Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.01.2021, Page 14

VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.1. 2021
R
áðherrann heilsar brosandi, þó
ekki með handabandi því slíkt er
auðvitað bannað. Guðmundur Ingi
Guðbrandsson umhverfis- og auð-
lindaráðherra er léttur á fæti þeg-
ar hann skokkar upp á þriðju hæð með blaða-
mann á hælum sér. Hann er smart í tauinu, í
skyrtu og jakka en bindislaus. Skórnir stinga
aðeins í stúf; ljósgrænir og örlítið moldugir úti-
vistarskór. Hann hefur sennilega tekið eftir að
blaðamaður gjóaði augum á skóna og segir
hlæjandi:
„Kannski ekki mjög ráðherralegir skór!“
Mögulega ekki, en kannski passa þeir einmitt
vel við náttúruunnandann og umhverfissinnann
Guðmund Inga.
Það er líkt og allt sem hann hefur gert í lífinu
hafi búið hann undir ráðherrastarfið en Guð-
mundur Ingi er sveitastrákur og náttúrubarn
sem fetaði síðar menntaveginn og lærði um-
hverfisfræðin. Ástríðan fyrir starfinu skín í
gegn.
Borgfirskar æviskrár og kindur
Guðmundur Ingi er rúmlega fertugur, fæddur í
lok mars árið 1977. Hann er alinn upp á sveita-
bænum Brúarlandi á Mýrum hjá foreldrum sín-
um Guðbrandi Brynjúlfssyni og Snjólaugu Guð-
mundsdóttur og á einn bróður. Brúarland er
tvíbýli og segist Guðmundur Ingi hafa verið svo
gæfusamur að hafa ömmu sína og föðurbróður í
næsta húsi. Viska og fróðleikur kynslóðanna
var ungum dreng gott veganesti út í lífið.
„Amma er fædd inn í allt annan heim og sagði
mér sögur úr sinni æsku og því sem hún upplifði
sem ung kona. Það er ofboðslega dýrmætt og
tengdi mig við gömlu sveitamenninguna,“ segir
Guðmundur Ingi og segist hafa lært margt af
foreldrum sínum og ömmu sem hann býr að alla
tíð.
„Amma var með græna fingur og átti stóran
garð. Hún kenndi mér að spila og var mjög ætt-
rækin. Við vorum bæði mjög áhugasöm um ætt-
fræði og borgfirskar æviskrár voru biblía þeirra
fræða í minni sveit. Þegar ég var níu og tíu ára
lá ég yfir þeim,“ segir hann og brosir út í annað.
„Já, þú mátt alveg segja að ég hafi verið
skrítið barn,“ segir hann og hlær.
„Mamma er vefnaðarkennari og handverks-
kona og notar gjarnan efnivið úr náttúrunni.
Hún notar mikið ull sem hún litar sjálf og þæfir
og bjó lengi til skartgripi úr skeljum og steinum.
Þessar tvær góðu konur höfðu mjög jákvæð áhrif
á mig. Og sama má segja um pabba og föður-
bróður minn. Pabbi er mikill skógræktarmaður
og einlægur umhverfis- og náttúruverndarsinni.
Frændi minn var fjárbóndinn á bænum og ég fór
með honum í fjallið með kindurnar. Það var
þarna ákveðinn hugsunarháttur sem ég kannski
gerði mér fyrst grein fyrir seinna. Við lifðum af
náttúrunni en virtum hana um leið og reyndum
að þekkja takmörk hennar. Mér finnst ég alltaf
búa að því,“ segir hann.
„Uppáhaldsskepnurnar mínar voru kindur.
Ég byrjaði mjög ungur að vinna og hef alltaf
verið vinnusamur. Ég ætlaði alltaf að verða
bóndi, það kom ekkert annað til greina.“
En hvað breyttist?
„Svo opnast heimurinn fyrir fleiri tækifærum
og áhugasviðið var vítt.“
Ákvað að hætta að gráta
Guðmundur Ingi gekk í grunnskóla á Varma-
landi og á þeim árum voru börn þar í heimavist
frá unga aldri.
„Ég átti mjög erfitt með þetta og leið mjög
illa í skólanum. Ég var með heimþrá og vildi
vera hjá mömmu og pabba. Það gilti um fleiri en
mig, þótt það væri vel haldið utan um okkur í
skólanum. En ég var bara lítill. Svo þegar ég
var tíu ára tók ég þá ákvörðun að láta mér líða
vel. Ég ákvað að hætta að gráta í skólanum. Það
var virkilega erfitt. Mér tókst það og ég er stolt-
ur af því enn þann dag í dag því þetta breytti lífi
mínu til hins betra,“ segir Guðmundur Ingi.
„Það er besta ákvörðun sem ég hef tekið í líf-
inu og ég reyni oft að minna mig á þessa
ákvörðun mína þegar ég er að takast á við stór-
ar áskoranir í lífinu; hvort sem það er í vinnu
eða einkalífi. Maður hefur heilmikið um það að
segja hvernig manni líður og hvaða viðhorf
maður hefur.“
Leiklist og hannyrðir
Eftir grunnskóla fór Guðmundur Ingi norður í
land í Menntaskólann á Akureyri. Þar segist
hann hafa kolfallið fyrir leiklist.
