Gisp! - 01.12.1995, Blaðsíða 20

tilbúnar persónur eða önnur þekkt íkon úr myndasögum
Ceins og t.d. „Superman“3 og innlima í eigin verk. Tilvitn-
anir hafa einna ríkasta skírskotun útfyrir þann myndflöt
sem þær tilheyra og í þessum flokki er oftar en ekki um
að ræða tilvitnun í félagslegt samhengi myndasögunnar
og/eða það sem íkonið úr myndasögunni stendur fyrir í
sinni upprunalegu mynd og einnig hvað íkonið stendur
fyrir þegar því hefur verið komið fyrir í öðru, listrænu
samhengi og það borið á borð fyrir áhorfenda sem e.t.v.
hefur ekki neina reynslu af því frá fyrstu hendi. Þess
vegna verða oftastnær fyrir valinu þekkt íkon eins og
„Mikki Mús“ svo tryggt sé að áhorfandinn sé strax með á
nótunum. [Það þýddi lítið að nota íkon eins og „Cerebus"
eða „Den" þar sem aðeins lítill hluti myndasögulesenda
kannast við þá, hvaðþá unnendur alvarlegrar listar.)
Listamenn sem hafa notað tilvitnanir í einhverjum mæli í
verkum sínum eru menn eins og Roy Lichtenstein, Öyvind
Fahlström, Andy Warhol, John Wesley, Kenny Scharf,
Sigmar Polke, Milan Kunc og að sjálfsögðu Erró.
Frásagnaraðferð myndasögunnar er ekki eins útbreidd
birting og tilvitnunin en hinsvegar eldri og hún útaffyrir
sig er ekki eins afgerandi vísun í einhverskonar sam-
félagslegan veruleika myndasögunnar heldur frekar
aðferð sem listamenn hafa getað nýtt sér innan síns eigin
stíls. í þessum flokki er að finna listaverk eftir myndlistar-
menn á borð við Öyvind Fahlström, A. R. Penck, Matta,
Robert Combas, Keith Haring, Jean Dubuffet og Picasso.
Einnig mætti benda á verk Hrings Jóhannessonar frá
árunum 1968-1969 og Ijósmyndaverk Sigurðar Guð-
mundssonar m.a. þau þar sem hann notar samhengi
nokkurra Ijósmynda til að skapa eina heild.
Þriðja birting myndasögunnar er í formi stíls en ákveðin
stílfræðileg atriði kalla ósjálfrátt á tengsl við myndasögur
eins og t.d. hinir stóru, heilu litafletir, dýptarleysi og
ákveðin dökk [eða svört) útlína. Einnig eru í þessum
flokki ákveðin þemu sem listamaðurinn nýtir sér í eigin
íkon t.d. hin mjúku manngerðu dýr [svipað og „Mikki
Mús“) eða stílfærðar ofurhetjur. Þeir listamenn sem
notað hafa þessi stílbrögð eru t.d. Roy Lichtenstein
[sérstaklega þar sem hann tekur verk gömlu meistaranna
og snýr þeim yfir í sinn eigin myndasögustíl), Valerio
Adami, Hervé Télémaque, Raymond Pettibone, Öyvind
Fahlström, Hervé Di Rosa, Keith Haring, Philip Guston,
Milan Kunc og Robert Combas. Því má einnig halda fram
að Erró noti „stíl“ myndasögunnar er hann skipu-
leggur rýmið og dýptina í sínum verkum þó hann fáist
að öðru leiti við tilvitnanir.
Þeir íslensku listamenn sem gengið hafa í smiðju
myndasagna eru ekki margir og á lítil útbreiðsla
myndasagna hér á landi örugglega stóran þátt í því. Þó
eru nokkrir mjög ólíkir listamenn í þessum flokki. Fyrir
utan Erró má nefna listamenn eins og Þór Vigfússon
sem sýndi í Nýlistasafninu gifsstyttur af nokkrum
þekktum hetjum úr myndasögum og drengjabók-
menntum m.a. „Tarzan" og „Skugga". Hringur
Jóhannesson sýndi í Norræna Húsinu árið 1981 eina
mynd sem stakk mjög í stúf við aðrar á sýningunni og
nefndist „Chip bjargar Chap" og voru þar á ferðinni
íkornarnir „Chip’n’Dale" sem gegnum krókaleiðir í
Danmörku [sbr. nafnið) höfðu endað í hinum mann-
lausa veruleika Hrings og er það eftirtektarvert hve
Hringur gengur langt í að mála þá þrívítt, þvert gegn
hinni upphaflegu birtingu þeirra í myndasögublöðunum.
