Austri - 17.12.1998, Blaðsíða 19

Jólin 1998
AUSTRI
19
Meðal bj arna og strípalinga
Snæbrá Krista Jónsdóttir frá Gilsárteigi segir frá
Menntskælingar á
faraldsfæti
Menntaskólinn á Egilsstöðum hefur
á undanfömum árum tekið virkan þátt
í Evrópusamstarfi framhaldsskóla.
Síðastliðið haust lauk ferðaþjónustu-
braut skólans þriggja ára Evrópuverk-
eftii, styrktu af Sókrates samstarfsá-
ætlun Evrópusambandsins og bar
verkefnið heitið: „Menningararfleifð í
ferðaþjónustu í dreifbýli". Verkefnið
var unnið í samvinnu við Inverness
College í Skotlandi og tvo framhalds-
skóla í Savonlinna í Finnlandi. Þá hef-
ur skólinn einnig tekið þátt í manna-
skiptum á vegum Leonardo da Vinci
áætlunarinnar og hafa nemendur á
ferðaþjónustubraut farið í starfsþjálf-
un til Invemess í Skotlandi og
Savonlinna í Finnlandi. Nýlega lauk
einnig átta manna hópur starfsþjálfun
á sviði óhefðbundinnar ferðaþjónustu
á Italíu. Hér á eftir segir einn nemandi
ME, Snæbrá Krista Jónsdóttir frá
Gilsárteigi, frá reynslu sinni, en hún
fór í mánaðar starfsdvöl til finnsku
vatnasvæðanna.
Sagan
Þetta byijaði allt 1. júm' síðastliðinn.
Eg var nýútskrifuð úr Menntaskólan-
um á Egilsstöðum og var á leiðinni til
ferðamannabæjarins Savonlinna, í
hjarta stóru vatnasvæðanna í Finn-
landi. Þar er staðsettur stærsti kastali
Finnlands, byggður til að verjast
ágangi Rússa. Nú er kastalinn vinsæll
viðkomustaður ferðamanna og þar fer
fram ein mesta ópemhátíð í Evrópu í
júlí ár hvert.
I Savonlinna tók á móti mér einn
af kennurum menntaskólans. Hann
var afskaplega indæll og vildi endi-
lega fara í smá skoðunarferð sem
hefði verið vel þegin ef ég hefði ekki
verið búin að ferðast í næstum 12
klukkutíma. Ég var því mjög fegin
þegar við renndum í hlað á bænum
þar sem ég átti að vera næsta mánuð-
inn. Þetta var lítill ferðamannastaður
sem bar nafnið Járvisydan eða
“Hjartavatnið". Þar tók á móti mér
húsbóndinn, Jari Heiskanen, húsfreyj-
Útsýnið frá Konungshœðinni.
an, Raya Heiskanen og 18 ára dóttir
þeirra Riikka Heiskanen. Þau buðu
mér að borða og þar sem ég var orðin
dauðþreytt bað ég síðan um að fá að
sofa. Mér var vísað í annað hús sem
var aðalsánahúsið á staðnum. Ég
hafði samt ekki verið lengi í Finnlandi
þegar ég komst að ókostunum við að
búa fyrir ofan sánu. Þetta var mjög
vinsæl sána, og oft var þar hópur af
allsnöktum körlum sem sátu fyrir
framan húsið, sem var einkar pirrandi
því ég þurfti að troða mér framhjá
þeim, þegar ég þurfti að fara í vinn-
una eða upp í herbergi. Þeir kipptu
sér hinsvegar ekkert upp við þessa
truflun. Herbergið mitt var nokkurs-
konar svefnpokapláss með mörgum
rúmum. Þama inni var einn ofn og
einn lampi en þó aðeins ein innstunga,
þannig að ég hafði val um ljós eða
hita. Ég var samt of þreytt til að gera
neitt í málinu heldur henti mér í rúm-
ið og softiaði samstundis.
Snemma næsta morgun vaknaði
ég hress og fór í aðalbygginguna. Það
var lítið veitingahús með verönd og
danspalli. Raya var ein viðstödd og
hún byijaði að láta mig gera það sem
átti eftir að verða mitt aðalstarf, „per-
unatheatre“, að skræla kartöflur. Þess
á milli sá ég um uppþvottinn og stöku
sinnum fékk ég að skræla gulrætur
sem var kærkomin tilbreyting frá kart-
öflunum. Nokkrum sinnum fékk ég
frí frá störfum er Jari fór með mig í
skoðunarferðir, þar sem hann m.a.
sýndi mér veitingahúsið sitt í Randa-
salmi sem hann rekur á vetumar. Ég
fékk því jafnframt að kynnast öllum
hnútum ferðaþjónustunnar þar á bæ.
Jarvisydan er um 50 kílómetra frá
Savonlinna, en samt er hægt að ferð-
ast á milli á bát. Næsti kaupstaður,
Rantasalmi, sem er í 5 kílómetra fjar-
lægð, er á stærð við Egilsstaði.
