Félagstíðindi Starfsmannafélags ríkisstofnana - 15.10.1991, Blaðsíða 7

Páii Heimir Einarsson
aður þekkir vel til tveggja fjöl-
skyldna sem búa í nágrenni
Lundúna, á því svæði meðfram
Thames-ánni sem oft í gríni er
nefnt “peningabelti Englands.”
Aðra fjölskylduna skulum við
kalla fjölskylduna A og hina B.
Fjölskylda A festi kaup á
raðhúsi í bænum Walton-on-
Thames árið 1982. Hjónin sem
þá voru 25 ára og bamlaus voru
fúll bjartsýni enda hafði eigin-
maðurinn (ljósmyndari) fengið
eftirsótt starf hjá auglýsingafyr-
irtækinu Satchi and Satchi í
miðborg Lundúna. Tekjur hans
dugðu vel í afborganir af rað-
húsinu jafnframt því að fram-
fleyta þeim og halda uppi góð-
um lifistandard, svo brátt varð
fjölgun í fjölskyldunni. Nú,
hinsvegar, kveður við annan
tón. í ár neyddist eiginkonan til
þess að fara í 100% vinnu vegna
þess að “það er allt í einu orðið
svo erfitt að ná endum saman.”
Það er lán í óláni að hún, sem er
hárskeri, getur stundað þessa
vinnu sína á heimilinu og þarf
því ekki að koma bömunum
tveimur fyrir í dagvistun. Sér-
staklega segja hjónin raf-
magns,-vatns- og gasreikning-
ana vera orðna þunga byrði.
Þegar ég spurði þau hvort
einmitt þessi þjónusta hefði
ekki átt að lækka í verði við
einkavæðinguna svaraði konan:
“Jú, en sú hefúr bara ekki orðið
raunin.”
Fjölskylda B var löngu búin
að kaupa sitt einbýlishús í Weg-
bridge í Surrey árið 1982 og
bömin tvö orðin 8 og 10 ára.
Fyrir þau var einkavæðingar-
stefna Thatchers fyrirheit um
betri tíma fyrirtækis þeirra.
Vegna hins mikla munar sem
myndaðist á efnahag íbúa Norð-
ur-Englands annarsvegar og
íbúa Suður-Englands hinsvegar
r
Félagstíðindi SFR

7
gátu hjón B flutt skrifstofur fyr-
irtækisins til Blackpool í Norð-
ur-Englandi og sparað þannig
50% í launaútgjöldum til skrif-
stofufólks þar “því það hefur
það svo skítt þama fyrir norð-
an.” Á árinu 1990 var heldur
farið að síga á ógæfuhliðina,
hjónin urðu að minnka umsvifin
og sá mikli uppgangur sem allir
veðjuðu á varð skammlífur. Að-
spurður sagði heimilisfaðirinn:
“Við Bretar höfúm einfaldlega
eytt um efni fram. Sá ágóði sem
myndaðist í fyrirtækjarekstri
um miðjan níunda áratuginn
skilaði sér ekki inn í reksturinn,
heldur var tekinn til einka-
neyslu.”
Þessi dæmi segja e.t.v. ekki
mikið um heildarafkomu
bresku þjóðarinnar en þau segja
mér sem einstaklingi uppá Is-
landi að jafnvel áköfúsm stuðn-
ingsmenn einkareksturs í lönd-
um, þar sem ríkisrekstur á mik-
ilvægustu þjónustufyrirtækjun-
um á sér langa sögu, gera sér
greinilega ekki alltaf ljóst hvað
þetta þýðir í raun. Klisjukennd-
ar yfirlýsingar um hagkvæmni
þjónustu sem skili sér í lægra
verði á vöm og þjónustu hafa
einfaldlega ekki staðist prófið.
Sá samdráttur (kreppa) sem
orðið hefúr í bresku efnahagslífi
á undanfömum 4 ámm er býsna
altækur. Auglýsingafyrirtækið
Satchi and Satchi hefur sagt upp
stómm hluta starfsmanna sinna
og þeir, sem em svo heppnir að
halda vinnunni, em látnir ljúka
verkefnum þeirra sem látnir
vom fjúka. Þetta þýðir að þeir
sem eftir em komast ekki í sum-
arfrí í tvö ár í röð nema dag og
dag í einu. Á þeim bænum hef-
ur þessi tilhögun verið við lýði
frá upphafi fyrirtækisins. Meðal
starfsmanna hinna fyrrverandi
ríkisfyrirtækja gæti þetta einnig
orðið raunvemleikinn eftir að
Thatcher hefur náð að minnka
áhrif verkalýðsfélaganna. Ég
hef ekki ennþá rekist á nokkum
sem heldur því fram að starfs-
maður, sem ekki hefur þorað í
sumarfrí í tvö ár af ótta við upp-
sögn, leggi sig meir fram í starfi
en aðrir, afköstin hljóta að
minnka og áhuginn sömuleiðis.
