mjög gefandi að ná að stíga
út úr aðstæðunum sem við erum í
og taka vel eftir þeim og varðveita
minninguna til þess að hamingjan
vari lengur.
Við erum með ákveðnar rang-
færslur þegar kemur að hamingju,
sem dæmi þegar við ímyndum
okkur hvernig okkur mun líða ef
við föllum á prófi eða ef við fáum
lægri einkunn en við höfðum óskað
okkur. Við hugsum að það sé van-
máttur og niðurlæging og að við
verðum óhamingjusöm í kjölfarið
en í raun getur ferlið hvatt okkur til
að ná lengra og jafnvel fengið okkur
til að breyta um lærdómsaðferð.
Við getum eytt löngum tíma í að
leita að hlutum sem við höldum
að geri okkur hamingjusamari, til
dæmis f lottari bíl, hærri launum,
maka og stærra húsi en þegar öllu
er á botninn hvolft þá eykst ekki
hamingjan með stóru trampólíni,
Gucci-skóm og nýjasta símanum
og getur leitin að þessum hlutum
jafnvel verið streituvaldandi og gert
okkur óhamingjusamari.
Einstaklingar á íþróttaviðburð-
um leggja oft mikinn metnað í að
sigra og því heldur fólk því oft fram
að bronsverðlaun gefi meiri ham-
ingju en silfurverðlaunin. Ástæðan
fyrir því er einföld. Til þess að fá
silfurverðlaunin tapar maður í
úrslitaleiknum og missir þar af gull-
inu, á meðan maður þurfti að sigra
í bronsverðlaunaleik og komast
þannig á verðlaunapall. En eins og
við lærðum svo fallega á Ólympíu-
leikunum 2008 þá er gott silfur gulli
betra.
Við þurfum einfaldlega að breyta
viðmiðunarpunktinum okkar til að
verða hamingjusamari, ekki ein-
blína á sigra og tap og ekki ímynda
okkur að við verðum óhamingju-
söm þegar við töpum því það er
ekki raunin. Þrátt fyrir tap getum
við nefnilega átt okkar besta leik.
Bestu íþróttamennirnir eru ein-
faldlega þeir sem ná að halda höfði
í gegnum allan leikinn.
Nýtum heldur tímann til að
finna styrkleikana okkar og notum
þá í okkar daglega amstri. Lifum í
núinu, elskum náungann og sýnum
þakklæti, það nær að fleyta okkur
ansi langt.
Við þurfum einfaldlega
að breyta viðmiðunar-
punktinum okkar til að
verða hamingjusamari,
ekki einblína á sigra og tap
og ekki ímynda okkur að
við verðum óhamingjusöm
þegar við töpum því það er
ekki raunin.
Hvað gerir okkur
hamingjusöm?
Helga María
Guðmunds-
dóttir
hjúkrunar­
fræðingurLífsskilyrði stórs hluta lands-manna hafa gjörbreyst á undan-förnum mánuðum. Aldrei fyrr
hafa svo margir misst vinnuna á
stuttum tíma, aðrir hafa misst heils-
una og enn aðrir búa við gjörbreyttar
aðstæður. Bilið á milli örorkulífeyris
og lágmarkslauna heldur áfram að
breikka og tæplega 6.000 eldri borg-
arar þurfa að lifa undir fátæktar-
mörkum. Fólki sem fær fjárhagsað-
stoð til framfærslu fjölgar hratt og
hjálparstofnanir hafa vart undan að
aðstoða þau sem ekki eiga fyrir nauð-
synjum.
Á sama tíma er annar hluti sam-
félagsins sem hefur það bara nokkuð
gott. Laun hafa hækkað og aðgangur
að óverðtryggðum íbúðalánum með
sögulega lágum vöxtum hefur það í
för með sér að dýrar íbúðir seljast
hraðar en áður.
