Fjarðarfréttir - 01.12.1969, Blaðsíða 5

FjarSarfréttir
5
arfirði, og kann að vera, að hún hafi
verið fóstruð af nöfnu sinni. Þó getur vel
verið, að hún hafi ekki komið að vestan
fyrr en eftir lát föður síns 1790 og síðar
en móðursystir hennar.
Um þessar mundir var Hafnarfjörður
lítt byggður, en þó voru þar örfá kot
fiskimanna og allstór verzlunarhús úr
timbri á tveimur stöðum, gömlu dönsku
verzlunarhúsin og ný hús, Flensborg,
sem reist munu hafa verið kringum
1793. 1799 gerðist Guðmundur Þórðar-
son verzlunarstjóri í Flensborg. Hann
var sonur fátæks bónda á smábýlinu
Holti við Bæ í Hrútafirði, en hafði gerzt
bóndi í Snæfellsnessýslu og kvænzt þar
ungri konu, Steinunni, dóttur Helga
Guðmundssonar, bónda í Hrútsholti, á
Ökrum og víðar þar um slóðir. 1793
varð Guðmundur tukthúsráðsmaður í
Reykjavík, sennilega fyrir atbeina Ólafs
stiftamtmanns Stefánssonar, en þaðan
lá leið hans í Hafnarfjörð. Dó Guðmund-
ur í Hafnarfirði nokkru eftir aldamótin
úr „forrotnunarfeber og gulu“, en Stein-
unn, kona hans, giftist aftur Brynjólfi
Sívertsen, dómkirkjupresti í Reykjavík.
Meðal barna þeirra Guðmundar og
Steinunnar var Helgi G. Thordersen
biskup.
Meðal þess fólks, sem Guðmundur
hefur fengið til starfs við verzlunina, var
Árni Helgason, bróðir Steinunnar, og
átti hann síðan alla ævi heima í Hafnar-
firði, unz hann drukknaði í fiskiróðri við
fjórða mann 8. apríl 1839, líklega 75 ára
að aldri.
Árið 1801 var Ingibjörg Ólafsdóttir,
systurdóttir Ingibjargar Markúsdóttur,
komin á heimili þeirra Guðmundar og
Steinunnar og kölluð þarnagæzla, 26
ára gömul. Meira mun þó hafa búið und-
ir, því að þetta haust voru þau gefin
saman, „eftir þrjár lýsingar", Ingibjörg
og Árni Helgason. Fyrsta barn þeirra
fæddist sumarið 1802 og síðan hvert af
öðru — oftast barn á hverju ári. 20.
marz 1807 fæddist þeim drengur, sem
skírður var Ólafur, en svo hafði einnig
heitið barn, er þau áttu tveimur árum
áður, en dó fárra daga gamalt.
Árni Helgason virðist mjög lengi hafa
unnið hjá Flensborgarverzlun, enda
gerðist þar verzlunarstjóri nokkrum ár-
um eftir fráfall Guðmundar Guðbrandur
Stefánsson, er átti Ástríði Guðmunds-
dóttur Þórðarsonar að konu. Hefur Árni
því notið við á köflum náinna ættmenna
eða venzlamanna.
III.
Nú skulum við aftur víkja að grónu
leiði íslendingsins í grafreitnum í Klat-
tau í Tékkóslóvakíu. Sá, sem þar hvílir,
er nefnilega enginn annar en Ólafur,
sonurÁrna Helgasonar utanbúðarmanns
í Flensborg, og Ingibjargar Ólafsdóttur
frá Hjarðardal.
Fátækum pakkhúsmannssyni í Hafn-
arfirði hafa sennilega ekki verið opnar
margar dyr til frama á þessum tímum.
Á hinn bóginn voru starfsmenn verzlun-
arinnar öðrum fremur í snertingu við
umheiminn, og iðnaðarnám þótti álitlegt
fyrir 130—140 árum. Þá voru fáir íslend-
ingar iðnlærðir, og þeir, sem heim komu
að loknu slíku námi, voru í stórum meiri
metum en almenningur. Árið 1808 var
Tómas Bech til dæmis einn gildislærðra
söðlasmiða í Reykjavík.
Var nú það ráð tekið að senda Ólaf
Árnason utan til iðnaðarnáms.
Það er sennilega haustið 1821, að
Ólafur stígur á skipsfjöl í Hafnarfirði,
fjórtán ára að aldri. Förinni er heitið til
kóngsins Kaupmannahafnar, og erindið
þangað er að stunda söðlasmíðanám.
Er ekki ólíklegt, að það hafi þótt mikil
ákvörðun og djörf að senda barn eitt
síns liðs til fjarlægs lands til langdvalar
með erlendu fólki, þótt gera megi ráð
fyrir, að eigendur Flensborgarverzlunar
eða einhverjir af áhöfn kaupskips henn-
ar hafi heitið foreldrunum tilsjón með
drengnum. Iðnnámið var harður skóli í
byrjun nítjándu aldar, nemendurnir í
rauninni þrælar húsbænda sinna og
þeim bundnir að öllu leyti, unz náms-
tíma lauk. En lífið hér á Suðurnesjum
var svo harðsótt í þá daga, að fólki hef-
ur ekki stórum blöskrað ánauðin við iðn-
námið.