„Ég var í leikfélagi MA og lék þar mörg
skemmtileg hlutverk, meðal annars dýrið í
Fríðu og dýrinu. Mig dreymdi þá um að verða
leikari.“
Eftir menntaskólann fór Guðmundur Ingi í
Hússtjórnarskólann í Reykjavík, en það þótti
sumum heldur sérkennilegt á þeim árum að tví-
tugur piltur veldi það nám.
„Ég held það hafi verið ábyrgðartilfinningin
sem ýtti mér þangað. Mér fannst að ég þyrfti að
læra ákveðin undirstöðuatriði áður en ég færi
út í lífið. Það hljómar ótrúlega dramatískt,“ seg-
ir hann og skellihlær.
„Ég lærði hannyrðir og matseld og að geyma
mat og nota afganga. Í heimi þar sem matar-
sóun er alltof mikil og fötum hent í stað þess að
gera við þau nýtist þetta nám svo sannarlega og
ég bý enn að þessu.“
Allan daginn að pússa litla krossa
Úr húsmæðraskóla hélt Guðmundur Ingi á vit
ævintýranna og fór í klaustur í Þýskalandi.
„Þarna tók ég þátt í störfum hjá munkunum
en þetta var risastórt klaustur. Ég byrjaði á að
vinna í gullsmiðjunni. Ég fékk það starf að
pússa litla krossa. Þetta var svo leiðinlegt!“ seg-
ir hann og hlær.
„Ég var allan daginn að pússa krossa. Eftir
hálfan mánuð í þessu starfi spurði ég hvort ég
mætti prófa eitthvað nýtt. Þá var mér falið það
verkefni að búa til hálskeðju úr silfri fyrir ein-
hvern biskup. Þetta var aðeins metnaðarfyllra
verkefni,“ segir hann og brosir.
„Ég var þarna í þrjá mánuði og þetta var
æðislegur tími. Ég ákvað strax í upphafi að ég
myndi taka þátt í bænalífi munkanna. Dagurinn
byrjaði klukkan fimm með morgunbæn og voru
það ljúfustu stundir dagsins. Þar voru munkar
að kyrja og það var svo mikil kyrrð. Þetta er
besta hugleiðsla sem ég hef nokkurn tímann
kynnst.“
Frá Rússlandi til Bandaríkjanna
Eftir heimkomuna fór Guðmundur Ingi í líf-
fræðinám í Háskóla Íslands, með viðkomu í
Rússlandi, en þar bjó hann í eitt ár ásamt þá-
verandi kærustu.
„Þetta var mikið ævintýri og ég lærði rúss-
nesku, þótt ég sé því miður búinn að tapa henni
niður,“ segir hann.
„Ég kom svo heim og kláraði líffræðina og fór
þaðan til Yale í Bandaríkjunum í meistaranám í
umhverfisfræðum. Þar kynntist ég líka hag-
fræði og félagsfræði og nálgunin verður mjög
praktísk. Maður lærir að leysa vandamál og
hvernig eigi að koma í veg fyrir þau. Það er
óskaplega heillandi og gefandi. Loftslagsbreyt-
ingar eru stóra áskorunin sem við stöndum
frammi fyrir núna og þar verðum við að ná
árangri því það skiptir gríðarlegu máli fyrir
bæði menn og aðrar lífverur. Það verkefni er
mín ástríða.“
Hræddur við viðbrögðin
Þegar Guðmundur Ingi var í Bandaríkjunum
kom hann út úr skápnum, 27 ára gamall.
Var það erfitt?
„Já, það var svolítið erfitt. Ég hafði áhyggjur
af öllum í kringum um mig; hvernig samfélagið
myndi taka þessu. Ég átti konu á þessum tíma
sem ég hafði verið með í sjö ár. Það var erfiðast
gagnvart henni. Mér þótti og þykir ofboðslega
vænt um hana og fannst þetta mjög ósann-
gjarnt gagnvart henni,“ segir hann.
Guðmundur Ingi segir fjölskylduna ekki hafa
grunað að hann væri samkynhneigður en segir
það ekki hafa komið öllum vinum á óvart. Hann
segist í byrjun hafa verið feiminn við að hitta
fólk, meðal annars úr heimahögunum, eftir að
hann kom út.
„Mér fannst óþægilegt að ganga inn í kaup-
félagið heima. Þetta er svo mikið í manni sjálf-
um; hræðsla við ímynduð viðbrögð annarra. Ég
fór svo að hugsa þetta lógískt og vissi að mögu-
lega hefði þetta komið til tals á sveitabæjunum
en að fólk hefði um margt annað að hugsa. Ég
væri ekki svo stór hluti af lífi fólks að það skipti
máli hvort ég væri samkynhneigður eða ekki,“
segir hann og segir lífið hafa orðið auðveldara
eftir að hann lagði þetta svona upp.
