Fréttablaðið - 28.10.2020, Blaðsíða 27

dauðsfalla á Vesturlöndum megi
rekja til langvinnra lífsstílstengdra
sjúkdóma og 70-80 prósent af
kostnaði heilbrigðiskerfisins fari í
að meðhöndla þá.
„Við Sæmundur erum báðir
læknar og það sló okkur að það
skorti tól til að taka heildstætt á
vandanum. Við gátum ávísað lyfj-
um, sem er hluti af meðferðinni, en
það þarf meira til þegar kemur að
langvinnum lífsstílstengdum sjúk-
dómum, eins og að bæta mataræði,
hreyfingu og leita leiða til að draga
úr streitu. Núverandi heilbrigðis-
kerfi er ekki að öllu leyti rétt sett
upp til að takast á við umfang þess-
ara sjúkdóma, en með aðstoð heil-
brigðistækni er hægt að ná mun
betri árangri og nýta betur dýr-
mætan tíma heilbrigðisstarfsfólks
sem og það mikla fé sem er sett í
málaflokkinn,“ segir Tryggvi.
Hann segir að hluti vandans sé að
um helmingur sjúklinga taki ekki
lyf eins og þeim hafi verið ávísað.
„Rúmlega 300 þúsund mannslíf
tapast árlega í Bandaríkjunum og
Evrópu vegna þess að sjúklingar
eru ekki að fylgja meðferðinni eins
og lagt var upp með,“ segir Tryggvi.
Sökk niður í sætið
Sæmundur segir að Sidekick hafi
fengið mikinn vind í seglin meðal
annars vegna þess að heilbrigðis-
starfsfólk um allan heim þekki
þennan vanda. „Þegar ég vann sem
sérfræðilæknir á hjartadeild á stóru
erlendu háskólasjúkrahúsi var ég
með sjúkling sem hafði í nokkurn
tíma glímt við kransæðastíf lu og
vegnaði æ verr. Þetta var venju-
legur dagur og ég hafði skamman
tíma til að sinna honum, eins og
venja er á sjúkrahúsum. Ég segi
honum að hann verði að taka lyfin
eins og þeim var ávísað og breyta
lífsstílnum annars myndi hætta á
öðru hjartaáfalli aukast töluvert.
Að svo búnu kveðjumst við. Stuttu
seinna verður mér litið út um glugg-
ann og þar sé ég sjúklinginn kveikja
sér í sígarettu. Ég sökk niður í sætið
og hugsaði með mér að einhverju
yrði að breyta. Við það rann það
upp fyrir mér að sjúklingurinn var
miklu áhugasamari um það sem
átti sér stað í snjallsímanum hans
en það sem okkur fór á milli. Þarna
var fræjunum sáð hjá mér.
Á sama tíma var Tryggvi vinur
minn að vinna brautryðjendavinnu
með hópi fólks meðal annars við
Háskóla Íslands, Harvard-háskóla
og MIT við að tengja saman atferlis-
fræði og snjalltækni til að ná betri
árangri við lífsstílsbreytingar – þar
með talið fyrir fólk með lágt heilsu-
læsi eða lága áhugahvöt. Við fórum
að stinga saman nefjum, áttum
sama drauminn um að hafa áhrif á
sjúklinga á stórum skala og úr varð
Sidekick.“
Sæmundur leggur áherslu á að
nýju fjárfestarnir hafi mikla þekk-
ingu á rekstri heilbrigðistæknifyrir-
tækja sem þeir muni miðla til starfs-
manna Sidekick. „Þeir hafa djúpt
tengslanet. Við fáum því góða liðs-
félaga sem leggja hönd á plóg. Það
mun skila sér í auknum viðskipta-
tækifærum.“
Hvenær var fyrirtækið stofnað og
hvernig var vegferðin í stuttu máli?
Tryggvi: „Árið 2013 fengum við
styrki úr Lýðheilsusjóði, Thorvald-
sensfélaginu og Tækniþróunarsjóði
og hófum að byggja teymi til að
takast á við verkefnið. Það hefur
verið einstakt lán hvað við höfum
fengið til liðs við okkur hæfileika-
ríkan hóp af samstarfsfólki – við
forritun, hönnun, sölu og markaðs-
setningu – sem og fólk með víðtæka
reynslu úr heilbrigðisgeiranum.
