Bæjarins besta - 22.12.1996, Qupperneq 16

Oskum starfsfólki okkar,
viðskiptavinum og Vestfirðingum
öllum gleðilegra jóla og farsœls
komanch árs
Útvegsmannafélag
Vestfjarða
Tækniþjónusta
Vestfjarða
______________J
ÍSFANG HF.
J
Kjöt & Fiskur
Patreksfirði
J
Tálknafjarðar-
hreppur
______________J
Lífeyrissjóður
Vestfirðinga
J
A
Y
Vélsmiðjan Þristur hf.
Sparisjóður Önfirðinga
J
Sparisjóður Þingeyrarhrepps
TROSTAN ehf.
Bíldudal
_____________J
BLOMABUÐ
ÍSAFJARÐAR
Eiríkur & Einar Valur hf.
ÍSAFJARÐARLEIÐ
Ólafur Helgi Kjartansson, sýslumaður á
ísafirði, hefur um árabil ritað jólasögur fyrir
Bæjarins besta. Sú fyrsta birtist í jólablaði BB
árið 1986, og síðan þá hafa sögur hans birst
árlega að undanskildum árunum 1992 og 1993.
Jólasögur Ólafs Helga, sem birst hafa í BB eru
Aðfangadagur, 1986,Frelsi,jafnrétti, brœðralag,
\9%1 ,Dögun, 1988,Áreksturinn, 1989, Þorláks-
messa í búri án skötu, 1990, Leiftur andans,
1991, Jólakvöl Kormáks, 1994 og Húmskuggar,
sem birtist á síðasta ári. Auk þessa hefur blaðið
birt eftir Ólaf Helga, söguna Ekki af brauði
einu saman, sem hann samdi fyrir bókmennta-
kynningu sem haldin var á vegum Mennta-
skólans á ísafirði árið 1989. Hér á eftir fer nýj-
asta afurð Ólafs Helga, jólasagan Fjaran.
Það var logn. Fjöllin
spegluðust í sjávarflet-
inum einmitt á því augna-
bliki þegar birtan yfirgaf
stuttan daginn á norður-
hjara veraldar og sjórinn
varð dökkur. Eftir örfáar
mínútur hyrfu þau í
sþegilsléttan sjóinn, sem
nú var ótrúlega kyrr og
engar endurminningar
um veðurofsa vetrarins
hugsanlegar nema í djúþi
mannshugans. Þar ólgar
hvort eð er mest í gerv-
öllum heiminum. Þorpið,
sem hafði ekki lengur
sjálfstæða tilveru í heimi
sveitarfélaganna heldur
tilheyrði nú stærra samfél-
agi, var hvort tveggja í
senn smærra og um leið
stærra en minning hafði
geymt það. Þó varð það
ótrúlega líkt sjálfu sér.
Nokkur húsanna voru þau
sömu, önnur höfðu horfið
af mannavöldum, sum
hafði náttúran hrifsað í
grimmd sinni, sem þó gat
ekki keppt við grimmd
mannsins þegar verst lét
hjá báðum.
Kyrrðin, stillurnur voru
orðnar honum framandi,
en kærkomin tilbreyting
frá erlinum sem fylgt hafði
lífi hans frá því hann fór út
í heim. Ljósadýrð stór-
borganna fölnaði við
þessa sýn. Ljósin, sem
þó gátu engan veginn
keþþt við stórþorgirnar, til
þess voru þau of fá,
margfölduðust í kyrrum
spegli fjarðarins. Sýnin var
stórfengleg í einfaldleik
sínum og fullkomnum
samleik tækni mannsins
og falslausrar fegurðar
nátúrunnar. Duttlungar
hennar voru fjarri nú og
þó var ekki lengra síðan
en í gær að vart var útlit
fyrirflug heim. Þá ólgaði
fjörðurinn eins og þegar
sjóveikin ætlaði hann
lifandi að drepa áður fyrr.
