Málfríður - 15.11.1991, Síða 5

málum verið saman. Meginá-
herslan er á færniþættina fjóra,
hlustun, tal, lestur og ritun. Eg
held að samstaða ríki meðal
kennara um að sinna beri öllum
þessum þáttum. í flestum
kennslubókum eru æfingar í
þessum fjórum þáttum, en æfing-
arnar eru misgóðar og þess
vegna er mikilvægt fyrir kennara
að þekkja grunnatriðin. Þá geta
þeir sjálfir betur metið hvers
vegna æfingar ganga vel eða illa
og breytt þeim ef með þarf. Kenn-
arar fá dæmi um verkefni sem
henta nemendum á öllum stigum,
alveg frá einföldum byrjendaæf-
ingum upp í æfingar fyrir nokkuð
langt komna. Einnig er farið í þau
grunnatriði sem hafa þarf í huga
þegar verið er að búa til verkefni
og leggja þau fyrir. Reynt er að
hafa að leiðarljósi hagnýtt gildi
og að fræðileg atriði séu sett
fram á aðgengilegan og einfaldan
hátt.
I upphafi var sá tónn gefinn að
vettvangsnámið ætti ekki að vera
fræðilegt og þetta gerði auðvitað
mjög miklar kröfur til þeirra sem
undirbjuggu það í upphafi. Allir
sem reynt hafa vita hversu erfitt
getur verið að setja þekkingu
fram á aðgengilegan hátt. Miklu
auðveldara er að vera í sínum
fílabeinsturni og treysta á að hin-
ir dragi hagnýta lærdóma af fræð-
unum. Það sem kennarar fá í
hendur er e.k. uppskriftabók með
fyrirmyndum og dæmum sem
þeir síðan nýta sér hver í tengsl-
um við sitt námsefni og kennslu-
grein. Þú spurðir hvort nýtt
námsefni væri kynnt. Auðvitað
getur farið svo að einhverjir
kennarar ákveði að skipta um
námsefni vegna þess að þeir til-
einka sér ný viðhorf til kennslu
og kennsluefnis en það er ekki
markmið í sjálfu sér með vett-
vangsnáminu að kennarar skipti
um námsefni.
Hvaða aðferðir og hugmyndir
eru kynntar?
Fyrst og fremst er unnið með
hugmyndir sem falla undir svo-
kallað „Communicative App-
roach“ en segja má að undir
þeim hatti sé úrvinnsla úr fræði-
legum hugmyndum sem fram
hafa komið á síðustu 10-15 árum.
Þetta felur ekki í sér neina sér-
staka aðferð þó stundum sé
þetta kallað tjáskiptaaðferð held-
ur er þetta samsafn af aðferðum.
Þó er mikið um para- og hóp-
vinnu. Kennarar kannast við flest
það sem þarna er notað en mörg-
um finnst þekkingin götótt og
hafa ekki náð góðum tökum á að
vinna með þessar hugmyndir.
Þess vegna er svo gott að geta
rifjað upp og unnið með öðrum.
Nú telja margir að
„communicative“ merki að að-
eins talmál sé þjálfað.
Það er mikill misskilningur. í
„Communicative Approach" er
lögð áhersla á að alla fjóra þætt-
ina, hlustun, tal, lestur og ritun.
Þetta er fyrst og fremst spurning
um að nálgast kennslu með
breyttu hugarfari. Áherslan er á
að nemendur fái námsefni sem
þeir ráða við en reyni þó á virkni
nemenda er lykilorð — og að
verkefni eigi sér tilgang eða á-
kveðin markmið og því er oftast
líkt eftir raunverulegum viðfangs-
efnum. Til þess að ná þessu fram
þurfa vissir þættir að vera byggð-
ir inn í æfingarnar.
Því fer víðs fjarri að aðeins tal
sé þjálfað. Skýringin á þessum
misskilningi er líklega sú að tal-
þjálfun er tiltölulega nýr þáttur í
málakennslu, a.m.k. hér á landi.
En nú finnst mörgum eftirsjá
að eldri aðferðum, t.d. telja
margir að þær hafi skilað betri
árangri.
Ég veit ekki hversu vel þær
hafa reynst í raun og veru. Þegar
svokallaðar „gamlar aðferðir“
eru skoðaðar þá sést fljótt að
þær byggja á afskaplega takmark-
aðri sýn um eðli tungumála og
eðli náms. Nemendur fengu ekki
neina kennslu á stórum og veiga-
miklum sviðum. Hér á landi hafa
menn haft tröllatrú á svokallaðri
þýðingar- og málfræðiaðferð. I
hugum fólks tengist hún traustri
málfræðikunnáttu, getu til að
þýða auðveldlega af einu máli
yfir á annað, mikilli nákvæmni og
festu. Þessa aðferð þarf ekki að
kynna kennurum. Svo að segja
allir þekkja hana af eigin reynslu.
Mér er til efs að aðferðin hafi
reynst eins vel og af er látið. Ég
held miklu frekar að nemendurn-
ir sem lærðu eftir þessari aðferð
sér að gagni hafi verið nokkuð
góðir, t.d. hafi þeir verið vel út-
búnir til bóknáms frá náttúrunn-
ar hendi eða haft góðan meðbyr.
Við skulum heldur ekki gleyma
því að þetta var aðferðin við að
læra erlend mál. Það var ekkert
verið að skoða aðrar hugmyndir.
En núna vitum við margt sem
ekki var vitað þá.
Margir sem dásama þessa að-
ferð vegna þess að þeir lærðu
einhvern tímann eftir henni sitja
uppi með málakunnáttu sem er
varla nothæf en vilja einhverra
hluta vegna alls ekki að sjá að
aðrar aðferðir geti verið til.
Eitt finnst mér líka skrýtið þeg-
ar þessar aðferðir eru lofaðar.
Aðeins er talað um þá sem fóru í
menntaskólanám. Þeir fengu svo
góðan „grunn“ til að byggja á
Frá vinnufundinum á Selfossi í lok ágúst: Kennarar úr Fjölbrautaskóla Suður-
lands, Menntaskólanum á Laugarvatni og Menntaskólanum v/Sund.
Fróðlegt námsefni.
5