Vísbending - 11.09.2020, Blaðsíða 4

Ritstjóri: Jónas Atli Gunnarsson
Ábyrgðarmaður: Eyrún Magnúsdóttir
Útgefandi: Kjarninn miðlar ehf.,
Fiskislóð 31 B, 101 Reykjavík
Sími: 551 0708 Net fang: visbending@kjarninn.is
Prentun: Kjarninn
Öll réttindi áskil in.
© Ritið má ekki afrita án leyfis út gef anda.
Aðrir sálmar
4 V Í S B E N D I N G • 3 3 . T B L . 2 0 2 0
framh. af bls. 2
Hver vill kaupa
Icelandair?
Áhugavert verður að fylgjast með hlutafjárútboði Icelandair Group í
Kauphöllinni á miðvikudaginn, þar sem
flugfélagið reiðir sig á aukningu hlutafjár
um 20 milljarða króna svo að það geti
lifað af yfirstandandi hremmingar.
Bogi Nils Bogason forstjóri félagsins
sagði að áherslan verði lögð á að laða að
sér íslenska fjárfesta í nýlegu viðtali við
Viðskiptablaðið. Ljóst er að félagið von-
ast til þess að smærri fjárfestar taki líka
þátt í útboðinu, en lágmarksfjárhæðin
til þess að kaupa hlutabréf hefur verið
lækkuð úr 250 þúsundum króna niður
í 100 þúsund.
Hins vegar er ólíklegt að margir þeirra
taki þátt í útboðinu. Fjárfesting í flugfé-
lagi í miðjum heimsfaraldri sem ekki sér
fyrir endann á er virkilega áhættusöm og
ekki á færi allra, síst þeirra sem hafa minna
fjármagn milli handanna.
Mestu vonirnar eru því bundnar við
stóru fjárfestana. Ríkisbankarnir tveir
hafa skuldbundið sig til að kaupa hlut í
félaginu fyrir allt að sex milljarða króna
ef aðrir fjárfestar kaupa fyrir 13 milljarða.
Lífeyrissjóðirnir eru líklegastir til að
brúa þetta bil, en þeir eiga nú samtals um
helming í Icelandair Group. Aftur á móti
er alls ekki víst hvort þeir nái að kaupa
nægilega mikið, þar sem fjárfestingarstefna
þeirra leyfir ekki áhættusamar fjárfestingar
nema að takmörkuðu leyti.
Ekki er heldur augljóst hvort aðrir fjár-
festar nái að bjarga útboðinu, fari svo að
lífeyrissjóðirnir geti það ekki. Verðbréfa-
sjóðir íslensku sjóðsstýringarfyrirtækjanna
hafa ekki verið hrifnir af hlutabréfum í
Icelandair hingað til, auk þess sem sam-
anlögð stærð þeirra nemur aðeins rúmum
29 milljörðum, sem er litlu meira en stærð
útboðsins.
Því er enn leitað að væntanlegum hlut-
höfum flugfélagsins þegar þetta er skrifað.
Ef litlir og stórir fjárfestar í kauphöllinni
sýna því engan áhuga þarf Icelandair að
róa á önnur mið til að tryggja sér fjármagn
fyrir reksturinn í framtíðinni. Ætli ríkið
verði þá tilbúið að kaupa?
alls fyrir löngu. Neikvæð áhrif atvinnuleysis á
atvinnulausa og samfélagið í heild eru vel þekkt
og rannsökuð. Þó svo hækkun atvinnuleysis-
bóta muni hafa einhver vinnuletjandi áhrif er
líklegt að jákvæð áhrif á skilvirkni vinnumark-
aðar og áhrif á að draga úr áhrifum áfallsins á líf
og framtíð einstaklinga séu meiri. Samfélagið
þarf að bregðast við í samræmi við það. Svigrúm
ríkissjóðs til tímabundinna mótvægisaðgerða
er til staðar. Á stjórnvöldum hvílir sú skylda
að nýta það með besta mögulega hætti svo
lágmarka megi neikvæðu afleiðingarnar af þeim
tímabundnu þrengingum sem við göngum
nú í gegnum.