Nú var stillt. Skyldi náttúr-
an endurspegla manns-
sálina eða var því á hinn
veginn farið? Auðvitað
skipti það engu máli en
tengslin voru sterk, miklu
áhrifameiri en hann hafði
fundið til áratugum
saman. Fárviðrið sem
geisaði síðasta vetur var
honum fjarlægt, en fréttir
bárust samt út í hinn stóra
heim. Þrátt fyrir eignatjón
bar gamla þorpið þess
ekki alvarleg merki vió
fyrstu sýn. Fréttirnar höfðu
verið skelfilegri en raun
barvitni. Þannig ereðli
hinnar hörðu frétta-
mennsku, sem tekur
afmörkuð augnablik, slítur
þau úr samhengi við
veruleikann umhverfis og
skammtar þann sannleik í
örstuttu máli í blöðum eða
sjónvarpi. Ekki ósatt, en
samt afbakaður sann-
leikur, afgreiddur af
metnaði hins duglega
fréttamanns, en í full-
komnu ósamræmi við
veruleika drengsins sem
ólst hér upp.
Jólaskreytingarnar urðu
skýrari í meðförum
fjarðarins eftir því sem
særinn dökknaði. Um leið
færðist ró yfir hugann.
Óneitanlega var ein-
kennilegt að vera kominn
heim eftir öll þessi ár í
fjarlægu landi. Fyrir löngu
hafði hann lofað sjálfum
sér að heim kæmi hann
ekki aftur. Orðið heim
táknaði auðvitað æsku-
slóðirnar. En nú var verið
að jarðsyngja gamla
skipstjórann hans. Eins og
þaó hefði gerst í gær
mundi Jakob fyrstu
orðaskipti sín við Jónas
skipstjóra. í huganum
kallaði Jakob hann alltaf
Jónas í hvalnum. Jónas
hafði verið sjómaður á
hvalveiðibát áður en
íslendingar neyddust til að
láta ríka sérvitringa, sem
aldrei höfðu difið hendi í
kalt vatn segja sér að
hætta hvalveiðum.
Jónas í hvalnum hafði
skammað 15 ára gamlan
drenginn eins og hund
fyrir að kunna ekki
pelastikk. Ekki nóg með
það. Fyrir framan alla hina
úr áhöfninni gerði Jónas
lítið úr honum, auðmýkti
drenginn og gerði lítið úr
því eina sem Jakobi þótti
vænt um fyrir utan pabba
sinn, bóklestrinum. Síðan
mamma hans dó hafði
Jakob snúið sér að
bóklestri. Þar hafði hann
eignast marga vini og
fundið marga dýrgripi.
Lífið varð strax bærilegra.
Pabbi hafði stundum sagt
að í flestu væri hann líkur
mömmu sinni. Bóka-
áhuginn væri þar engin
undantekning. Móðir hans
hafði ætíð verið undur
góð við drenginn sinn.
Hún var falleg og Ijúf,
hafði skynjað viðkvæma
sál lítils barns, sem gædd
var ríku fegurðarskyni. En
mamma hafði verið veik.
Þrátt fyrir að svo væri dó
hún þeim feðgum alger-
lega að óvörum.
í sorg sinni hafði
drengurinn enga hug-
mynd um það hversu
mikið faðirinn syrgði.
Hvernig á lítið barn á
áttunda ári að skilja þá
grimmd heimsins að
hrifsa móðurina frá því.
Faðir hans gerði allt til
þess að létta honum lífið,
en þurfti að vinna mikið.
Jakob litli var því mikið
einn. Löngu seinna
skynjaði hann einsemd
föðurins, þá að verða
rótfastur úti í hinum stóra
heimi.