Við ýttum fyrirtækinu úr vör árið
2014 og verjum fyrstu tveimur
árunum í að smíða frumgerð af
vörunni. Þegar varan er orðin
nægilega góð hefjast fyrstu klín-
ísku rannsóknirnar og árið 2017
birtum við fyrstu klínísku rann-
sóknina á vísindaþingi í Banda-
ríkjunum. Þær vöktu eftirtekt og
með þær í farteskinu hófum við
samstarf við stór fyrirtæki á borð
við Pfizer. Í fyrra gerði lyfjafyrir-
tækið prófanir með sínum sjúkl-
ingum og þær reyndust afar vel.
Síðan þá hefur verið mikill vöxtur
hjá okkur.“
Hvenær fenguð þið fyrsta fjár-
festinn?
Sæmundur: ,,Svona nýsköpun í
heilbrigðistækni krefst þrautseigju
og við höfum verið mjög lánsamir
með fjárfesta. Novator hefur alla tíð
gert sér grein fyrir stærð tækifæris-
ins og stutt vel við bakið á okkur
frá byrjun ásamt sterkum einka-
fjárfestum og Frumtak bættist svo
í hópinn árið 2017.“
Sagan af Gullbrá
Hvernig völduð þið erlenda vísisjóði
til að vinna með?
Tryggvi: „Það að finna erlenda
fjárfesta á þessu stigi hjá fyrir-
tækinu minnir um margt á söguna
af Gullbrá. Eitt rúmið er of stórt og
annað of lítið. Það þarf allt að smella
til að finna réttu sjóðina til að vinna
með. Sjóðirnir þurfa að hafa sér-
þekkingu og reynslu á okkar sviði,
tímasetningin verður að vera rétt,
enda kemur að þeim tímapunkti
að vísisjóðir eru fullfjárfestir. Svo
mega þeir ekki hafa fjárfest í sam-
keppnisaðila. Það er því margt sem
þarf að ganga upp.
Það sem hjálpaði okkur mikið
við að sigta út heppilega sjóði og
fá fundi var að Sidekick var valið
á meðal bestu vaxtarfyrirtækja í
Evrópu í keppni á vegum EIT Digi-
tal, sem er starfrækt af Evrópusam-
bandinu. Í kjölfarið hjálpaði EIT
Digital okkur við að bera kennsl
á sjóði sem gætu komið til greina
sem hluthafar og aðstoðaði við að
koma á fundum. Það var dýrmætt
fyrir okkur.
Tengingar við vísisjóði geta
komið úr mörgum áttum. Þakka
má samstarfi okkar við Pfizer að við
fengum fund með Wellington Part-
ners. Starfsmaður lyfjafyrirtækisins
taldi að við gætum unnið vel saman
og tengdi okkur. Í kjölfarið kom í
ljós að Abasys og Wellington fjár-
festa oft saman.“
Af hverju eru viðskiptavinir, eins
og lyfjafyrirtæki, að leita til ykkar?
Tryggvi: „Okkar markmið er að
bæta heilsu og líðan fólks með lang-
vinna sjúkdóma. En jafnframt því
þurfum við að tryggja fyrirtækinu
rekstrargrundvöll. Til þess þarf
viðskiptavini sem geta greitt fyrir
þjónustuna. Við fórum þá leið að
biðja ekki sjúklinga að greiða fyrir
þjónustuna. Alþjóðleg lyfjafyrir-
tæki hafa brugðist hratt við enda
mikill fjárhagslegur ávinningur í
húfi fyrir þau.
Þannig er mál með vexti að það
kostar tvo til þrjá milljarða doll-
ara að setja nýtt lyf á markað. Lyf
vinnur á tilteknum hluta sjúkdóms.
Ef hægt er að bæta heilsu og líðan
sjúklinga með því að bæta okkar
meðferð við virkni lyfsins batnar
samkeppnisstaða lyfjafyrirtækj-
anna og styrkir stöðu þeirra gagn-
vart sjúkratryggingum í hverju
landi.“
Læknar, ekki tæknifólk
Hvernig er samkeppnisumhverfið?
Tryggvi: „Á allra síðustu miss-
erum höfum við skapað okkur
stöðu á meðal fremstu fyrirtækja
í heimi á þessu sviði. Þess vegna
hafa stór alþjóðleg fyrirtæki á heil-
brigðismarkaði valið okkur sem
samstarfsaðila.
