Austri - 17.12.1998, Qupperneq 13

Jólin 1998
AUSTRI
13
Fyrsta dagbókin mín
Dagbókin mín hefst á því 8. maí
1939 að ég hef sleppt sauðfé af húsi.
Það bendir margt til þess að það hafi
verið góð tíð og jafnvel farið að slá í
jörð.
Þessir dagbókarpunktar eru byrj-
un á að ég hef skrifað dagbók að
mestu leyti óslitið síðan. Heldur nú
dagbókin áfram.
Kýmar lét ég út 21. maí og sama
dag fór ég og smalaði saman ánum
til sauðburðar. 22. maí var stórrign-
ing, en 27. maí var verið að ljúka
við að setja niður kartöflur í garð-
inn. Það hefur verið fyrr á ferðinni
en nú er gert.
Mikið gerði ég af því að rista
þökur ofan af þúfunum í túnunum,
plægði þær síðan og herfaði með
hestaverkfærum og 7. júní var ég að
ljúka við að þekja stóra sléttu. 12.
júní var svo mikið frost að kart-
öflugrös féllu í görðum og það sá
mikið á grasi, svo jörðin skipti um
lit, en 14 júní var smalað og geldfé
rúið. 22. júní var aftur smalað og
allt fé rúið. Þá var farið að þvo ull-
ina í stórum potti sem settur var á
hlóðir út við bæjarlækinn. Þar var
ullin soðin í pottinum og síðan skol-
að vel úr henni í læknum og síðan
breidd á jörðina til þerris. 24. júní er
byrjað að slá. Þá var slegið með orfi
og ljá og var dagslægjan misjöfn
eftir manninum. Það fór eftir því
hvað hann var laginn að dengja og
brýna ljáinn. Þetta sumar keyptum
við Friðrik Jónsson bóndi á Þor-
valdsstöðum okkur hestasláttuvél í
félagi og gat ég slegið smá bletti
með henni og fékk ég 93 hesta af
töðu af túninu. Allt hey var rakað
með hrífum, það var snúið í flekkn-
um með hrífum, flekknum síðan
rakað saman, söxuð föng og sett á
reipi. Þá fóru karlmaður og kven-
maður að leggja böndin yfir sátuna,
draga í hagldirnar og karlmaðurinn
steig upp á baggann, tók í böndin,
steig baggann til
og reirði hann
saman. Svo veltu
þau honum við,
reirðu böndin
saman og karl-
maðurinn hnýtti
aðgjörðina. Þá
var eftir að taka
utan úr baggan-
um og gerðu þau
það bæði, tutl-
uðu allt laust hey
utan af honum.
Síðan var bögg-
unum velt út úr
flekknum og
lagðir á hliðina. Hestur eða hestar
með klifbera voru teymdir inn á
milli bagganna og þá voru þeir látn-
ir upp á hestana og krakki látinn
teyma þá heim að hlöðunni. Þar var
þá maður sem gat tekið niður af
hestunum, velt böggunum inn í
hlöðuna, leyst af þeim böndin og
jafnað úr sátunni yfir heystálið.
Þessi hirðing var margbrotin og
mikið verk, en svona var heyskapur
unninn frá alda öðli.
9. júlí kom Nikulás Einarsson.
Hann var sonur Sigríðar Guð-
mundsdóttur í Flögu sem var
tengdamóðir mín og Klara Helga-
dóttir kona hans. Hún var að koma
í fyrsta skipti í Flögu. Ég fór á móti
þeim austur á Jókuaur með hesta.
Nikulás hafði fengið lömunarveiki
norður á Akureyri þegar hann var
þar í menntaskóla og var alla tíð
mikið fatlaður, þó einkum á öðrum
fæti. Klara fékk berkla ung, var
mikið lömuð og
hafði legið mörg
ár á sjúkrahúsi.
Nikulás gat setið
á hesti þegar
búið var að
koma honum á
bak, en Klara
gat gengið í
hægðum sínum
og leiddi ég
hana. Ég bar
hana í fanginu
yfir báðar
dalsárnar. Þegar
heim var komið
var þeim búin
veisla. Nikulás fór að hafa orð á því
hvort ekki væri þörf á að hugsa eitt-
hvað um hann Stefán, blautan upp
úr ánum, en Þórunn sagði að hann
gæti nú hugsað um sig sjálfur. Þór-
unn var kona mín og systir Nikulás-
ar. Klara og Nikulás höfðu komið
með bíl frá Egilsstöðum eða Reyð-
arfirði upp á Jókuaurinn á móti
Þingmúla og engar brýr komnar á
þverárnar. Nokkrum árum síðar
fékk Nikulás sérhannaðan bíl og gat
keyrt hann. Kom hann einu sinni á
honum austur og skildi hann eftir í
Stóra- Sandfelli. Ég heyrði talað um
að Eysteinn Jónsson þingmaður og
ráðherra hefði komið Nikulási í
vinnu á skattstofunni og eins mun
hann hafa staðið að því að hann
fékk bílinn. Að þessu sinni dvöldu
þau hér í Flögu í tvær vikur. Með
komu sinni fluttu þau með sér glað-
an og hressandi blæ í bæinn. Þau
voru glaðlynd og skemmtileg og þá
ekki síður Klara. Mér fannst eins og
heldur væri litið niður á mig hér í
Flögu, en það gerði hún Klara ekki,
hún vék ætíð vel að mér meðan við
bæði lifðum.