Á tímum sem þessum er gríðar-
lega mikilvægt að hafa það staðfasta
markmið að auka jöfnuð og jafnræði
meðal fólks og að við komum úr
þessum erfiða tímabundna ástandi
án þess að ójöfnuður aukist. Ójöfn-
uður er enda ekki bara óréttlátur
heldur einnig skaðlegur samfélaginu
öllu. Höfum einnig hugfast, að í síð-
ustu kreppu, í kjölfar bankahrunsins,
tókst ríkisstjórn jafnaðarmanna að
auka jöfnuð á Íslandi, ólíkt f lestum
öðrum ríkisstjórnum kreppuhrjáðra
landa. Það er því vel hægt, ef pólitísk-
ur vilji er til staðar.
Það er margt hægt að gera til að
auka jöfnuð og það er mikilvægt að
hið opinbera nýti öll verkfæri sín til
þess núna. Nú reynir á okkur sem
stýrum sveitarfélögum og ríki að vera
samtaka um aðgerðir til að styðja við
fólk og fjölskyldur í vanda og fjárfesta
í grænni og réttlátari framtíð. Nú er
ekki lag að ráðast í hagræðingarað-
gerðir sem fela í sér uppsagnir starfs-
fólks eða minni þjónustu, um það
erum við sammála þó sjálfsagt sé að
hagræða þar sem það er hægt með
aukinni tækni og hagsýni.
Sveitarfélögin þurfa nú meira en
nokkru sinni fyrr að veita öf luga
nærþjónustu til þeirra tugþúsunda
fjölskyldna um allt land sem eru að
upplifa erfiðra tíma. Kvíða, ofbeldi,
atvinnumissi, f járhagserfiðleika,
veikindi, heimilisleysi og svo fram-
vegis. Á sama tíma hafa tekjur sveit-
arfélaga dregist verulega saman og
öfugt við ríkið þá hafa sveitarfélög
ekki margar leiðir til að fá auknar
tekjur, taka hagstæð lán eða fara í
sveiflujafnandi aðgerðir. Það er hagur
ríkissjóðs að aðgerðir sveitarfélaga
vinni ekki á móti efnahagslegum
örvunaraðgerðum sem nú er mikil
þörf á.
Áætlað er að viðbótar fjárþörf
sveitarfélaga sé um 50 milljarðar á
næstu tveimur árum. Verði efnahags-
legum áhrifum af faraldrinum alfarið
velt yfir á fjárhag sveitarfélaganna
með stóraukinni lántöku eða niður-
skurði, myndi það hafa skelfilegar
af leiðingar fyrir lífsskilyrði fólks
og langvarandi og lamandi áhrif á
starfsemi sveitarfélaga. Skuldsett
sveitarfélög fjárfesta ekki í nýjum
vegum, skólum eða öðrum innviðum
og þannig verða samfélögin minna
aðlaðandi og verr í stakk búin til að
veita góða þjónustu. Nú þarf fjárfest-
ingu í grænum lausnum og atvinnu-
skapandi verkefnum sem varða veg-
inn til framtíðar. Nú þarf kröftugt
skólastarf og enn betri þjónustu við
aldraða, fatlaða, heimilislausa og fólk
sem er í vanda statt vegna ástandsins.
Það er því eðlilegt og skynsamlegt að
ríkið styðji við sveitarfélögin með
kröftugum hætti, þannig að áfram
sé hægt að veita mikilvæga nær-
þjónustu og fjárfesta í framtíðinni
með þeim.
Sveitarfélögin móta rammann
utan um okkar daglega líf. Þegar
fólk velur sér búsetu horfir það til
þjónustu sveitarfélaga. Það er hagur
okkur allra að um allt land séu öflug
sveitarfélög sem bjóði þjónustu og
aðstæður til að þar þrífist spennandi
vinnumarkaður, menning og góð
skilyrði til að lifa heilsusamlegu og
innihaldsríku lífi. Þannig samfélög
þurfum við áfram að byggja upp,
hvað sem COVID líður, því við erum
í samkeppni um fólk og við viljum
að unga fólkið velji Ísland. Án öflugs
stuðning ríkisins munu mörg sveitar-
félög ekki ráða við það mikilvæga
verkefni, ójöfnuður eykst og Ísland
dregst aftur úr. Það má ekki gerast.