Heimildarskrá við greinina má finna hér:
https://kjarninn.overcastcdn.com/documents/
heimildaskra.pdf
undanfarna mánuði. Það var 10,3% í apríl en
0,9% í júlí. Alls voru um 17 þúsund einstak-
lingar atvinnulausir í almenna bótakerfinu í júlí.
Myndin hér að ofan sýnir fjölda atvinnu-
lausra eftir mánuðum frá janúar 2007 til júlí
2020. Atvinnuleysi var lágmarki í september
2017 en þá voru 3.655 skráðir atvinnu-
lausir hjá Vinnumálastofnun. Það hefur
farið hækkandi frá hausti 2018. Í nóvember
2018 voru 5.077 atvinnulausir, þeir voru
orðnir 7.258 í apríl 2019, 8.299 í nóvember
2019 og 9.766 í febrúar 2020 áður en far-
sóttin barst til landsins. Líkleg skýring vax-
andi atvinnuleysis var hár launakostnaður
í útflutningsgreinum sem smám saman rýrði
eigið fé fyrirtækjanna og minnkaði atvinnu.
Síðan varð mikil fjölgun atvinnulausra í
mars eftir að farsóttin kom til landsins en þá
voru 14.221 skráðir atvinnulausir og 16.443
í apríl en lítil fjölgun hefur orðið síðan.
Taflan hér til hliðar sýnir almennt atvinnu-
leysi Vinnumálastofnunar í hlutfalli af vinnuafli,
atvinnuleysi tengdu minnkuðu starfshlutfalli
og heildaratvinnuleysi síðustu mánuði. Takið
eftir að heildaratvinnuleysi hefur farið lækk-
andi frá því að það náði hámarki í apríl og
almennt atvinnuleysi haldist nokkuð stöðugt
þótt búist sé við því að það hækki nokkuð á
næstu vikum.4
4 Skv. tölum Hagstofunnar dróst atvinnuþátttaka mikið saman í mars og apríl í ár en hækkaði svo í
sumar. Hún var 82,2% í júlí á þessu ári en 83% í júli 2019. Hlutfall starfandi var 80,8% í júlí árið
2019 en var 78,0% í júlí 2020. Í júlí árið 2019 voru 145.200 við vinnu en sambærilegur fjöldi í júlí
árið 2020 var 144.600.
Lokaorð
Efnahagsáfallið bitnar illilega á þeim sem
missa vinnuna í ferðaþjónustu og tengdum
greinum. Mikilvægt er að í stjórnmálum
sé hugað að því að milda þetta áfall. Varla
getur talist sanngjarnt að efnahagsáfall
sem stafar af náttúruhamförum bitni á 20
þúsund manns á vinnumarkaði á meðan
aðrir búi flestir við óskert kjör. Með því að
styðja við þá sem hafa misst vinnunna er
eftirspurn aukin í hagkerfinu. Ríkissjóður
jafnar sveiflur með hallarekstri á samdrátt-
arskeiðum og afgangi í uppsveiflu. En við
slíkar aðgerðir verður að gæta þess að hvati
sé til atvinnuþátttöku.
Mynd 5 Fjöldi atvinnulausra
Heimild: Vinnumálastofnun
Atvinnuleysi síðustu mánuði
Almennt
atvinnu-
leysi (%)
Atvinnuleysi
vegna minna
starfshlutfalls
(%)
Heildar-
atvinnu-
leysi (%)
Janúar 4,8 0 4,8
Febrúar 5,0 0 5,0
Mars 5,7 3,5 9,2
Apríl 7,5 10,3 17,8
Maí 7,4 5,6 13,0
Júní 7,5 2,1 9,6
Júlí 7,9 0,9 8,8