í skólanum gerðu allir
grín að honum nema
kennarinn, sem fremur
hvatti Jakob en latti og
benti hinum krökkunum á
þetta góða fordæmi. En
Jakob var ekki stoltur af
því nema til loka skóla-
dagsins. Þá fékk hann að
heyra í fyrsta skiptið
bókbéus, sem síðar
styttist í bési. Eftir það gat
hann gleymt nafninu sínu.
Þeir einu sem notuðu það
voru pabbi og kennarinn.
Fyrir öðrum var hann í
bestafalli Kobbi bési eða
bara bési. Samt gat hann
ekki snúið sér að prakk-
arastrikunum með hinum.
Skaplyndi hans fyrirbauð
að gera öðrum mein á
nokkurn hátt, hversu
mikið sem sveið undan
stríðni annarra. Bækurnar
urðu enn betri vinir hans
en fyrr.
Oft átti Jakob bágt með
að þola uppnefnin og
smám saman varð hann
annars hugar og dreymdi
dagdrauma. Stundum
gleymdi hann aó sinna því
sem honum bar. Pabbi
fyrirgaf honum það alltaf
og kennarinn sýndi
honum samúð og lét
hann njóta námshæfileik-
anna. Jakobi varð það
Ijóst að hvað sem það
kostaði ætlaði hann sér
að læra og verða
menntamaður. Ekki
prestur, því nógu erfitt var
að þola háðsglósurnar.
Séra Bési kölluðu þeir
hann elstu strákarnir í
skólanum. Aldrei skyldi
hann verða prestur.
Einn þátturinn í því að
láta drauminn um mennt-
un rætast var sá að vinna
sér inn fé til þess. Þess
vegna fór hann á sjóinn
með Jónasi í hvalnum.
Þegar hann neyddist til að
taka skömmum skip-
stjórans óskaði hann þess
að hvalurinn hefði ekki
skilað honum. Þannig sá
Bési fyrir sér atburða-
rásina. En Jónas, kall-
garmurinn, hefði einu
sinni farið fyrir borð á
hvalveiðiárum sínum og
komizt naumlega úr
hvalavöðu. Löngu seinna
komst Bési að því, að það
hafði gerst vegna þess að
hnútur hafði ekki haldið
þegar mest á reið. Það
vissi hann ekki þegar
skammirnar dundu á
honum. Eftir þetta var
Jakob aldrei kallaður
annað en Bési Pelastikk
eða Bési peli. Hann leið
kvalir. Sumarið leið og
Bési komst til Reykjavíkur
í menntaskóla og lauk þar
stúdentsprófi eftir nokkrar
sumarvertíðir og lærói svo
viðskiptafræði og reyndar
verkfræði líka og þá lá
leiðin til Ameríku í fram-
haldsnám. Námsárin
hurfu hratt í erli skólans
og áhuginn á námi
hjálpaði þartil. Það
hjálpaði mikið að þurfa
ekki heim. Stundum
saknaði hann einhvers,
aðallega foreldra sinna.
Fyrir augunum glamp-
aði sjórinn af jólaljós-
unum, innst í fylgsnum
hugans var þessi nagandi
fullvissa að hafa vanrækt
föðurinn. Var það eigin-
girni?
Síðan voru liðin mörg
ár. Jakobi hafði vegnað
vel í starfi, ekki verió
farsæll í einkalífi. Nú var
hann skilinn við banda-
ríska eiginkonu sína og,
að því er honum fannst,
um leið við dóttur sína
fimm ára. Sú raun var
mikið áhyggjuefni. Nýtt
starf gat hann fengið
vestan hafs í landi tæki-
færanna. Óendanlegir
möguleikar tölvunnar og
tilheyrandi iðnaðar sáu
fyrir því. Jakobi þótti sem
oft væri full langt seilzt í
sölumennskunni. En vel
að merkja engir voru
fremri Ameríkönum í því
að selja. í þessum risa-
vaxna iðnaði var venju-
lega fyrr spurt að því hvað
viðkomandi hafði að selja
16 SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1996