Austri - 05.06.1997, Blaðsíða 3

Egilsstöðum, 5. júní 1997.
AUSTRl
3
S
I dagsins önn
Landnemasaga
Það er margkveðin vísa að
þessi öld sé umbrotasöm, enda orð
að sönnu. Gildir þá einu hvar
drepið er niður, þótt vissulega séu
umbrotin mest og alvarlegust á
fyrri hluta aldarinnar með tveimur
heimsstyrjöldum. Það er at-
hyglisvert að í þeim hildarleik
náðum við íslendingar lokaáföng-
um í sjálfstæðisbaráttu okkar, full-
veldi í lok fyrri heimsstyrjaldar og
fullu sjálfstæði meðan sú síðari
stóð yfir.
Þessar staðreyndir og það um-
rót sem fylgdi styrjaldarárunum í
Evrópu varð til þess að ekkert varð
hið sama eftir. Það herti á þjóð-
félagsbreytingum í kjölfar seinni
heimsstyrjaldarinnar, þegar þjóðin
hafði komist í kynni við atvinnu í
meira mæli en áður og peningar
voru meiri í umferð.
Þetta umrót náði til Fljótsdals-
héraðs, og þar voru menn í fram-
farahug á fimmta áratug aldarinnar
og unnu skipulega að því að
byggja þéttbýliskjama á Héraðinu.
Þessi kjami óx hratt næstu áratug-
ina en nú um þessar mundir er
haldið upp á 50 ára afmæli Egils-
staðabæjar.
„Frá býli til bæjar“
Einn þátturinn í hátíðarhöldum
vegna afmælisins er útgáfa sögu
bæjarins. Það mætti ætla að það
væri létt verk að skrifa sögu sem
er svo skammt undan í minningu
núlifandi manna, en ég er ekki viss
um að svo sé. Tíminn skilur
hismið frá kjarnanum, og hann
hefur ekki unnið verk sitt á hálfri
öld.
Saga Egilsstaða, sem ber nafn-
ið „Frá býli til bæjar“ var kynnt
með samkomu í Valaskjálf um síð-
ustu helgi. Þar var komið margt
af því fólki sem ungt settist að á
„Asnum“ sem þá var kallaður,
reisti þar hús sín og stundaði þjón-
ustu við landbúnaðarsamfélagið á
Héraðinu. Þetta var landnemalíf
og ekki dans á rósum, allt þurfti að
byggja upp frá rótum. Fólk sem
nú er á áttræðisaldri hefur tekið
þátt í þessari uppbyggingu, allt frá
því að grafið var fyrir fyrsta hús-
inu, og það man svo sannarlega
tímana tvenna.
Vanhæfur dómari
Eg ætla mér ekki að fara að
dæma bókina, hvort hún er góð
eða slæm sagnfræði. Eg er van-
hæfur í málinu. Mér er það alltof
skylt. Eg hef lesið bókina þegar
ég hef haft tækifæri til síðan ég
fékk hana í hendur á samkomunni
á laugardaginn. Hún er mér fróð-
legur lestur og upprifjun um fólk
sem ég hef lifað og starfað með í
áratugi og þykir vænt um. Vafa-
laust má rökræða endalaust um
það hvort einhverju sé ofaukið eða
eitthvað vanti. Það breytir því
ekki að þetta rit er eigulegt og
vandað og þeim mikill fengur sem
unna byggð og mannlífi á Egils-
stöðum og þekkja til, og það er
fróðlegur lestur fyrir miklu fleiri.
Varnarlína
Maður verst ekki þeirri hugs-
un þegar bókin er skoðuð og rakin
saga þeirra fjölskyldna sem fyrst
settust að í Egilsstaðakauptúni,
hvað hefði orðið um þær ef þorpið
hefði ekki risið. Eitthvað hefði
vafalaust flust til nærliggjandi
staða, en eigi að síður er Ijóst að
þessi byggð var sú varnarlína sem
kom í veg fyrir að fjöldi fólks af
Héraðinu flytti úr fjórðungnum
með tæknivæðingu og breytingu í
landbúnaði sem kallaði á færra
fólk. Síðan hefur byggðin dregið
að sér aðkomufólk í staðinn fyrir
þá sem leita sér að starfsvettvangi
annars staðar.
Afmælis Egilsstaðabæjar
verður minnst með margvíslegum
hætti á árinu, en það er óhætt að
óska þeim sem stóðu að útgáfu
nefndrar bókar til hamingju með
það verk sem nú hefur verið unn-
ið. Jón Kristjánsson.
RððiisHptl • RððuvSiprðlr*
• Ný tækni í límdum
rúðum
Elías Þór Elísson, bifreiðasmiður
Smiðjuseli 5 - Fellabæ. Sími 471-1696
ILAFEUE
Vatnskassa og bensíntankaviðgerðir
Gerurn við og seljum nýja vatnskassa.