Jarvisydan er á litlum skaga sem kall-
ast Porosalmi og er fólkið þar víst
mjög ólíkt öðrum Finnum, bæði glað-
lynt og mjög félagslynt. í nágrenninu
eru fleiri ferðamannastaðir sem eru
eign föður og bróður þess sem ég
vann hjá. Þrátt fyrir að vera mjög lík-
ir, þá hefur hver staður sín sérein-
kenni. Einn staðurinn er til dæmis
byggður úr 8.200 ára gömlum við
sem fannst á botni eins vatnsins þama
og í Járvisydan er tilbúin hjartalaga
eyja, rétt við ströndina. Jarvisydan
samanstendur af 3 strandhúsum með
sánu, 5 eins hæða húsum og 3
tveggja hæða húsum með öllum þæg-
indum. Einnig em þama veitingahús,
aðalsána, bátaleiga og nokkurskonar
grillhús sem er í laginu eins og lappa-
tjald, rúmar um 60 manns og kallast
“gotta“. Inn í miðjunni er kringlótt
grill, en meðfram veggjunum eru
borð og bekkir. A veggjunum hanga
hreindýra- og bjamaskinn. Öll húsin
em bjálkahús og smíðuð af Jari.
Umhverfið er mjög fallegt.
Jarvisydan er staðsett í lítilli vík með
útsýni yfir vatnið og fjölda af skógi-
vöxnum eyjum. Ég fór stundum út á
vatnið í kajak. Það er einstakt að sjá
allar þessar eyjar sigla á móti manni.
Landið er hæðótt og þakið trjám. Jari
siglir með
ferðamenn til
eyju þama rétt
hjá sem er
þjóðgarður.
Eyja þessi
heitir Linnan-
saari sem þýð-
ir konungs-
hæð. Hann
bauð mér með
í eina slíka
ferð. Jari
skildi okkur
eftir á eyjunni
svo við feng-
um þrjár
klukkustundir
til að skoða
okkur um.
Það er göngu-
leið, u.þ.b. sjö
kílómetra löng
umhverfis eyj-
una sem allir
ætluðu að fara.
Ég lagði af
stað nokkru á eftir hópnum og var
svolítið einmana því að ég sá þau
aldrei á undan mér. En umhverfið var
stórfenglegt. Hávaxin tré svo langt
sem augað eygði og mosavaxinn
skógarbotn. Þetta var algjör töfrastað-
ur og ég held að mér hefði ekkert
bmgðið við að sjá nokkra álfa dansa
á undan mér. Hinu megin á eyjunni
var hin margumtalaða konungshæð.
Þaðan sást vítt og breitt til allra átta.
Þvílíkur aragrúi af eyjum. Maður gat
ekki greint á milli meginlandsins og
eyjanna. Gönguleiðin til baka var allt
öðruvísi. Skógurinn var gisnari og
skógarbotninn grasi vaxinn. Mér leið
hálfvegis eins og Rauðhettu á leið til
ömmunnar. Ég labbaði inn á tún og
sá gamlan morkinn kofa. Þar hitti ég
líka afganginn af hópnum. Þau höfðu
sem sagt gengið hina leiðina án þess
að ég tæki eftir því. Þau sögðu mér
að framundan væri stórt vatn sem
bjórar hefðu gert. Vatnið var fullt af
dauðum hvítum trjám, sem höfðu far-
ið í kaf við framkvæmdirnar. Allt
mjög heillandi. Ég dvaldist þar
nokkra stund í von um að sjá dýmn-
um bregða fyrir, en það eina sem bar
vott um nærvem þeirra var fallið tré
sem bjórar höfðu auðsjáanlega nagað
niður.
í Porosalmi tala Finnarnir betri
þýsku en ensku. Enda var fullt af
þýskum ferðamönnum þama, sumir
komu árlega og ein konan, Barbara,
eyddi a.m.k. sex mánuðum í Finn-
landi hvert ár. Jari og Raya áttu
marga þýska vini og einu sinni bauð
Jari mér með sér og fjómm þýskum
strákum út að sigla á seglbáti. Þetta
var í fyrsta skipti sem ég steig í því-
líkt farartæki. Það var svolítið ógn-
vænlegt, ég vissi ekki að bátur gæti
hallað svona mikið án þess að velta.
Jari sagði mér að hafa ekki áhyggur,
ekki fyrr en ég sæi hann synda að
næstu eyju. Mér til furðu varð ég
ekki sjóveik, þó ég verði það næstum
alltaf. Ég býst við að þetta hafi verið
of spennandi. A vatninu komum við
auga á nokkra sæemi. Hreiðrið þeirra
var á pínkulítilli eyju með aðeins
tveimur trjám.
Veðurfarið er all ólíkt því sem hér
er. Það er til dæmis miklu heitara á
sumrin, síðasta sumar var hitastigið í
vatninu 27C°. Það var frekar kalt
fyrstu vikuna eftir að ég kom, en stutt-
buxnaveður afganginn af dvöl minni.
