Vinnan - 01.03.1948, Page 28

Ólafur Þ. Kristjánsson:
ESPERANT O-N ÁMSKEIÐ
IX
ORÐMYNDUN
ForskeytiS ek táknar upphaf verknaðar eSa ástands.
Dæmi: ekdormi sofna, eksidi setjast, (byrja aS sitja),
ekflugi fljúga af staS, fljúga upp.
ViSskeytiS ig táknar aS koma einhverju í eitthvaS
ástand, gera eitthvaS aS einhverju, láta eitthvaS verSa.
Dæmi: Sidigi setja (láta sitja), vigligi fjörga (gera
fjörugan), edzigi gifta (gera aS eiginmanni).
ViSskeytiS ig táknar aS komast í eitthvert ástand,
verSa eitthvaS. Dæmi: Sidigi setjast, vigligi fjörgast
(verSa fjörugur), edzigi giftast (gerast eiginmaSur).
— AthugiS vel muninn á þessum viSskeytum.
M Á L F R Æ Ð I
Stigbreyting lýsingarorða og atviksorSa. Miðstig er
myndaS meS því aS setja orSiS pli (meir) eSa malpli
(minna) fyrir framan lýsingarorSiS eSa atviksoröiS.
Efsta stig er myndaS meS því aS setja þar orSiS plej
(mest) eSa malplej (minnst). Dæmi: bela, pli bela,
plej bela; ofte, malpli ofte, malplej ofte.
TÖLURNAR
LæriS vel tölurnar frá 1 til 10.
Unu: 1. Ses: 6.
Du: 2. Sep: 7.
Tri: 3. Ok: 8.
Kvar: 4. Nau: 9.
Kvin: 5. Dek: 10.
Tölurnar milli 10 og 20: Dekunu 11, dekdu 12,
dektri 13 o. s. frv.
20 er dudek, 21 dudek unu, 22 dudek du o. s. frv.
30 er tridek, 31 tridek unu, 40 kvardek, 50 kvindek
o. s. frv. 100 er cent (venjulega lesiS unu cent).
Raðtölurnar eru myndaSar meS því aS bæta a aftan
viS töluna: unua, dua, dudek-kvina. Þær beygjast eins
og önnur lýsingarorö.
ORÐASAFN
Acjo: aldur.
Aperi: birtast.
Baldaú: brátt.
Da: af.
Dimanco: sunnudagur.
Devi: verSa, mega til
Certe: vissulega.
Espero: von.
Fajro: eldur.
Fama: frægur.
Fari: gera. Pilko: knöttur, bolti.
Frue: snemma. Plej: mest.
Hungara: ungverskur. Pli: meir.
lam'. einhverju sinni. Poemo: kvæSi. .
Islanda: íslenzkur. Post: eftir.
Jaúdo: fimmtudagur. Rakonto: saga.
Kafo: kaffi. Revuo: tímarit.
Ke . . . ke: bæSi , . . og. Sabato: laugardagur.
Kelkaj: nokkrir. Semajno: vika.
Kial: hvers vegna. Soni: hljóma.
Kiam: hvenær; þegar. Suno: sól.
Lasta: síöastur. Superjaro: hlaupár.
Lerni: læra. Taso: bolli.
Levi: lyfta. Tiam: þá.
Levigi: lyftast, fara á fætur. Traduki: þýða.
Lundo: mánudagur. Trinki: drekka.
Mardo: þriSjudagur. Tuj: strax.
Mateno: morgunn. Vango: kinn.
Merkredo: miðvikudagur. Vendredo: föstudagur.
Monato: mánuSur. Verki: semja (rit).
Nomo: nafn. Veki: vekja.
Ol: heldur en. Vespero: kvöld.
Perdi: missa, týna. Vorto: orö.
IX. LESKAFLI
Unu jaro havas dudek monatojn. Cu vi scias la
nomojn de la monatoj? La unua monato de la jaro
estas Januaro, la dua Februaro, la tria Marto, la kvara
Aprilo, la kvina Majo, la sesa Junio, la sepa Julio, la
oka Aúgusto, la naúa Septembro, la deka Oktobro, la
dekunua Novembro kaj la dekdua kaj lasta monato
estas Decembro. La plej varma monato de la jaro estas
Julio. Gi estas multe pli varma ol Januaro. Kiu monato
estas la malplej longa? Estas Februaro, car gi havas
nur dudek ok tagojn aú dudek naú, kiam estas super-
jaro.
Unu semajno havas sep tagojn. La sep tagoj de la
semajno nomig'as: dimanco, lundo, mardo, merkredo,
Jaúdo, vendredo kaj sabato. Lernu bone la nomojn de
la tagoj.
Iam estis malgranda knabo, kiu diris al sia patro:
„Cu ne la sabato estas la lasta tago de la semajno?“
„Certe,“ respondis lia patro.
„Kaj cu la dimanco ne estas la unua tago de la
semajno?“ demandis la knabo.
56
VINNAN