Vinnan - 01.03.1948, Page 14

MARTIN ANDERSEN NEXÖ:
Farþegar auðu sætanna
Ég sit í hraðlestinni, sem brunar út í sumar-
dýrð Danmerkur. Þetta er einn af þessum hita-
móðudögum, þegar sólin er einhvers staðar í fel-
um, en varpar þó silfurbjarma yfir landið. Það
er blæjalogn og allt titrar í tíbrárgljáa. Lands-
lagið, sem við förum yfir, iðar í liitamóðunni.
Á slíkum degi skyldi Danmörk skoðuð. Þegar
rakaþrungið loftið bærist yfir skógum og engjum
eins og grózkublæja og vötnin glitra ýmist eins og
silfur eða blý. Önnur lönd eiga hreinar línur að
fjarbláum himni. Hér er ekkert heljarstökk milli
hirnins og jarðar. Geimurinn leggst mjúklega að
jörðinni, mýkir drætti hennar og fær af henni
efniskenndan svip. Hver litur í landslaginu er
döggvaður af þessum faðmlögum, hver lína ligg-
ur eins og mjúkur dráttur eftir ástaratlot himins-
ins. Á slíkum degi langar mann til að taka alla
Ianda sína nteð sér í ferð um Danmörku — eink-
um þá, sem sjaldan eða aldrei sjá hana.
Ekki eru margir með lestinni. í langa hliðar-
gangsvagninum eru líklega um tuttugu manns.
Vagninn rúmar um eitt hundrað og fimmtíu
manns. Því meira ber á auðu sætunum.
Hinn eini klefafélagi minn lætur það samt eklci
á sig fá. Strax er lestin fór að hreyfast lokaði hann
dyrunum að klefa okkar og dró tjaldið fyrir. „Þá
losnar maður ef til vill við að fá fleiri hingað
é _ °
inn,“ sagði hann.
„Hvað þykir yður eiginlega að því, að hin
sætin séu setin?“ sagði ég. „Mér finnst skemmti-
legra að vera í fullum klefa en tómum.“
„Ekki nema það þó — skemmtilegra! Þegar
hvorki er hægt að hreyfá sig né draga andann.
Nei, þá vil ég eitthvað heldur vera í klefa með
sem fæstum — helzt aleinn.“ Að svo mæltu hallaði
hann sér aftur á bak í hornið við gluggann og
lokaði augunum. Stundu síðar var hann sofnaður,
með spenntar greipar ofan á bumbunni.
Það er nú samt sem 'áður skemmtilegra að svo
margir séu í vagninum sem hægt er, jafnvel þótt
ofurlítið þrengi að hverjum einstökum. Stóri
vagninn, þar sem einn ístrubelgur hossast á mjúk-
um hægindum, er hreint ekki skemmtilegasta ak-
færið, heldur hinn troðfulli sjarabang. Það skín
bölvun af auðu sætunum. Gleðin deyr í nálægð
þeirra. Samt er ekið nreð auðum saetum — á öll-
um sviðurn. Sjónarmið gildvaxna ferðafélagans
míns hefur yfirhöndina sem stendur — menn
verða þó að hafa rúm til að belgjast út!
Flestir ferðamenn líta á auðu sætin aðeins sem
kærkomið tækifæri til að teygja úr sér. En fyrir
sjónum einstaka manns verða þau stundum lif-
andi — jafnvel meira lifandi en þau, sem setin
eru —, og þau opna honum heilan heim af mann-
legum þrám og mannlegum söknuði. Yfir auðu
sætunum flöktir eilíflega urmull sveltra mar.ns-
sálna.
Ég loka augunum, þreyttur af að horfa á akr-
ana, sem við þjótum fram hjá, ef til vill líka
þreyttur á auðninni — auðu sætunum í klefan-
um, sem ég horfist í augu við — eins og ásökun.
Hroturnar í ferðafélaga mínum fylla mælinn —
þær yfirbuga mig.
Þegar ég opna augun aftur er klefinn fullur af
farþegum. Næst mér situr gömul kona, sem mér
finnst ég kannast við. Hún er gul og skorpin, en
hún brosir! Hún situr þráðbein á fremstu brún
bekksins og kastast til þegar vagninn skrykkist,
nýstrokin, undarleg, eins og framandi fugl, sem
er viðbúinn að hefja sig til flugs, ef nokkuð ber
út af. Hin falla heldur ekki að sætunum, þau
sitja þráðbein og starandi. Það er fjölskylda —
karlmaður, kona og þrjú börn — og auðsjáanlega
nýsloppin úr aumustu örbirgð. Þau eru skinin,
með bláleitan hörundsblæ og augu, sem liggja
svo djúpt, að það er líkast því að þau horfi á
mann með tómum augnátóttunum. Það er ekk-
ert heimilislegt við þau að neinu leyti; fötin falla
ekki að þeim, heldur sitja í skörpum brotum eins
og líkklæði.
Gegnum huga minn skýzt spurningin: Hvar
hafa þau komið í lestina, sem samkvæmt áætlun-
inni hefur hvergi numið staðar ennþá? en spurn-
ingin þokar strax fyrir undrinu — að sjá þau.
42
VINNAN