9. ágúst lenti hann Björn Pálsson
lítilli flugvél á Jókuaurnum fyrir
neðan túnið á Arnhólsstöðum. Björn
var frá Arnhólsstöðum og foreldrar
hans bjuggu þar lengi og áttu mynd-
arleg börn sem komust vel á legg,
en eru nú öll dáin nema Sesselja
sem nú dvelur á elliheimilinu Grund
86 ára. Björn tók nokkur ungmenni
og flaug með þau um dalinn. Hann
var landinu kunnugur og var braut-
ryðjandi með sjúkraflug hér á landi
og flaug til allra staða sem hann var
kvaddur til og hlekktist aldrei á. Það
var hörmulegt að hann skyldi farast
í flugslysi, en þá var hann farþegi í
lítilli flugvél sem var á leið frá Ak-
ureyri til Reykjavíkur í slæmu
skyggni.
16. september var lokið hér hey-
skap og var hey alls 375 hestar.
Grasspretta var sæmileg og hey-
skapartíð hagstæð. 30 september
snjóaði hér mikið til fjalla og ég
smalaði og hýsti ærnar. Tíðin hefur
skánað því kýr eru ekki teknar inn
fyrr en 24. október. 9. nóvember
kom bylrytja, þá snjóaði í fyrsta
skipti niðri á láglendi í dalnum. 11.
nóvember var blind bilur og ég gaf
hey í fyrsta skipti á vetrinum. 26.
nóvember fór ég með Þórunni á
hestum yfir Þórdalsheiði til Reyðar-
fjarðar. Hún var að fara með skipi til
Reykjavíkur að sækja lítinn dreng
sem fæddur var 7. nóvember og
okkur var gefinn af einstæðri móð-
ur, Höllu Soffíu Hjálmarsdóttur.
Þórunn kom aftur með drenginn
með skipi til Reyðarfjarðar 4. des-
ember, en ég fór þá gangandi yfir
Þórdalsheiði til að sækja þau. Dag-
inn eftir fórum við með hann á bíl
yfir Fagradal og í Ketilsstaði á Völl-
um og gistum þar hjá Friðborgu
Einarsdóttur systur Þórunnar og
hennar manni Ósvald Nielsen. Ég
hafði gert ráðstafanir til þess að fá
hesta á móti okkur og ég reiddi
hann á hesti inn að Flögu og varð
honum ekki meint af ferðinni. Hann
var skírður í Þingmúlakirkju af
herra Sigurgeiri Sigurðssyni bisk-
upi. Nafnið hlaut hann að ráði Þór-
unnar Haukur Eyþór, en hann var
alltaf kallaður Eyþór. Síðar þegar
hann fór í Eiðaskóla voru nemend-
ur skráðir réttum skímarnöfnum. Þá
þoldi Eyþór ekki Hauks nafnið sem
föðurnafn og fékk því breytt með
hjálp góðra manna og var hann
skráður Eyþór H. Stefánsson. Mér
hefur ávallt síðan fundist að foreldr-
ar þyrftu að gæta vel að föðumafni
þegar þau em að velja nöfn á bömin
sín.
Stefán Bjarnsson í Flögu
J ólasaga
Það var í Keflavík á Þorláksmessu fyrir jól-
in 1984. Ég vaknaði við að síminn hringdi, ég
hafði verið frameftir kvöldið áður við jóla-
undirbúning. Ég leit á klukkuna, hún var orð-
in 11 að morgni, ég tók upp símann.
Það var hún Guðrún á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu í Nes-
kaupsstað. Hún tilkynnti
mér að amma mín
væri orðin mikið
veik og gæti brugð-
ist til beggja vona,
hún var orðin 98 ára
gömul. Þetta var
mér mikill harmur,
jólin að koma og ég
svona langt í burtu.
Eins og allir vita er alltaf
erfitt um flugsamgöngur um
þetta leyti árs og Oddskarð, sem
liggur á milli Eskifjarðar og Neskaup-
staðar, er oftast ófært vegna snjóa.