Tryggvi Ólafsson sýndi í SÚM nokkrum sinnum málverk
sem byggðust á ákveðinni samfélagsvitund og notaði
hann stundum í þeim hermenn og stríðstól sem annað-
hvort eru tekin úr myndasögublöðum eða stílfærð úr
raunveruleika í átt til myndasögunnar. Félagi Tryggva úr
SÚM, Magnús Pálsson, notaði myndasögur á mjög
nýstárlegan hátt í verkum eins og „De kommer med kista
og henter meg“ þar sem texti/tungumál myndasögunnar
varð uppspretta hljóðverks, eða leikrits þar sem raddir
mætast í síbylju. Helgi Þorgils Friðjónsson hefur alla tíð
verið undir áhrifum frá stíl og frásagnaraðferð myndasög-
unnar og kemur þetta einna skýrast fram í þeim verkum
sem hann gerir í kringum 1979, jafnt í málverkum, teikn-
ingum, grafíkmyndum og bókum og hafa þessi áhrif
loðað við verk hans allt fram á þennan dag, þótt þau hafi
þróast í átt til meiri þrívíddar og symbólisma. í upphafi 8.
áratugarins vann Kristinn G. Harðarson m.a. grafíkmyndir
beint upp úr myndasögublöðum. Ómar Stefánsson var
einn höfunda og útgefenda myndasögutímaritsins Band-
orms og í myndum hans eru má oft sjá áhrif frá mynda-
sögum. Daði Guðbjörnsson hefur oft tekið fyrir klisjur úr
samtímalistinni og sett þær í skoplegt samhengi m.a. með
tilvitnunum í myndasögufígúrur og einnig hefur teikni-
myndasöguhetjan „Bleiki Pardusinn” verið honum mjög
hugleikinn sérstaklega í kringum áriðl984. Hallgrími
Helgasyni myndlistarmanni, rithöfundi og skopmynda-
teiknara hefur gengið einna best íslenskra listamanna að
sameina alla þessa þætti í sínum verkum og Steingrímur
Eyfjörð Kristmundsson hefur lengi gert myndasögur og
listaverk samhliða og oft má sjá skírskotanir frá mynda-
sögum í hinni fjölbreyttu listsköpun hans. Á síðustu árum
hafa veggskreytingar eftir Jóhann Torfason, Halldór
Baldursson og Þórarinn Leifsson, víða um Reykjavík verið
undir miklum áhrifum frá myndasögum bæði í stíl og í
formi tilvitnana en þeir hafa einnig sem sjálfstæðir lista-
menn verið ötulir að tileinka sér áhrif frá þessum
einkennilega miðli. Það er hreint ekki undarlegt þar sem
samhliða annari listsköpun hafa þeir einnig verið
atkvæðamiklir myndasöguerðarmenn. Sérstaklega eru
skúlptúrar Jóhanns Torfasonar mjög eftirtektarverðir og
um margt án hliðstæðna í íslenskri listasögu.
^ULA-JÍð Afi MYNDÚ9TA^M6NNUMUM S&M\
MA'LA AKIRAKTWNOIR. U UMDA A>VÍFRAM A
„pow- og mafí EitTrtvaa 3ALm.iT s
INWTAK-l CERÍÐ 4RÍN AÐ Ri'mOTUNUNUH
SEM CEIÁ EKRi' qWUFAÐ UtA ÁNNAO EN SÍTT
EtCVÐ ÍNMÍHAV-DSAAUSA U\F- TRSTÍÐ A ,
SKAIOÍN 9EM KUNNA AÐ YRJ<jA- 04 l >
^TA9\NN VEU-A UPFUP- VEÍM TLóTT J
ÍNNANTDM, ORB £\N^04 „ ORfcYRj'1 04 /
\ llt:E'l4EAK.U?:, OJJEAKA^A W\ T—j/
18