Gerum einnig við bensíntanka og
gúmmíhúðum að
innan.
Alhliða blikksmíði.
Blikksmiðjan Grettir
Ármúla 19, 568-1949 og 568-1877
Sérsmíði og vtðgerðir.
ALLT PLAST
S © Kænuvogi 17 • Sími 588 6740
Umsjón:
Sigurborg Kr. Hannesdóttir,
sími 471-2143
01 V C V
Frá fjöldaferðamennsku til grænnar ferðamennsku - fyrri hluti
Nú í seinni tíð heyrist æ oftar talað
um svokallaða græna ferðamennsku.
Hvað þýðir það annars? Em það þeir
sem koma bara í bakpokaferðir, eða
eru það til dæmis þeir sem fara keyr-
andi um hálendið, e.t.v. á bensíni sem
þeir hafa komið með heiman frá sér?
Það er ekki alltaf augljóst hvað er átt
við með hugtakinu græn ferða-
mennska, en við skulum skoða það
örh'tið nánar í þessum pistli og næsta.
Eftir heimsstyrjöldina síðari varð
sprenging í ferðaþjónustu. Uppbygg-
ingin og eftirspumin varð einna mest
á sólarströndum þar sem hver ferða-
mannastaðurinn af öðrum spratt upp.
Það voru byggð hótel, sundlaugar,
vegir og afþreying, t.d. veitingahús,
skemmtigarðar, dýragarðar og
skemmtistaðir. Mikið af fjármagninu
til uppbyggingarinnar kom frá er-
lendum fyrirtækjum því hótelkeðjur
og aðrir fjárfestar sáu sér hag í því að
taka þátt í þessu „lottói“ um nýja og
vaxandi markaði. En það var oftar
en ekki lítið tillit tekið til heima-
manna, þeirra menningar og óska.
Þeir lögðu ekki til fjármagnið og
höfðu þess vegna lítinn atkvæðisrétt.
Þeir gátu kannski fengið vinnu, en þó
ekki alltaf, því iðulega var ,,hæ íara“
vinnuafl flutt inn í landið. Það vom
þá helst óþrifalegustu og verst borg-
uðu störfrn sem lágu á lausu.
Ferðamenn flykktust í stómm hóp-
um á þessa vinsælu ferðamannastaði.
Heilu farmamir af fólki komu með
flugvélum og rútum. Öllum var
smalað saman í hóp í skoðunarferðir
og allskyns „grísaveislur“ og það
voru ekki margir möguleikar til að
vera einn með sjálfum sér. Að ekki
sé nú talað um að blanda geði við
innfædda, tja nema kannski einn eða
tvo barþjóna sem lærðu nöfn gest-
anna strax á öðmm degi.
Þeir sem voru ferðamenn á þess-
um stöðum fundu svo sem ekki mik-
ið fyrir því þó menning heimamanna
væri fótum troðin. Það var næstum
hægt að vera á slíkum ferðamanna-
stað án þess að það skipti nokkru
máli í hvaða landi hann var. Hótelið,
barinn, skemmtanalífið, og sundlaug-
in eða ströndin var allt á sínum stað
og það var fyrir mestu.
Þetta var hin dæmigerða fjölda-
ferðamennska. Eftir því sem árin
liðu fór sól sumra ferðamannastað-
anna að hníga, en þá byggðust bara
nýir upp. Ferðaskrifstofur sáu sér
leik á borði og hurfu á brott með öll
sín viðskipti því nýir staðir þurftu að
kynna sig og buðu sérstaklega lágt
verð. I auglýsingum og bæklingum
ferðaskrifstofanna var því svo slegið
upp með stórum stöfum: „NYR
ÁFANGASTAÐUR“. Kannski
misstu einhverjir vinnu vegna þessa,
en það var sjálfsagt algjört aukaatriði.
Þó svo að fjöldaferðamennskunni
sé hér lýst í þátíð, er hún enn við lýði.
Þó er núna komið að hennar sól að
hnigna og mótvægið er græna ferða-
mennskan. En um hana verður fjall-
að í næsta pistli.
Austfírðingar ath!
munið hagstæðu fargjöldin
Bónus kr. 8.330,-
Egilsst. - Reykjavík - Egilsst.
(ath. háð skilyrðum)
Beint flug daglega kl. 1 5.00 frá
Egilsstöðum til Reykjavíkur.
46 sæta vél, m/ jafnþrýstibúnaði ISLANDSFLUG
00 3 í áhöfn. A/lar nártari upplýsingar ísímum:
471-2333 (ísl.flug Egi/sstaðir) 477-1800 (ísl.fluq Neskaupstaður)
570-8090 (ís/.flug Reyk/avík)