Það rigndi ansi oft, smáskúrir sem
héldust í u.þ.b. 20 mín. Þeim fylgdu
alltaf þmmur. Þær vom ógnvekjandi.
Ég vaknaði einu sinni um miðja nótt
við BÚMM!!!, húsið skalf og ég var
eiginlega ekki alveg viss hvort ég
hefði orðið fyrir eldingu. Ég var mjög
þakklát að Jarvisydan var í dal á milli
tveggja hæða, svo að það vom litlar
líkur á eldingu of nálægt. Fyrir
nokkrum árum eyðilögðust fjögur
sjónvörp í bústöðunum vegna þmmu-
veðurs, því þau höfðu ekki verið tekin
úr sambandi.
Þó að sumrin séu heit þá em
vetumir kaldari. Vötnin fijósa alveg
og í stað báta er nú ferðast á göngu-
skíðum. Einu sinni á ári sagar fólkið í
Jarvisydan ís úr vatninu og hleður ís-
hús við vökina. Síðan baðar það sig í
vatninu. Mér fannst það heldur
kuldalegt, en Riikka útskýrði þetta allt
fyrir mér. Þau fara fyrst í sánu og síð-
an hlaupa þau í vökina. Kuldinn úti
er um -35 gráður, en vatnið er +1
gráða, þannig að það virkar frekar
heitt. Ég hef aldrei verið hrifin af sán-
um, en ég komst á aðra skoðun í
Finnlandi. Hvemig gat maður annað í
þessu sánusamfélagi? Finnar kunna
sko að fara almennilega í sánu. Þeir
eru allsnaktir og yfírleitt fara stelpur
saman og strákar saman, en það em
líka blandaðar sánur. Eftir rækilega
upphitun þá er hlaupið út í vatn og þá
er enginn maður með mönnum nema
hann fari alveg í kaf. Sánur era frekar
heilagar og þar má ekki fíflast eða
neitt. Bömunum er sagt frá sánuálf-
inum sem býr þar og maður verður að
sýna honum virðingu. Ég fór í nokkr-
ar sánur, þ.á.m. eina sem er gerð sam-
kvæmt gamalli hefð, þ.e. grafin inn í
hól. Mér fannst það langþægilegasta
sánan.
I Finnlandi er mikið dýralíf. Ég var
vömð við eitruðum snákum og pödd-
um og nokkrum sinnum sá ég íkoma.
Ég vissi að þama vom bimir og elgir,
en ég hafði ekki áhyggjur af því fyrr
en ég frétti að maður hefði verið drep-
inn af völdum bjamar, aðeins hundrað
kílómetrum frá staðnum þar sem ég
var. Finnsk blöð voru uppfull af
myndum af birninum nýskotnum.
Eftir það þá fór stundum um mig er
ég flakkaði um skóginn.
Helgina 20.-21. júní er Johannus-
festival í Finnlandi, nokkurskonar
verslunarmannahelgi. Þá var mikið
að gera í Járvisydan. Helgin byrjaði
á fimmtudegi og var djammað fram á
sunnudag. I Finnlandi em tvær aðal-
útiskemmtanir um þessa helgi, með
um 300.000 manns á hvorum stað.
Þangað koma hljómsveitir allstaðar að
úr heiminum. En allir smáferða-
mannastaðir hafa sitt eigið ball. I
Jarvisydan er farið og horft á bálköst
sem kveikt er í á lítilli eyju þama rétt
hjá. Það var fullt af bátum þar í kring
og stemningin var skemmtileg, ef
ekki hefði rignt, þá hefði vatnið senni-
lega verið krökkt af bátum.
Brottfaradagurinn nálgaðist nú óð-
fluga og ég átti ennþá eftir að kaupa
allar gjafir handa vinum og vanda-
mönnum. Riikka fór því með mér á
útimarkað í Savonlinna. Þar var mik-
ið af einstökum heimaunnum vömm
en, eins og á Islandi, allt frekar dýrt.
Riikka harðbannaði mér að kaupa
könnu sem mér leist vel á, því hún
væri allt of dýr. Síðan bætti hún við
að seljandinn væri Rússi. Finnum
virðist ekkert vera of vel við ná-
grannaþjóðir sínar, Svía og Rússa.
Riikka viðurkenndi óvild sína fúslega
og sagði að þessi afstaða Finna ætti
sér sögulegar orsakir.
Síðasti dagurinn rann upp og ég
kvaddi alla með tárin í augunum.
Finnlandsævintýrið hafði runnið sitt
skeið og tími kominn að stilla sig inn í
gamla góða hversdagsleikann á ís-
landi. Mig langar að þakka öllum
þeim sem gerðu þetta kleift, “giittos“!
Þó að ég hafi lent á meðal bjama og
strípalinga þá myndi mig langa mjög
að fara þangað aftur og þá í lengri
tíma.
Mynd: Snœbrá Krista
i
Kastalinn í Savonlinna. Mynd: Snœbrá Krista