Samkeppnin er hörð. Þetta er
kapphlaup en við höfum skapað
okkur sérstöðu. Sérstaðan felst ekki
síst í því að fyrirtækið er stofnað af
læknum og leggur höfuðáherslu
á klíníkina ólíkt mörgum öðrum
samkeppnisaðilum okkar sem
nálgast viðfangsefnið fyrst frá
tæknihliðinni. Við horfum fyrst til
sjúklinganna og sníðum lausnina
okkar eftir þeirra þörfum.“
Hann segir að jafnvel þótt fyrir-
tækið hafi þrefaldað fjölda starfs-
manna á undanförnu ári, og þeir
séu tæplega 40, sé verið að keppa
við mun stærri fyrirtæki erlendis.
Sæmundur nefnir að meðferðin
sé einnig leikjavædd til að nýta
tæknina og bæta líðan eins mikið og
kostur sé. „ Það hefur verið frábært
að sjá hversu vel okkur hefur tekist
að bæta líðan og árangur sjúklinga
víða um heim. Við höfum ákveðna
innsýn sem læknar um hversu
erfitt er fyrir fólk að eiga við lang-
vinna sjúkdóma. Þess vegna höfum
við lagt áherslu á jákvætt viðmót,
hvatningu og að verðlauna fólk
fyrir að bæta heilsu sína. Til dæmis
vill enginn vera minntur á sí og æ af
símanum að hann sé með sjúkdóm.“
Hvernig eru leikir sem hjálpa fólki
með sjúkdóma sína?
Tryggvi: „Við nýtum leikja-
væðingu sem eitt af tólunum til að
skapa jákvæða upplifun af með-
ferðinni og ýta undir árangursríka
langtímanotkun. Vissulega er við-
fangsefnið alvarlegt og við leggjum
okkur fram við að kafa djúpt ofan
í sjúkdóm þeirra sem við erum að
aðstoða. En það er hægt að verð-
launa það þegar fólk stígur skref í
rétta átt og nær árangri. Við erum
til dæmis að vinna með sjúklingum
sem eru með slagæðaþrengingar
í fótum. Það getur framkallað
mikinn verk vegna blóðþurrðar í
fótum þegar vöðvarnir fá ekki blóð
og súrefni. Hluti af lækningunni er
að auka göngugetu sjúklinga og við
þjálfum fólk í að láta sársaukann
ekki stöðva sig. Þetta er einn af þeim
þáttum sem hægt er að leikjavæða
til að bæta árangur.“
Hverjar hafa verið helstu áskor-
anirnar í uppbyggingu Sidekick?
Sæmundur: „Við erum að feta
nýja braut innan læknisfræðinnar
og því fylgja auðvitað ýmiss konar
áskoranir.“
Tryggvi: „Ein af áskorunum er að
koma auga á rétta viðskiptamód-
elið, enda er um nýtt svið að ræða,
eins og Sæmundur nefnir. Stóru
lyfjafyrirtækin eru að skoða með
hvaða hætti okkar þjónusta passar
við þeirra viðskiptamódel.
Áður en við fengum klínískar
niðurstöður úr rannsóknum gátum
við ekki unnið með lyfjafyrirtækj-
um og öðrum aðilum á heilbrigðis-
markaði. Á meðan við biðum eftir
niðurstöðum urðum við að reiða
okkur á fjárfesta sem höfðu trú á
verkefninu.“
Tryggvi segir að það fylgi því ekki
eingöngu ævintýraljómi að stofna
fyrirtæki. „Fólk þekkir sögur af
sprotafyrirtækjum sem hafa náð
ævintýralegum árangri. En að baki
liggur blóð, sviti og tár og það er
ekki á vísan að róa. Þetta útheimtir
gríðarlega vinnu og þrjósku en er
líka feikilega gaman og gefandi.“
Hvers vegna er heilbrigðisþjón-
usta skemmra á veg komin á staf-
rænni vegferð en ýmsir aðrir?
