Völundur - 01.04.1935, Síða 7

VÖLUNDUR
5
Fjelag járniðnaðarmanna 15 ára.
Fjelag járniðnaðarmanna var stofnað 11.
apríl 1920, og var þá kallað Sveinafjelag
járnsmiða. Stofnendur voru 20. Nafnið var
valið með það fyrir augum, að í fjelaginu
yrðu aðeins fullnuma menn í járniðnaði
(sveinar). Það kom þó greinilega á daginn,
sjerstaklega þegar deilur hófust milli fjelags-
ins og atvinnurekenda, að þetta voru of
þröng takmörk fyrir fjelagið. Það þurfti að
ná til allra, sem að iðninni unnu, þar með
taldir nemendur og aðstoðarmenn. Eftir að
þessi skipun var gerð, hlaut fjelagið það
nafn, sem það hefur nú.
Síðan hefur látlaust verið unnið að því, að
sameina alla verkamenn þessarar iðngrein-
ar í fjelagsheild, þótt ekki hafi það tekist
enn sem skyldi.
Með ákvæði í stefnuskrá fjelagslaganna
var gert ráð fyrir að nemendur hefðu full
rjettindi í f jelaginu. En síðar þótti hentugra
að stofna sjálfstætt nemendafjelag, og var
það gert. Fjelögin voru þá tengd saman á
þann hátt, að nemendaf jelagið hefur tvo full-
trúa í stjórn Fjelags járniðnaðarmanna, og
þessir tveir menn hafa full rjettindi í því fje-
Jagi.
Tilraun hefur verið gerð með að mynda
deild aðstoðarmanna innan fjelagsins. En sú
tilraun hefur til þessa strandað á andstöðu
og skilningsleysi þeirra sjálfra.
Skipulagning fjelagsins er að þessu leyti
ekki komin í æskilegt horf enn. En þrátt fyr-
ir það hefur starfsemi þess orðið stjettinni til
ómetanlegra hagsbóta í mörgum greinum,
og skal hjer bent á nokkur atriði.
Á fyrsta starfsári fjelagsins samþykti
það kauptaxta og náði með honum veruleg-
um kjarabótum fyrir fjelagsmenn.
Árið 1921 ætluðu atvinnurekendur að
knýja fram launalækkun. En sú tilraun
strandað á samheldni fjelagsmanna.
Aðra atlögu gerðu atvinnurekendur að
fjelaginu árið 1929, með því að segja upp
þá gildandi samningum í því skyni, að
lækka laun járniðnaðarmanna. Því máli
lauk svo, að laun voru ekki lækkuð, en fje-
lagið náði samningum um nokkur ný hlunn-
indi: Viku sumarfrí með fullu kaupi' og
nokkurn styrk í veikinda- og slysatilfellum.
(Ef fjelagsmaður slasaðist eða veiktist við
vinnu, skyldi viðkomandi vjelsmiðja greiða
honum læknishjálp og sjúkrakostnað, þar
til Slysatrygging ríkisins tæki við.)
Árið 1930- tóku f jelagsmenn frí frá hádegi
1. maí, og síðan hvern 1. maí allan daginn.
Atvinnurekendur sögðu upp samningum
við fjelagið árið 1931, og fóru fram á launa-
lækkun. Fjelagsmenn stóðu svo fast fyrir, að
þeir hjeldu sama kaupi og áður var, en fengu
auk þess inn í samningana það ákvæði, að
gera helminginn af þeim pappírsvörum sem
við notum. Við getum líka fengið útlendan
kunnáttumann til þess að standa fyrir papp-
írsgerð í byrjun og kenna íslenskum mönn-
um iðnina.
Að pappírsgerð er ekki hafin hjer á landi
stafar ekki af kunnáttuleysi, ekki af fjár-
skorti eða efnisskorti, heldur af framtaks-
skorti og sinnuleysi um efling innlends iðn-
aðar.
Pappírsgerð, sem kostaði nokkur þúsund
krónur og notaði innlent efni, sem til ein-
skis annars er nýtt, gæti skapað atvinnu
fyrir nokkra tugi manna. Þessir menn hyrfu
úr samkeppni á atvinnumarkaðinum, tala
atvinnulausra manna lækkaði að sama
skapi og þjóðinni spöruðust útgjöld, sem
telja mætti í tugum þúsunda, ef ekki hundr-
uðum þúsunda króna.
Mundi ekki nokkru af atvinnubótafje rík-
is og bæja vera betur varið í það, að koma
upp pappírsgerð, heldur en til þess að
pjakka grjóthnullunga upp úr freðinni mold
í vetrarveðrum? P. G. G.