Málfríður - 15.11.1988, Síða 24

sínar og aðferðir í tungumálakennsl-
unni og brugðu upp sýnishornum af
vinnu nemenda sinna. Þessir kenn-
arar voru: Brynhildur Ragnarsdótt-
ir, Gagnfræðaskólanum Mosfells-
bæ, Páll Ólafsson, Æfinga- og til-
raunaskóla Kennaraháskólans,
Ragnhildur Einarsdóttir og Sigur-
lína Magnúsdóttir, báðar frá Grunn-
skólanum á Hellu á Rangárvöllum
og Stella Guðmundsdóttir, skóla-
stjóri Hjallaskóla í Kópavogi.
Óhætt er að segja að erlendu fyrir-
lesararnir reyndust hvor öðrum
áhugaverðari. Sá fyrri, Gerd Manne
frá norrænudeild háskólans í Bergen
í Noregi, hélt tvo fyrirlestra á
norsku; um aðferðir í tungumála-
kennslu og um gerð kennsluefnis.
Gerd Manne er sænsk en býr og
starfar í Noregi sem kennari og
námsefnishöfundur. Eftir hana
liggja margar kennslubækur og
frumsamdar eða staðfærðar lesbæk-
ur á norsku og sænsku fyrir útlend-
inga, þar á meðal mikið af léttu efni
fyrir fullorðna með litla eða enga
skólagöngu að baki. Gerd Manne
hefur einnig átt þátt í að staðla próf
til að meta stöðu útlendinga í
norsku. I fyrri fyrirlestri sínum lýsti
Gerd Manne grunnhugmyndinni í
aðferðum þeim sem hún sjálf beitir í
kennslunni og byggir bækur sínar á,
og nefnir „Kommunikativ meto-
dikk“ (sem ef til vill mætti kalla sam-
skiptaaðferð).
Gagnstætt hefðbundnum aðferð-
um, sem Gerd Manne segir leggja
aðaláherslu á formið, þ.e. að mynda
málfræðilega réttar setningar með
réttum framburði og orðavali, legg-
ur hún mest upp úr innihaldinu og
markmiðinu með málinu, þ.e. til
hvers nota á málið, hvað á að tjá.
Gerd Manne ræddi einnig um
ólíkt viðhorf nemanda, sem lærir er-
lent mál í eigin umhverfi og viðhorf
innflytjanda, sem að meira eða
minna leyti á velgengni sína í nýju
umhverfi undir því komna hversu
vel honum gengur að læra mál inn-
fæddra. Hún telur að innihald náms-
efnisins eigi að ráðast af þörfum
nemandans og því hljóti það að vera
ólíkt fyrir þessa tvo hópa og hlutverk
kennarans verði einnig nokkuð
ólíkt. Innflytjendakennarinn geti
venjulega unnið út frá raunveruleg-
um aðstæðum nemandans, sem hef-
ur þörf fyrir og þar með áhuga á að
24
læra málið til að leysa úr ýmsum
hversdagslegum vandamálum sín-
um. Venjulegur tungumálakennari
verði hins vegar stöðugt að reyna að
skapa aðstæður og „vandamál“ í
kennslunni til að vekja áhuga nem-
endanna, virkja þá og fá þá til að
beita málinu sem þeir eru að læra til
þess að leysa úr vandanum.
Fyrirlesarinn sýndi fjölmörg dæmi
um hvernig hægt er að beita sam-
skiptaaðferðinni í kennslu og lagði
alls staðar áherslu á nauðsyn þess að
kenna fremur orðalag eins og það er
notað í daglegum samskiptum inn-
fæddra, enda þótt það verði að telj-
ast flókið, en einfalt og þá jafnframt
óeðlilegt orðalag sérstaklega hugsað
til að kenna útlendingum.
Gerd Manne kom einnig inn á
nauðsyn þess að kenna viðeigandi
háttalag í ákveðnum aðstæðum (t.d.
þegar fólk heilsast/kveður) og aðrar
tjáningarleiðir eins og líkamstján-
ingu, látbragð, augnsamband, fjar-
lægð frá viðmælanda, svipbrigði,
ýmis hljóð (uss, svei, namm
o.s.frv.), sem geta verið mjög ólíkar
frá einu landi til annars og gefið til-
efni til misskilnings.