„Auðvitað heldur lífið áfram að gefa manni
áskoranir þegar maður er hinsegin því maður
þarf að halda áfram að koma út úr skápnum fyr-
ir fólki og það hef ég þurft að gera á hverjum
einasta vinnustað. Nema hér, því það kom strax
fram í fjölmiðlum að ég væri fyrsti karlkyns
samkynhneigði ráðherrann. Það er mjög þægi-
legt að fólk viti þetta og sé ekkert að pæla í því.“
Sem hinsegin ráðherra, finnst þér þú vera
fyrirmynd?
„Ég lít á þetta þannig að það skipti mjög
miklu máli að fólk geti litið á ríkisstjórnina og
fundist sjálfsagt að þar sitji hinsegin fólk. Það
getur mögulega gefið einhverjum styrk og kraft
þegar fólk þarf að horfast í augu við sjálft sig;
að þetta er ekki mál á Íslandi í dag að í ríkis-
stjórn sitji hommi. Hins vegar eru enn for-
dómar hér, sérstaklega gagnvart ákveðnum
hópum hinsegin fólks, og við megum ekki
gleyma því. Það er mikilvægt að halda áfram að
vinna að réttindum hinsegin fólks.“
Að hrökkva eða stökkva
Áður en Guðmundur Ingi settist í ráðherrastól
var hann framkvæmdastjóri Landverndar í sex
ár. Hann var utan þings en flokksbundinn í
Vinstri-grænum þegar forsætisráðherra, Katr-
ín Jakobsdóttir, bað hann að taka við kefli um-
hverfis- og auðlindaráðherra. Hann fékk mjög
stuttan umhugsunarfrest.
„Það var lítill tími til að ákveða sig og það var
bara að hrökkva eða stökkva. Ég fylgdi mínum
hugboðum; magatilfinningunni. Mér leist vel á
þau verkefni sem biðu mín sem voru í takt við
það sem ég hafði verið að berjast fyrir. Í sjálfu
sér var þetta ekki erfið ákvörðun því mig lang-
aði og langar enn að leggja mitt af mörkum.
Með þennan stjórnarsáttmála voru gríðarleg
tækifæri og ég gat þarna komið inn með fag-
þekkinguna mína, bæði það sem ég hafði lært í
náminu en líka með reynsluna af því að hafa
starfað í geiranum. Ég brenn fyrir þeim verk-
efnum sem við erum að vinna hér og finnst rosa-
lega gaman í vinnunni.“
Fannst þér það há þér að þú varst utan
flokka?
„Nei, mér fannst það ekki há mér á nokkurn
hátt. En það tók mig auðvitað smá tíma að
kynnast þingstörfum og þinginu,“ segir Guð-
mundur Ingi en hann hyggst bjóða sig fram til
þings í haust.
„Ákvörðunin að fara í framboð í haust snýst
um að halda áfram í pólitík og hafa áhrif til
góðs. Það er auðvitað háð því að ég verði kos-
inn,“ segir hann og segir ráðherraembættið
sannarlega hafa aukið áhuga hans á stjórn-
málum.
„Þegar ég fór í nám í umhverfismálum
breikkaði sjóndeildarhringurinn í þeim mála-
flokki en það að verða ráðherra og fá að kynnast
mörgum öðrum málaflokkum er ekkert annað
en forréttindi.“
Stærstu óbyggðu víðerni Evrópu
Stofnun hálendisþjóðgarðs er það málefni sem
er efst á baugi ráðherra um þessar mundir. Að-
spurður um tilgang þess að stofna slíkan þjóð-
garð svarar Guðmundur Ingi:
„Allt er þetta hluti af stærri sýn. Með friðlýs-
ingum, sérstaklega þjóðgörðum, tökum við
ákvörðun um að vernda náttúruna og gera
henni kleift að þróast sem mest á sínum eigin
forsendum, á sama tíma og við erum að opna að-
gang að henni svo fólk fái notið hennar með
margvíslegri útivist. Þetta er gríðarlega gott
form á landnýtingu. Hálendisþjóðgarður myndi
vernda ein stærstu óbyggðu víðerni í Evrópu og
mér finnst við bera ákveðnar skyldur gagnvart
heiminum að vernda þetta svæði. Ég sé fyrir
Allt er þetta hluti af
stærri sýn
Umhverfis- og auðlindaráðherrann Guðmundur Ingi Guðbrandsson er sveitadrengur með
brennandi ástríðu fyrir vinnu sinni. Hann fór bæði í húsmæðraskóla og í klaustur áður en
stefnan var tekin í átt að umhverfismálum. Guðmundur Ingi telur að hálendisþjóðgarður
verði þjóðinni til góðs, muni vernda náttúru, laða að ferðamenn og skapa ný störf.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
„Ég lít á þetta þannig að það skipti
mjög miklu máli að fólk geti litið á
ríkisstjórnina og fundist sjálfsagt að
þar sitji hinsegin fólk,“ segir Guð-
mundur Ingi, en hann er fyrsti karl-
kyns samkynhneigði ráðherrann.