Sæmundur: „Það gilda stífar regl-
ur um heilbrigðisþjónustu, sem er
af hinu góða. Það er verið að vinna
með líf og heilsu fólks. Það hefur
hins vegar hægt á framþróun að ein-
hverju leyti, enda margar hindranir
sem þarf að komast í gegnum til að
hrinda svona í framkvæmd.“
Á eftir í stafrænni umbyltingu
Tryggvi: „Af ýmsum ástæðum hefur
heilbrigðiskerfið verið á eftir í staf-
rænni umbyltingu. Heilbrigðiskerf-
ið var hannað á síðustu öld þegar
það tók meira á bráðavanda, eins
og sýkingum og slysum. Nú aftur á
móti er heilbrigðiskerfið að sinna
fyrst og fremst langvinnum lífsstíl-
tengdum sjúkdómum. Þar af leiðir
er það er ekki hagstætt, hvorki fyrir
sjúklinga né heilbrigðiskerfið, að
fást við verkefnið inni á stofnunum
nema að hluta til.
Það er hægt að bjóða margar
meðferðir í gegnum snjalltæki.
Hér gildir það sama og um banka-
þjónustu. Hún batnaði verulega
í kjölfar stafrænnar umbyltingar
og við getum núna sinnt f lestum
okkar bankaerindum í gegnum
snjallsíma. Við erum að gera hið
sama; færa heilbrigðisþjónustuna
inn í daglegt líf hvers og eins. Fólk
vill geta sinnt því sem gera þarf á
eigin forsendum en ekki fara á heil-
brigðisstofnun og bíða eftir stuttum
viðtalstíma. Gangi sú framtíðarsýn
eftir mun það leiða til þess að dýrar
heilbrigðisstofnanir með sérhæfðu
starfsfólki geta einbeitt sér að flókn-
ustu verkefnunum.“
Sæmundur: „Við hjá Sidekick
leggjum mikið upp úr aðferðum
gagnreyndrar læknisfræði, það er
eitt okkar aðalsmerki og hefur veitt
okkur samkeppnisforskot. Það
hefur verið gífurlega spennandi að
sjá hvernig bæta má heilsu og líðan
sjúklinga marktækt með þessari
tækni okkar – og má þar nefna
bætta stjórn á blóðsykri, bætt lífs-
gæði og minni einkenni þunglyndis
og kvíða.“
Hvað er þetta fólk að gera öðruvísi
í sínu lífi?
Sæmundur: „Það fær meiri stuðn-
ing og hvatningu. Það hefur skort
í meðferðina. Auk þess fær það
kennslu í hvernig eigi að takast á við
margar hliðar sjúkdómsins, eins og
sjúkdómseinkenni og hvernig bæta
má líðan með breyttum lífsstíl.“
Tryggvi: „Meðferðaraðili getur
einnig fylgst með framgangi mála og
ef á þarf að halda er kallað á sjúkl-
inginn í skoðun. Fyrir skemmstu
fékk sjúklingur hjartaáfall heima
hjá sér. Einkennin voru ódæmigerð
og því áttaði viðkomandi sig ekki á
hvað gerst hafði. Hjúkrunarfræð-
ingur veitti einkennunum athygli
í gegnum kerfið okkar, hafði sam-
band og lagði sjúklinginn inn á
spítala. Þetta getur því haft veruleg
áhrif á líf fólks.“
Sprotar hafa sótt fé erlendis í COVID-19
Frá því að kórónaveiran bloss-
aði upp í Evrópu í mars hafa
íslensk sprotafyrirtækið safnað
umtalsverðu fé frá erlendum
fjárfestum. Eins og fyrr segir
safnaði Sidekick Health 20 millj-
óna Bandaríkjadala fjármögnun,
jafnvirði 2,8 milljarða íslenskra
króna.
GRID, sem aðstoðar notendur
töflureikna á borð við Microsoft
Excel við að miðla upplýsingum
á hreinlegan og skilvirkan máta,
safnaði 12 milljónum Banda-
ríkjadala eða tæplega 1,7 millj-
örðum króna.
Finnsk-íslenska tölvuleikja-
fyrirtækið Mainframe safnaði
8,1 milljón Bandaríkjadala, jafn-
virði 1,1 milljarðs króna.
DT Equipment (DTE), sem
þróaði lausn til að efna-
greina fljótandi málm, fékk
5,5 milljóna Bandaríkjadollara
fjármögnun, jafnvirði um 765
milljóna.
Tækifærið sem við
stöndum frammi
fyrir er gríðarlegt. Við erum
með samkeppnisforskot
núna og megum engan tíma
missa.
Sæmundur Oddsson, framkvæmda-
stjóri hjá Sidekick Health
MARKAÐURINN 9M I Ð V I K U D A G U R 2 8 . O K T Ó B E R 2 0 2 0