Nú segir ekki af námi Ólafs í Kaup-
mannahöfn. En vitað er þó, að hann
lauk því. Ekki hafði hann þó svalað út-
þrá sinni, svo sem hann fýsti, með veru
sinni í Kaupmannahöfn. Eftir sex ára
dvöl í Höfn hélt hann suður til Þýzka-
lands með heldur léttan sjóð. Var þá
ekki ótítt, að iðnaðarmenn færu þannig
á flakk, gengju jafnvel milli borga og
ynnu um stund, þar sem atvinna bauðst,
langan tíma eða skamman eftir því, sem
þeim bauð við að horfa og vistin var
þeim geðfelld, en hétdu síðan áfram til
næsta áfangastaðar.
Veturinn 1829 barst dönskum stjórn-
arvöldum bréf frá Altóna á Þýzkalandi,
sem nú er útborg Hamborgar. Var frá
því skýrt, að þar hefði um skeið legið
sjúkur söðlasmiður einn frá íslandi, Ól-
afur Árnason, og hefði ekki getað greitt
legukostnaðinn að fullu. Skuldin nam
tólf spesíum, og vildi borgarstjórnin fá
þetta endurgreitt. Sumarið 1829 fékk
stiftamtmaðurinn á íslandi bréf frá
kansellíinu í Kaupmannahöfn um þessa
skuld. Stiftamtmaðurinn skrifaði sýslu-
manninum í Gullbringu- og Kjósarsýslu,
og sýslumaðurinn skrifaði hreppstjóran-
um i Álftaneshreppi. Var þá loks komið
á leiðarenda vandamál þessa Hafnfirð-
ings, sem haldið hafði út í heiminn. En
vandamenn piltsins í Hafnarfirði reynd-
ust ekki færir um að greiða skuldina
sökum fátæktar, og þá hófust að nýju
bréfasendingar frá einum embættis-
manninum til annars, unz loks hefur tek-
izt að ákvarða, hver greiða skyldi skuld-
ina, ef pilturinn hefur þá ekki verið bú-
inn að vinna hana af sér sjálfur, löngu
áður en embættismennirnir höfðu áttað
sig til hlítar á málinu.
Þetta óhapp í Altóna hefur þó ekki
unnið bug á farandhneigð Hafnfirðings-
ins. Hann hefur haldið uppteknum hætti,
farið borg úr borg, land úr landi og
kannað ókunna stigu. Hann ber stöðugt
lengra og lengra frá litla kaupstaðnum
undir hraunbrúninni, þar sem hann átti
uppruna sinn.
Enn liðu sex ár. Árið 1835 er Ólafur
Árnason staddur í Klattau í Tékkó-
slóvakiu, er hann tekur sótt, líkt og í
Altóna forðum. En nú brestur hann ekki
fé til að greiða þann kostnað, sem af
legu hans hlýzt. Honum hefur fénazt á
ferðum sínum um Mið-Evrópu. En hér
stoða ekki fjármunir. Sóttin elnar, og
hinn 25. dag ágústmánaðar lokast í
hinzta sinn augu þessa 28 ára gamla
íslendings, sem dvalizt hafði helming
sinnar stuttu ævi í framandi löndum,
fjarri ættjörð og foreldrahúsum.
IV.
Gömlu hjónin í Hafnarfirði höfðu
byggt sér dálítinn bæ í grennd við Ham-
arinn. Hann var kallaður Árnabær. Þar
eira þau í elli sinni. Þau renna ekki grun
í, að þetta ágústkvöld hnígur sólin til
viðar yfir önduðu líki sonar þeirra aust-
ur í sviphýrum sveitum Bæheims. —
Seint er um langan veg tíðinda að
spyrja.
Svo líða þrjú ár. Þá er það, einmitt í
ágústmánuði, að gömlu hjónin í Árnabæ
fá spurnir af því, að þau eigi peninga
hjá yfirvöldunum. Þegar betur er eftir
grennslazt, vitnast það, að þréf eru
komin af fjarlægum löndum og segja
íslenzkan söðlasmið, Olav Arnesen, dá-
ið hafa í Bæheimi sumarið 1835, mikinn
ferðalang. Peningarnir voru arfur eftir
hann. Þessi arfur hafði seint um síðir
komizt í hendur danska sendiherranum
©AUGLÝSINGASTOFAM

Ttmm
Yokohama snjóhjólbarðar
Með eða án nagla
Fljót og góð þjónusta
HJÓLBARÐAVIÐGERÐIN
GARÐAHREPPI
DUMA
Auðbrekku 59 - Kópavogi
Sími 42400
Hafnfirðingar! Það er í DÚNA, sem þið
gerið hagkvæmust kaupin og komizt að
beztu skilmálunum.
•
Höfum allar tegundir af úrvals húsgögnum
HafnfirSingar! ÞaS er stutt aS fara í DÚNA
Það er hollt að sofa í góðu rúmi.
Rúmin fást í DÚNA
Það er notalegt að sitja í góðum stól.
Stólarnir fást í DÚNA
Það er þægilegt að skrifa við gott borð.
Skrifborðin fást í DÚNA
Það er ánægjulegt að bjóða gestum sínum í
fallega stofu.
Stofuhúsgögnin fást í DÚNA