Rit Landbúnaðardeildar : B-flokkur - 01.06.1957, Blaðsíða 14

10
Tafla 1. Sýrustig og glæðitap nokkurra jarðvegssýnishorna af Gnúpverjaafrétti.
pH and loss on ignition of some soil samples from Gnupverjaafréttar.
Tökustaður sýnishorna Sampling site Landtegund Land type Dýpt Sampling depth cm Sýru- stig pH Glæðitap, 7. “f. þurrefnil) Loss on ignition 7» °f iry matter
Hólaskógur Valllendi 0— 4 6.0 9.0
Suðurhlíð Sandafells Hurr brekka 0—10 6.2 8.0
Milli Sandafells og Stangarfells Mýri 0— 5 6.0 14.3
Ur freðmýrarúst við Miklalæk Fokjörð 0—15 6.8 18.0
Sunnan í Kóngsási Mýri 0—10 6.2 25.5
Sunnan í Kóngsási Fokjörð 0—10 6.2 9.0
var frá yfirborði í 270 cm dýpt á valllendi í Hólaskógi, voru 19 ösku-
og vikurlög, sum þeirra mjög þykk.
Norðan og norðvestan við hina grónu landræmu afréttarins eru
Fjórðungssandur og Öræfi. Auk þess eru melar og örfoka svæði á víð
og dreif innan um hið gróna land. Áfok í jarðveginn hefur því verið
mikið, og má m. a. ráða það af háu steinefnainnihaldi mýra á afrétt-
inum. í töflu 1 eru sýndar athuganir á tveimur mýrasýnishornum.
Magn lífrænna efna er aðeins 14% í öðru þeirra, en rúmlega 25% í hinu.
Það er athyglisvert, að sýrustig mýranna er ekki lægra en sýrustig
nærliggjandi þurrlendisjarðvegs. Veldur því væntanlega einnig hið mikla
áfok. í lágsveitum um land allt er sýrustig mýra oft nálega einu stigi
lægra en sýrustig nærliggjandi þurrlendisjarðvegs (móajarðvegs eða
valllendis).
Jarðvegur verður þeim mun sendnari, sem norðar dregur og nálgast
Fjórðungssand. Þar er jarðvegur fokgjarn og ber glögg merki upp-
blásturs. Víðir er þar ríkjandi í gróðri og bindur sandinn allvel, nema þar
sem rof ná að myndast. Gróður hefur greinilega verið í framför á þessu
svæði og breiðzt nokkuð út á undanförnum árum, enda var afrétturinn
nær sauðlaus í tvö til þrjú ár. Sunnan til í Sandafelli eru rofabörð á all-
stóru svæði, sem eru enn að blása upp. Annars staðar á afréttarsvæðinu
virðist ekki yfirvofandi hætta á uppblæstri, nema afrétturinn verði of-
setinn af fé.
Norðarlega á afréttinum, m. a. við Miklalæk, eru nokkur mýra- eða
flóasvæði með freðmýrarústum. Þessar rústir eru risastórar þúfur,
4—20 m í þvermál og allt að 2 m á hæð. 1 rústunum er klakakjarni
allt árið, en frost hverfur úr mýrlendinu í kring á sumrin. Vegna hlýn-
andi loftslags síðustu áratugi hafa rústirnar minnkað og víða horfið.
Kemur þá fram tjörn, þar sem rústin var áður. Jarðvegurinn í sjálfri
rústinni er fokjörð með strjálum gróðri og rofum. Mýrin milli rúst-
1) Glæðitap gefur góða hugmynd um magn lífrænna efna i jarðveginum.