Morgunblaðið - 08.04.2021, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 2021
+ + + = 19.990 kr.
A L LT ÓTA K M A R K A Ð
Fjölskyldupakkinn:
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
„Þetta verður bara flóknara og
flóknara,“ sagði Páll Einarsson,
jarðeðlisfræðingur og prófessor
emeritus, um framvindu eldgossins
í Fagradalsfjalli. Um miðnætti í
fyrrinótt opnaðist þar þriðja gos-
sprungan. Hún er á milli sprung-
unnar ofan við Meradali og þar
sem eldgosið hófst í Geldinga-
dölum.
„Sprungurnar sem gýs á núna
mynduðust eiginlega samfara
fyrsta gosinu. Þetta er að hluta til
á gömlum misgengjum,“ sagði Páll.
Hann sagði að mælingar á hraun-
massanum muni leiða í ljós hve
mikið kemur upp af kviku. Nýjustu
mælingar benda til þess að kviku-
framleiðsla í eldgosinu hafi verið
nokkuð jöfn frá byrjun. Tilkoma
nýju sprungnanna hefur því vænt-
anlega dregið úr kvikuflæðinu í
syðsta og elsta eldvarpinu í Geld-
ingadölum.
„Þetta á eftir að koma betur í
ljós eftir því sem fleiri mælingar
eru gerðar og yfir lengra tímabil,“
sagði Páll. Hann sagði að atburða-
rásin sem nú stendur yfir á
Reykjanesskaga verði sífellt merki-
legri eftir því sem tíminn líður. Vís-
indamenn eigi fullt í fangi með að
fylgjast með framvindunni. „Ég
held að enginn reyni lengur að spá
fyrir um hvað kann að gerast,“
sagði Páll.
Getur enst eða endað skjótt
Því hefur verið haldið fram að
stöðug og jöfn kvikuframleiðsla sé
vísbending um að eldgosið geti
staðið lengi. „Það er vissulega með
í spilinu, en við þekkjum ýmis
dæmi um að eldgos geta endað
mjög snögglega,“ sagði Páll. Hon-
um er minnisstæður endirinn á síð-
asta Kröflugosinu 1984. „Það var
miklu öflugra en þetta og var í
vexti í heila viku þar til það snögg-
hætti. Þá gerðist eitthvað í gosrás-
inni. Hún hefur rofnað eða eitthvað
teppt hana. Það getur alveg gerst
að eldgosið í Fagradalsfjalli endi
mjög snögglega.“
Páll sagði að framvinda eldgosa
virðist oft vera tilviljanakennd.
„Það getur hvað sem er gerst í
Fagradalsfjalli. Gosið getur mallað
áfram og þetta getur líka hætt
skyndilega. Það eru dæmi um
hvort tveggja þarna allt í kring,“
sagði Páll.
Hann sagði að þarna í nágrenn-
inu séu ummerki um langvarandi
og hægfara eldgos sem hafa staðið
árum og mögulega áratugum sam-
an. Einnig eru dæmi um lítil
sprungugos eins og gosið á Fagra-
dalsfjalli er enn sem komið er. Rétt
þar fyrir norðan eru tvö gömul
hraun sem runnu úr stuttum
sprungum í hlíðum Fagradalsfjalls.
Páll sagði að Fagradalsfjall hafi
ekki þótt líklegasti gosstaðurinn á
Reykjanesskaga. „Það var þó eng-
an veginn útilokað að þar gæti gos-
ið. Öll flekaskilin á Reykjanesskag-
anum eru eldvirk og þetta er
vissulega á þeim. En þessi partur
flekaskilanna hefur verið í lengstu
goshléi. Það hefur ekki gosið í
Fagradalsfjalli eða því kerfi mjög
lengi eða í ein 6.000 ár. Kerfin báð-
um megin við, Krýsuvíkurkerfið og
Svartsengiskerfið, gusu bæði á síð-
asta virka gostímabili í upphafi Ís-
landssögunnar.“
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Eldgos Ný gossprunga opnaðist um miðnætti í fyrrinótt og gaus því á þremur stöðum í gær. Nýja hraunið streymdi bæði í Geldingadali og eins niður í Meradali þar sem er glæsileg eldá.
Erfitt að spá um framhaldið
- Atburðarásin í Fagradalsfjalli hefur komið á óvart - Þriðja gossprungan
Fagradals-
fjall
Geldingadalir
Meradalir
Hraunrennsli
á Fagradalsfjalli
Gönguleið B
Gossprunga
Hraunrennsli
Stikaðar gönguleiðir
Grunnkort/Loftmyndir ehf.
Eldvirkni er nú bæði í Geldinga-
dölum og á tveimur stöðum ofan
Meradala þar sem hraun rennur
til austurs niður í Meradali og
einnig niður í GeldingadaliGöngu-
leið A
ELDGOS Á REYKJANESSKAGA
Hraunstraumur frá sprungunni
sem opnaðist um miðnætti í fyrri-
nótt á Fagradalsfjalli hreif með sér
vefmyndavél mbl.is/K100 og gas-
mælitæki Veðurstofu Íslands.
Mbl.is/K100 er með aðra mynda-
vél við gosstöðvarnar og er hægt að
sjá útsendinguna á mbl.is og á rás 9
í Sjónvarpi Símans.
Baldur Bergsson, sérfræðingur í
mælarekstri hjá Veðurstofunni,
sagði að mælistöðin hefði verið rétt
sunnan við vefmyndavélina.
„Þessi stöð var sett upp til að
fylgjast með þróun eldgossins og til
að skrá verðmæt gögn,“ sagði Bald-
ur. Hann sagði að stöðin hefði mælt
koltvísýring, brennisteinstvíoxíð,
brennisteinsvetni og vetni. Hún
hætti að senda gögn rétt fyrir
klukkan 23.00 í fyrrakvöld.
Veðurstofan setti upp tvær stöðv-
ar í fyrradag til að vakta loftgæði á
gossvæðinu við Fagradalsfjall.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Vélin Leifarnar af vefmyndavél mbl.is/
K100 sjást standa út úr nýja hrauninu.
Hraunið tók mynda-
vél og gasmælitæki