Alþýðubandalagsblaðið - 20.12.1975, Side 4

Vestanáttin er gustmikil inn
þessar mundir og freistar ekki
til útiveru. Og þar sem við
erum svo lánsöm að eiga innan
gengt hjá öðlingsmanninum,
Lárusi Bjömssyni, Eiðsvalla-
götu 18, finnst okkur tilvalið
að eiga við hann stutt spjall,
enda ðsannað mál að ríkulegra
mannval finnist utanhúss.
Og við erum boðin velkom-
ari og fræðimaður sem Magnús
var, gæti verið fullgildur og
áhugasamur bóndi. En það er
víst ekkert vafamál?
— Nei. Hann var sannar-
lega bóndi af lífi og sál. En
hann kunni vel að hagnýta frí-
stundirnar til að sinna þjóð-
legum fræðum og opinberum
störfum, sem á hann hlóðust.
— Hafðir þú ekki hug á að
liða Hjaltasyni, trésmið. Þá
varð ég fyrir því að missa heils-
una, var ekki vinnufær um
tveggja ára skeið og var látinn
ganga undir mikla skurðaðgerð
í maga og hefi ég aldrei orðið
alveg heill heilsu síðan. Ég
fór síðan í húsgagnasmíði
syðra, en var ekki lengi við
það og hvarf aftur norður. Þar
vann ég við innréttingar í
pólitík. Ég fylgdist vel með
sjálfstæðisbaráttunni gegn dön
um og ég hafði skömm á þeim
mönnum, sem voru dansksinn-
aðir eða á báðum áttum í sjálf-
stæðismálinu, eins og ég blygð-
ast mín núna fyrir þá, sem
kosnir hafa verið til starfa fyr-
ir sína þjóð, en styðja banda-
ríkjamenn, breta og vestur-
þjóðverja, bæði beint og ó-
Síðdegisspjail við Lárus í
Lárusarhúsi
in á heimili Lárusar, þar sem
alúð, heimilishlýja snyrti-
mennska og reglusemi ráða
ríkjum.
— Þú munt vera einhvers-
staðar og einhverntíma fædd-
ur, Lárus?
— Já. Ég er fæddur á Hösk-
uldsstöðum í Vindhælishreppi
í Húnav.sýslu 11. jan. 1893.
Foreldrar mínir voru María
Guðrún Ögmundsdóttir og
Björn Magnússon. Höskulds-
staðir er prestssetur, en það sat
þar enginn prestur í ein þrjú
ár og faðir minn bjó þá á jörð-
inni, en flutti síðan að Syðra-
Hóli. Ég ólst þar upp í syst-
kinahópi.
Við vorum sjö, sem kom-
umst til fullorðinsára, en er-
um nú þrjú eftir af þeim hópi,
ég, Jóhanna og Margrét.
Magnús bróðir minn og
kona hans, Jóhanna Alberts-
dóttir, tóku við búskap á Syðra
Hóli eftir foreldra mína og
bjuggu- þar allan sinn búskap,
en nú býr þar Björn sonur
þeirra.
— Mér er minnisstæð sú á-
nægja, sem ég hafði af því að
koma í heimsókn að Syðra-
Hóli1 til þeirra hjóna. Ég var
þá að hugsa um hvort verið
gæti að svo mikill heimsborg-
verða búandamaður í átthög-
um þínum?
— Nei. Ég var snemma gef-
inn fyrir smíðadútl, en var
heldur ósýnt um fjárgæslu úti
við, þó að mér þætti afar
skemmtilegt að hirða fé í húsi
á vetrum.
— Hvenær yfirgafstu svo
foreldrahúsin?
— Ég fór fyrst að heiman
milli fermingar og tvítugs og
var í ein tvö ár vinnumaður í
Vatnahverfinu. Þá fór ég suð-
ur á bóginn og reri tvær vetrar
vertíðir frá Höfnum. Ég fetaði
slóð forfeðra minna, gömlu
húnvetninganna, sem fóru
gangandi í verið, með pjönkur
sínar á bakinu og gengu síðan
sömu leið til baka eftir ver-
tíðarlok.
Þetta var vitanlega allt hinn
argvítugasti þrældómur, eink-
um að berja með árum, því að
ekki var þá vélaraflið komið
þarna til sögunnar. __
En það var aftur á móti veru
lega skemmtilegt að sigla og
það varð gömlu sjóurunum að
íþrótt. Mig langaði ekki til að
gera sjómennsku að ævistarfi
og byrjaði að læra trésmíði hjá
sýslunga mínum, Einari Guð-
mundssyni.
Ég vann um skeið hjá Haf-
Kvennaskólanum á Blönduósi
og kynntist þá Sveinbirni Jóns-
syni, byggingameistara, sem er
mikill hugvitsmaður og önd-
vegis manngerð.
— Hvenær liggur svo leið
þín hingað til Akureyri?