ísland og
einkavœðingin
Um leið og ísland á margt
sameiginlegt með Bretlandi
hvað varðar lifistandard (báðar
þjóðimar telja sig í hópi þróðara
Vesturlanda) er vissulega mjög
margt sem gerir þær ólíkar. Is-
lenska ríkið þarf fyrir það
fyrsta, hvorki að reka umfangs-
mikla hermaskínu né halda uppi
fjölmennri konungsfjölskyldu
með öllu sem því fylgir. Stærstu
rekstrarliðir íslenska ríkisins
hafa verið heilbrigðis- og
menntamál. Ég ætla mér ekki að
eyða mörgum orðum í að reyna
að vega og meta þessa stærstu
liði í ríkisrekstrinum, til þess
skortir mig sérþekkingu. Sem
leikmaður þori ég að fullyrða að
um stöðnun hefur ekki verið að
ræða í þessum greinum vegna
áhugaleysis starfsfólksins.
Miklu frekar hefur endumýjun
tækjakosts farið hægt vegna
strangs aðhalds þessa stærsta at-
vinnurekanda landsins (þar fauk
klisjan um bmðl á þeim bæn-
um). Eða af hveiju haldið þið að
starfsfólk ríkisins beri svo
miklu minna úr býtum en aðrir
við sambærileg störf í einka-
geiranum? Mér sýnist vandi rík-
isins vegna reksturs á eigin fyr-
irtækjum ekki vera eins mikill
og vandi þess af hinum einka-
reknu fyrirtækjum víðs vegar
um landið sem umvörpum fara
á höfuðið með tilheyrandi
kostnaði fyrir ríkiskassann.
Þrátt fyrir kenninguna um hag-
kvæmni í rekstri og metnað í
starfi meðal starfsmanna einka-
rekinna fyrirtækja, fara þessi
fyrirtæki unnvörpum á höfuðið,
reikningar um ógreidd gjöld og
laun til starfsmanna em sendir
ríkinu og síðan er hægt að sækja
um styrk — til ríkisins — um
stofnun nýs fyrirtækis með
sömu aðhaldssömu stjómend-
unum, sem að sjálfsögðu trúa á
einkareksturinn eins og ég á
Guð almáttugan. Dæmi er um
að fyrrverandi starfsmaður í
laxeldisfyrirtæki hafi, eftir að
hafa þegið laun uppá 160 þús-
und krónur (og greiddust af rík-
inu í nokkra mánuði eftir koll-
steypu fyrirtækisins), gerst rík-
isstarfsmaður uppá 60 þúsund
krónu gmnnlaun. Hefði ekki
verið hagkvæmara fyrir ríkið að
geta haft áðumefndan starfs-
mann á 60 þúsund krónu laun-
unum frá upphafi?
Frá mínum bæjardymm séð
er mesta hættan samfara einka-
væðingu á íslandi einmitt þessi.
Frá lífeyrisþegadeild SFR
Á undanfömum árum hefur oft verið um það
rætt meðal félaga í deildinni hvemig innganga í
hana eigi sér stað. Ýmsir hafa talið að þeir yrðu
sjálfkrafa félagar í lífeyrisþegadeildinni þegar
þeir hættu störfum.
Um þetta urðu nokkrar umræður á aðalfundi
deildarinnar 3. maí s.l. Áskomn var borin fram á
fundinum svohljóðandi:
“Skorað er á stjóm SFR að endurskoða regl-
ur þær er gilda um inngöngu nýrra félaga í líf-
eyrisþegadeild SFR í þá vem að allir félagar
SFR, er hætta störfum vegna aldurs, verði sjálf-
krafa félagar í lífeyrisþegadeildinni enda hafi
þeir verið félagar í SFR er þeir hættu störfum.”
Þetta var samþykkt samhljóða. Nú er svo
komið að stjóm SFR og LSFR hafa skoðað þetta
mál í sameiningu og hefur verið gerður lítill
kynningarbæklingur sem verður sendur öllum
þeim sem em lífeyrisþegar og hafa verið í SFR.
I þessum bæklingi er m.a. greint frá tilgangi og
störfum deildarinnar. Einnig er sagt frá því sem
fæst með því að gerast virkur félagi í lífeyris-
þegadeild SFR.
Látið ekki undir höfuð leggjast að lesa þenn-
an áðumefnda bækling þegar hann berst ykkur í
hendur og gleymið ekki að senda útfyllt um-
sóknarblaðið sem fylgir bæklingnum sem fyrst á
skrifstofu SFR.
Gleymið ekki fræðslufundinum 21. nóvem-
ber n.k. þar sem maður frá Tryggingastofnun
ríkisins segir okkur frá tryggingamálafrumskóg-
inum. Þá verða einnig sýndar myndir frá Jóns-
messuferðalaginu að Skógum og Dyrhólaey á
s.l. sumri. Krístinn Helgason formaður.