Það sem fyrst hvarflaði að mér var að fara
austur, því þegar ég var yngri, hafði ég lofað
henni að ég skyldi vera hjá henni, svo hún
þyrfti ekki að deyja alein, enginn af hennar
fólki hjá henni. Því áður átti hún heima á
Eskifirði, þangað til hún veiktist og var flutt
á Fjórðungssjúkrahúsið í Neskaupsstað og þar
var ekkert af hennar ættmennum. Hugur minn
fór á fleygiferð, jólin að koma, dóttir mín og
tengdasonur höfðu komið frá Isafirði til að
vera hjá okkur um jólin, sonur minn 22ja ára
og dóttirin 13 ára og svo eiginmaðurinn voru
öll heima. Nú var út vöndu að ráða. En fólkið
mitt hvatti mig til að fara og þáði ég það feg-
ins hendi.
Ég hringdi inn á flugvöll og var tjáð að ekk-
ert sæti væri laust í vél til Egilsstaða. Ég út-
skýrði fyrir þeirri sem ég talaði við, hvernig
málum væri komið og ég vildi ekki gefast
upp. Hringdi aftur kl. 3 eh. inn á Flugfélag og
þá var mér sagt að flýta mér inneftir því vélin
færi kl. 4. Maðurinn minn keyrði mig og við
rétt náðum og flugið tekið til Egilsstaða. Þeg-
ar ég kom þangað var ég áfram heppin,
því þaðan var rúta beint á Neskaup-
stað. Leiðin liggur um Eski-
fjörð, þar stoppaði rútan og
tók farþega. Þá sá ég að þar
voru komnir frændi minn
og vinur sem færðu mér
kaffi á brúsa, þeir vildu
hressa upp á ferðalang-
inn. Þótti mér gott að fá
kaffisopann og kannski
var meira um vert hlýjan
og vináttan, því við áttum
sameiginlega ömmu.
Síðan var haldið á Neskaup-
stað, yfir Oddskarð flughált, en bíl-
stjórinn var öruggur, enda vanur þessum
ferðum. Svo það var bara að loka augunum
og treysta á hann.
Ég komst til ömmu og fékk að vera hjá
henni einni á stofu og var hún mikið veik.
Seinna þegar hún fór að
hressast, sagði hún við
konu sem kom í heim-
sókn: „Fyrst hélt ég að ég
væri með óráði og sæi
Birnu, en þegar ég áttaði
mig á því að þetta raun-
verulega var hún, þá fór
mér strax að batna”, og sú
varð raunin á.
Við áttum yndisleg jól
saman og ég var svo glöð
yfir að amma skyldi hafa
orðið veik, þannig að ég
flýtti mér til hennar. Ég
hafði svo oft hugsað um
hvað hún væri ein svona um jól og oftar. Hún
hafði dvalið á Fjórðungssjúkrahúsinu í um
átta ár og oft er svo erfitt um samgöngur
þangað. Ég held að Guð hafi hagað þessu
svona til fyrir okkur báðar, því ef amma hefði
verið hress, hefði ég haldið mig heima um jól-
in. Þau áttu líka gleðileg jól heima hjá mér,
söknuðu reyndar mömmu og eiginkonu.
Á aðfangadagskvöld var ég að hjálpa
ömmu gömlu að opna bréf og pakka. Oft
reyndist mér það erfitt, allir voru að þakka
henni og áttu svo mikið að þakka. Athvarfið
sem alltaf var hjá afa og ömmu í litla eldhús-
inu var alltaf skjól, fyrir næðingi lífsins. Einn
sagði: „Ég sendi þér þetta kerti og vona ég
þegar þú kveikir á því getir þú vermt þér við
góðar minningar liðinna jóla.” Stundum brást
mér rómur og ég sá ekkert fyrir tárum. Ég
hugsaði að það ljós sem þau gömlu hjónin
tendruðu í hjörtum okkar, mættum við tendra
í brjóstum okkar barna. Já, ég sé fyrir mér afa
gamla, þann góða mann, síbrosandi og syngj-
andi fyrir okkur, fara út í snjóbylinn með ein-
hvern krakkann í fanginu svo bagsaði hann
móti stórhríð og byl heim til mömmu með
bam í fangi. En hún átti heima inn í bæ en við
úti í bæ og oft var verið hjá afa og ömmu. Ég
sé ömmu, þar fór enginn bónleiður til búðar,
hún átti svo mikið af orðum öðrum til hugg-
unar og styrktar.
Ó, hve þú Guð ert góður
Guð ég kem til þín.
Frá minni fósturmóður,
fyrst ég heyrði um orðin þín.
Þú mig þroskað hefur
það vil ég þakka þér.
Þú mér mikið gefur.
Ó, má ég þjóna hér.
Þú gafst mér góða ömmu
og afa að gceta mín.
Sem bentu mér á markið
og muna orðin þín.
Nú stend ég hér í stafni,
og stefni beint á þig.
I herrans Jesú nafni
nú nota mátt þú mig.
Birna Zoph.

A
Sendum starfsfólki og viðskiptavinum
innilegar jóla- og nýárskveðjur,
Þökkum samstarfið
á árinu sem er að líða.
Fossgerðisbúið
jT