Feykir - 27.02.2019, Qupperneq 4

AÐSENT : Kristín Sigurrós Einarsdóttir skrifar
Verndum Tungudal!
Undanfarin ár hef ég nokkrum sinnum lagt
leið mína á Tungudal í Fljótum. Með í för
hafa ýmist verið ferðamenn, skólakrakkar
eða góðir vinir. Lengi hafði ég vitað af
þessari lítt þekktu perlu áður en ég lagði
leið mína þangað fyrst og varð ekki fyrir
vonbrigðum. Dalurinn er ægifagur og
þar er ýmislegt sem hrífur þá sem hann
heimsækja. Í þessum ferðum hef ég
sagt samferðafólki mínu frá Guðrúnu frá
Lundi og ýmsu öðru sem tengist svæðinu
og sögu þess. Frásögnin er gjarnan á
þessa leið: „Í þessu umhverfi var Guðrún
Baldvina Árnadóttir fædd á Lundi í Stíflu í
Fljótum 3. júní árið 1887. Um það leyti sem
bækur hennar fóru að koma út var þeirri
sveit að stórum hluta sökkt undir vatn,
vegna virkjanaframkvæmda, sem seint
yrðu leyfðar í dag.“
Eða hvað? Í einfeldni minn hef ég trúað því að
menn hefðu lært af mistökunum og almennri
umhverfisvitund hefði fleygt fram síðan á
seinnistríðsárunum. En Fljótamönnum barst
nýlega til eyrna að til stæði að reisa 1-2 mw
virkjun í Tungudal í Stíflu. Áformað er að gera
miðlunarstíflu við útfall úr Tungudalsvatni,
leggja þrýstipípu að eyðibýlinu Tungu og
jarðstreng þaðan að Skeiðsfossvirkjun. Þó að
rúm 70 ár séu liðin síðan stórum hluta
Stíflunnar var sökkt undir vatn með tilkomu
Skeiðsfossvirkjunar. Að vísu var stór hluti
Stíflunnar þegar farinn í eyði áður en áform
um virkjun komu til tals en það breytir því
ekki að áhrif á ásýnd sveitarinnar voru mikil.
Nú hafa menn áhuga á að ganga enn lengra og
virkja í Tungudal, sem ótvírætt má telja einn
fegursta dal Fljótanna.
Til að heimsækja Tungudal þarf að vaða
ána framan við Stífluvatn eða fara yfir hana á
vaði og keyra eða ganga fram að bænum
Tungu. Þar hafa sumarbústaðaeigendur byggt
upp sælureit af þvílíkri smekkvísi og virðingu
fyrir umhverfinu að til fyrirmyndar er öðrum.
Þess má geta að bærinn Tunga er af flestum
talinn fyrirmyndin að Nautaflötum, sem er
óðal sveitarinnar í sögunum Dalalífi eftir
Guðrúnu frá Lundi, en hún ólst upp í næsta
nágrenni.
Þegar komið er að Tungu tekur við um 7
km langur dalur, að mestu ósnortinn. Rústir
þriggja eyðibýla mynda þríhyrning í minni
dalsins. Um leið og þangað er komið er maður
sem í eigin heimi. Fuglalíf er talsvert í dalnum,
m.a. er himbrimi á Tungudalsvatni, sem er
fremst í dalnum. Í vatninu er einnig silungs-
veiði. Í dalnum eru svo afréttarlönd bænda á
nærliggjandi bæjum. Í Dýraverndaranum, 52.
árgangi árið 1966, er sagt frá því þegar fé var
rekið að sjó í Fljótum eftir að næstum almennt
heyþrot varð í Fljótum og víðar vorið 1910.
Þar segir: „Jón G. Jónsson hafði um veturinn
fengið jörðina Tungu í Stíflu, og flutti hann
þangað þetta vor. Hann rak sitt fé fram að
Tungu, þegar hitt var rekið að sjó. Sem fyrr
segir, gekk Flekkur á Tungudal, sem er einhver
beitarsælasti dalur Fljóta” (bls. 7).
Fjölmargar þjóðsögur tengjast þessum dal,
svo sem sagan af Kóngshöllinni á Tungudal.
Úr botni dalsins liggur forn gönguleið yfir í
önnur byggðarlög í austanverðum Skagafirði.
Gaman er að nefna að í Tungudal finnst
barnamold, sem notuð var til að græða
bleyjusvæði barna hér fyrrum. Sýnishorn af
slíkri mold þáði frú Vigdís Finnbogadóttir að
gjöf þegar hún kom í opinbera heimsókn í
Fljótin árið 1991. DV sagði frá þessari gjöf:
„Að lokinni kirkjuskoðun buðu hreppsbúar
forsetanum í morgunverð í félagsheimilinu
Ketilási. Þar ávarpaði Örn Þórarinsson,
oddviti hreppsins, forsetann og bauð hana
velkomna á þessar harðbýlu slóðir. Síðan
færði hann forseta að gjöf myndabók með
myndum úr hreppnum og leirker með barna-
mold (kísilmold), en Fljótahreppur er einn af
fáum stöðum á landinu, þar sem slíka mold er
að finna.“
Birgir Gunnarsson, landeigandi á Gauta-
stöðum í Stíflu, ritaði þann 20. desember sl.
grein í Morgunblaðið, þar sem hann vekur
athygli á áformum Orkusölunnar um virkjun
á Tungudal. Gunnar segir m.a.:
„Í umsókn Orkusölunnar kemur fram að
núverandi mannafli Skeiðsfossvirkjunar muni
hafa umsjón með virkjununum á rekstrartíma.