Seinni fyrirlesturinn um gerð
námsefnis „Utvikling af læremidler“
var að nokkru leyti framhald og nán-
ari útskýring á ýmsu sem drepið var
á í þeim fyrri. Par var sýnt hvernig
búa mætti til námsefni með sam-
skiptaaðferðina að leiðarljósi.
Gerd Manne ítrekaði þar með
ýmsum skemmtilegum dæmum að
námsáhugi og árangur nemandans
sé undir því kominn í hve ríkum
mæli efnið höfði til persónuleika
hans og aðstæðna. Máli sínu til
stuðnings sagði fyrirlesarinn t.d. frá
því að hún hefði eitt sinn kennt er-
lendum læknum og hjúkrunarfólki.
Pegar henni hugkvæmdist að taka
venjulega nafnorðaæfingu og breyta
t.d. myndavél í röntgentæki, penna í
sprautu, rúmi í skoðunarborð, síma í
hlustunarpípu og svo framvegis,
varð áhuginn og trúin á notagildi
verkefnisins 100% meiri hjá nem-
endunum. Því ríkar sem verkefnið
höfðar til nemandans, því virkari er
hann í náminu og því betri verður
námsárangur hans, sagði Gerd
Manne.
Fyrirlestrar Gerd Manne voru
einkar athyglisverðir efnislega,
skipulega framsettir og áheyrilegir.
Hún valdi að tala fremur norsku en
móðurmál sitt sænsku vegna þess að
hún sagðist hafa tekið eftir því að
útlendingum sem ekki væru vanir að
hlusta á viðkomandi mál, gengi oft
betur að skilja aðra útlendinga en
innfædda. Þótt ekki kynni ég að
greina sænskan hreim í máli hennar
þótti mér þetta lofsverð tillitssemi
við áheyrendur sem ekki voru allir
vanir að hlusta á norræn mál.
Tom Hutchinson er kennari við
málaskóla í Lancaster og höfundur
verðlaunaðra kennslubóka í ensku
fyrir útlendinga. Hann hélt fyrirlest-
ur á ensku undir heitinu „Com-
municative teaching of grammar“,
sem fjallaði um hvernig kenna má
málfræði með samskiptaaðferðinni,
þ.e. þjálfa nemendur í að mynda
málfræðilega réttar setningar gegn-
um eðlilega tjáningu.
Fyrirlesturinn hófst á grátfynd-
inni sögu undir heitinu: „The sad
story of Grammarella", sem í
hnotskurn rakti þróun í viðhorfum
til málfræðikennslu í tungumála-
námi.
Hin hryggilega saga af Grammar-
ellu sagði frá yndisfagurri dóttur Mr
Langwidj T. Ching er átt hafði góða
daga með föður sínum og þjóni
þeirra Translatio, þar til faðir henn-
ar giftist ekkju nokkurri, Mrs Lyn
Guistics að nafni. Ekkjan átti dætur
tvær, ólaglegar, er hétu Pshyco Lyn
Guistics og Socio Lyn Guistics. Sjálf
var stjúpa Grammarellu hið versta
flagð sem ófrægði hana svo við föður
hennar Mr Langwidj T. Ching að
vesalings Grammarella féll í ónáð og
var hrakin í öskustóna á meðan
stjúpmóðirin vonda lét dætur sínar
njóta alls hins besta.
Á dæmigerða ævintýravísu kom-
ust svik upp um síðir og stjúpmóðir-
in og ljótu dæturnar fengu makleg
málagjöld en Grammarella fékk
uppreisn æru hjá föður sínum og
baðaði sig í réttmætri aðdáun prins-
ins og allrar hirðarinnar við stór-
fenglegan dansleik í höllinni.
Þessi örstutta endursögn af ævin-
týri Tom Hutchinson gefur vonandi
hugmynd um að þarna var á ferð
hinn ágætasti fyrirlesari, sem flutti
mál sitt á bráðskemmtilegan og auð-
skilinn hátt.
Enda þótt kennsluefni og vinnu-
brögð Gerd Manne og Tom Hutch-
inson séu nokkuð ólík, komu sömu