Saman út úr COVID-kreppunni
Heiða Björg
Hilmisdóttir
borgarfulltrúi
og varafor­
maður Sam­
fylkingarinnar
og Sambands
íslenskra
sveitarfélaga
Rekstrarland | Vatnagörðum 10 | 104 Reykjavík | Söluver 515 1100 | rekstrarland.is
OPIÐ ALLA
VIRKA DAGA
KL. 8–17
10%
AF ANDVIRÐI SELDRA BLEIKRA VARA
RENNA TIL BLEIKU SLAUFUNNAR Í OKTÓBER
BLEIKUR
OKTÓBER
10%
RENNUR T
IL BLEIKU
SLAUFUNN
AR
Þeim Íslendingum sem þokast í raðir háaldraðra, 85 og eldri, mun fjölga hratt á næsta áratug.
Háaldraðir og aðstandendur þeirra
munu í framtíðinni gera ríkari kröfur
um þjónustu og lífsgæði. Í æ meira
mæli verður áherslan á sjálfstæða
búsetu á heimili fram á ævikvöldið.
Heilbrigðiskerfið þarf því óhjá-
kvæmilega að búa sig undir gagn-
gera stefnubreytingu varðandi
heimahjúkrun og heimaþjónustu.
Stefnan á að byggjast á því að með
viðeigandi aðstoð ríkis og sveitar-
félaga geti aldraðir búið miklu lengur
á eigin heimili en í dag. Forsenda þess
er að heimahjúkrun og heimaþjón-
usta verði stórefld. Í þeim efnum eru
Íslendingar algerir eftirbátar annarra
Norðurlanda. Frændþjóðir okkar
verja nú þegar 8-15% hærra hlutfalli
landsframleiðslu til þessara þátta en
Íslendingar.
Öldruðum fjölgar hratt með hækk-
andi lífaldri, og hjá háöldruðum er
vöxturinn mestur. Á síðustu þremur
áratugum þrefaldaðist fjöldi háaldr-
aðra á Íslandi. Mánaðagömul skýrsla
spáir tvöföldun þeirra innan tveggja
áratuga. Innan hálfrar aldar verða
háaldraðir næstum 6% Íslendinga.
Við þurfum því að búa okkur undir
gjörbreytta aldurssamsetningu þjóð-
arinnar á minna en hálfri öld.
Í dag búa um 17% 80 ára og eldri
á hjúkrunarheimilum. Hvert hjúkr-
unarrými í byggingu kostar um 35
milljónir og árlegur rekstur þess 12
milljónir. Samkvæmt nýrri fjármála-
áætlun stendur til að fjölga hjúkr-
unarrýmum um 488. Heildarkostn-
aður við þá uppbyggingu verður um
17 milljarðar. Stefnubreyting yfir í
þjónustu og hjúkrun við aldraða sem
búa heima mun því í senn tryggja
miklu betri nýtingu á fjármunum
skattborgaranna og aukna vellíðan
háaldraðra.
Gagnger uppstokkun á hjúkrun og
þjónustu við aldraða í heimahúsum
verður hins vegar varla framkvæm-
anleg nema gert verði stórátak í að
fjölga sjúkraliðum. Á tíu ára tíma-
bili hefur sjúkraliðum sem starfa
við fagið fjölgað um aðeins 45 á ári.
Um 45% félagsmanna eru 55 ára og
eldri. Það er því viðbúið að árlega
verði starfslok hjá um 100 sjúkra-
liðum næstu tíu árin sökum aldurs.
Stefnubreyting yfir í stóraukna
heimahjúkrun og heimaþjónustu
verður ekki framkvæmanleg nema
sjúkraliðum fjölgi umtalsvert.
Áhersla á það er því ein af forsend-
um fyrir því að hægt sé að tryggja
háöldruðum næstu kynslóða það
ævikvöld sem þeir eiga skilið. Það
ættu höfundar nýrrar mönnunar-
stefnu stjórnvalda að hafa hugfast.
Öldrun Íslands krefst fleiri sjúkraliða
Sandra B.
Franks
formaður
Sjúkraliðafélags
Íslands
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9Þ R I Ð J U D A G U R 1 3 . O K T Ó B E R 2 0 2 0