Áformin munu því ekki leiða til neinnar
atvinnusköpunar í Fljótum. Í rannsóknar-
leyfinu kemur fram að haft hafi verið samband
við Ríkiseignir sem eiganda viðkomandi
lands. Ríkiseignir gera ekki athugasemdir við
leyfisveitinguna en áskilja sér rétt til töku
auðlindagjalds komi til virkjunar, nema hvað!
Ekki verður séð af leyfisveitingunni að haft
hafi verið samband við aðra landeigendur á
svæðinu, sem þó sannanlega hafa mikilla
hagsmuna að gæta í þessu máli, þar sem
ferðaþjónusta er að verða æ mikilvægari
atvinnugrein.“
Ég tek heilshugar undir áhyggjur Birgis og
furða mig á því að talsmaður Orkusölunnar
virðist ekkert kannast við áhyggjur heima-
manna af þessu máli, að því er haft var eftir
honum í héraðsblaðinu Feyki á dögunum.
Líklega er Birgir sá eini sem hefur skrifað
greinar í blöðin vegna málsins, en mér þykir
ólíklegt að skoðanaskipti um málið á
samfélagsmiðlum hafi ekki borist Orku-
sölumönnum til augna eða eyrna. Vissulega
hafa menn þar á bæ boðað kynningarfund
um málið. Er hann boðaður næstkomandi
miðvikudag kl 14:00. Er hann auglýstur með
dreifimiða sem barst á bæi í sveitinni í dag,
mánudaginn 25. febrúar, og í verslun KS á
Ketilási. Tímasetningin lýsir kannski best
hversu mikill áhugi er fyrir að kynna málið,
þegar íbúafundur er boðaður á almennum
vinnutíma. Á flestum bæjum í sveitinni
stundar a.m.k. einn aðili atvinnu utan búsins
og nokkrir sækja vinnu í nærliggjandi
byggðarlög. Fundurinn virðist því ekki til þess
ætlaður að íbúar mæti á hann.
Þeim sem vilja kynna sér Tungudal nánar
bendi ég á bók Páls Sigurðssonar frá Lundi,
Úr fórum Fljótamanns.
Mig langar að enda þetta greinarkorn á
ljóði sem Aðalbjörg Sigurðardóttir orti um
Tungudalsvatn og er einmitt í þeirri bók, í
þeirri von að þetta fallega landssvæði fái að
verða ósnortið.
Ó! fjallavatnið fríða,
mín fagra bernskusýn,
nú læt ég hugann líða,
mig langar heim til þín.
Þar sem ég áður undi
í unaðssælli ró
og hlustaði á svaninn syngja
sem að þarna bjó.
Og kær var mér Konungshöllin,
í klettum var álfabyggð
og fagursköpuð fjöllin
í fleti þínum skyggð.
Og Fláin sem fagur rammmi
um flötinn þinn bláa var.
Og allskonar öræfagróður
átti sér rætur þar.
Kristín Sigurrós Einarsdóttir,
rekstraraðili ferðaþjónustu á Sólgörðum í
Fljótum og svæðisleiðsögumaður
Kristín Sigurrós í minni Tungudals. Stífluvatn í baksýn. AÐSEND MYND
Styrkveitingar
úr Menning-
arsjóði
Húnaþing vestra
Nýlega var úthlutað úr
Menningarsjóði Sparisjóðs
Vestur-Húnavatnssýslu en
auglýst var eftir umsóknum
um menningarstyrki úr
sjóðnum í janúar sl. Alls bárust 25 umsóknir
upp á samanlagt 28 milljónir
króna og ákvað stjórnin að
veita styrki að upphæð
10.700.000 kr. til 16 aðila.
Hæsti styrkurinn, sem
nemur 3,3 milljónum króna,
kom í hlut Félagsheimilisins
á Hvammstanga vegna
endurnýjunar og uppfærslu
ljósabúnaðar og hljóðkerfis
fyrir húsið. Lionsklúbburinn
Bjarmi fékk næst hæsta
styrkinn, 850.000 kr., sem
nota á til að útbúa söguskilti
um Bangsa og til varðveislu
Bangsabáts. /FE
Kristín Sig-
urrós ráðin
skjalavörður
Héraðsskjalasafn
Skagfirðinga
Kristín Sigurrós Einarsdóttir
hefur verið ráðin í starf
sérfræðings við Héraðs-
skjalasafn Skagfirðinga á
Sauðárkróki. Kristín hefur
lokið B.Ed. prófi í grunn-
skólakennarafræðum en
lokaritgerð hennar var
sagnfræðilegs efnis og
fjallaði um byggðasögu
Hvalfjarðar.
Kristín er í MA námi á
menntavísindasviði og er að
vinna að mastersritgerð sem
er einnig sagnfræðilegs eðlis
og fjallar um fyrstu skólana í
Skagafirði. Auk þessa hefur
Kristín sótt námskeið í
skjalavörslu hjá Þjóðskjala-
safni Íslands ásamt fjölda
annarra hagnýtra nám-
skeiða.
Kristín hefur m.a. tekið
þátt í miðlun menningar og
sögu héraðsins gegnum
verkefni tengd leiðsögn og
sýningarhaldi. Má þar nefna
ferðir um slóðir Guðrúnar
frá Lundi og sýningu um
Guðrúnu frá Lundi sem hún
setti upp og hannaði ásamt
Marín Guðrúnu Hrafns-
dóttur. /PF
4 08/2019