— Það var um 1930 og það
voru kynni mín við Sveinbjörn
sem urðu þess valdandi. Svein-
björn hafði þá stofnað amboða
verkstæðið Iðju.
Ég hafði þá fengið iðnbréf
og trésmiðaréttindi.
Árið 1935 bauð Sveinbjörn
mér að kaupa helminginn í
verkstæðinu og það varð niður
staðan, að ég gerði það. Þarna
varð síðan minn vinnustaður,
þangað til ég hætti störfum
árið 1961. Ég var þá farinn að
þreytast og sjónin farin að
bregðast mér að nokkru.
— Fórst þú snemma að hug-
Ieiða stjórnmál?
— Já. Magnús bróðir minn
var framsóknarmaður, ræðinn
og áhugasamur um stjórnmál,
og skoðanir okkar fóru nokkuð
mikið saman, þó að ég væri
reyndar aldrei verulega lukku-
legur með framsókn, sem mér
fannst reka of einhliða bænda-
beint, gegn íslenskum málstað
og hagsmunum og hafa gert
Nató að guði sínum.
Þegar ég kom til Akureyrar
vann ég með Ólafi Eiríkssyni
við byggingu hússins í Þing-
vallastræti 14 og ég innréttaði
herbergi í rishæðinni og þar
bjó ég í allmörg ár. Þarna
bjuggu þau þekktu og ágætu
systkin, ÓlafUr, Elísabet, Ingi-
björg og Margrét, sem öll voru
ötulir og einarðir félagar í
Kommúnistaflokknum og þar
leiðandi fólk.
Þetta hús varð miðstöð
flokksstarfsins og raunar
verkalýðsbaráttunnar og þarna
var gestkvæmt, mikil glaðværð
og gott andrúmsloft.
Þau systkinin gáfu að lokum
Einingu þetta hús. Nú virðist
þar allt með dauflegra yfir-
bragði en forðum daga.
— Ég minnist þess, að frá
því ég fyrst fór að sækja fundi
í Sósíalistaflokknum og síðan
Alþýðubandalaginu, þá varst
þú einn þeirra, sem íiæstum
aldrei lést þig vanta á fundina,
þó að raunar værir þú atvinnu
rekandi. Gat þetta alltaf með
góðu móti farið saman?
— Já. Ég taldi það skyldu
mína að starfa í flokknum og
styðja starfsemi hans eins og
ég gat best og það var mér
miklu meiri ánægja, en kvöð.
Og ég var ekki að koma fram
með atvinnurekenda sjónarmið
og hef alltaf álitið að það
styddi hagsmuni atvinnurek-
enda og alls þjóðfélagsins, að
vinnandi fólk búi við góð og
réttlát kjör.
— Ertu ánægður með flokks
starfsemi Alþýðubandalagsins,
eins og hún er orðin núna?
Eru við nægilega vinstrisinn-
uð?
— Já. Ég er ánægður með
hana. Ég hefi að vísu tölu-
verða samúð með sumu af því
fólki, sem telur sig standa
lengra til vinstri, en mér líkar
ekld, að það skipti sér í smá-
hópa, sem starfa svo eins og
sértrúarsöfnuðir, sem verða á-
hrifalausir. Mér þótti vænt um,
Hér ræðast við í Lárusarhösi tveir góðir félagar, þeir Einar Olgeirsson og Lárus Björnsson.
hvernig alþýðubandalagsmenn
irnir hérna brugðust við, þegar
átti að gera þá alla að hanni-
balistum, með heldur svona
hæpnum aðferðum. Og við
skulum líka vara okkur á því
a ðláta ekki gera okkur að
krötum, það væri ekki miklu
betra.
— Nú sá ég það í Alþýðu-
blaðinu nýlega, að Björn nokk-
ur Jónsson hafi sagt á nýaf-
stöðnu kjördæmisþmgi krata,
að „óhjákvæmilegt væri að
leita eftir samstarfi við alþýðu
bandalagið, heilshugar og af
fyllstu einlægni." Hvernig líst
þér á?
— Jæja. Það er eins og okk-
ur hafi einhverntíma verið boð
ið upp á eitthvað annað. En
batnandi manni er best að
lifa, og kannski er loksins
fundinn maður, sem getur batn
að við að verða krati.
— Við höfum núna síðustu
árin fengið stóran hóp af nýju
fólki til starfa með okkur og
margt af því er ungt fólk. Held
urðu, að þetta sé eins gott fólk
og við aldurhnignu manneskj-
urnar?
— Af skiljanlegum ástæðum
kynnist ég þessu unga fólki
ekki mikið persónulega, en
mér virðist það mannvænlegt
og áhugasamt, trúi því vel til
að láta gott af sér leiða, og
sambýlið við það fellur mér
vel í alla staði. Þetta fólk hefur
skilyrði til að verða ennþá
betra og starfsamara fólk en
við, og ég held að það verði
það.
— Og að lokum. Ertu sáttur
við tilveruna í fortíð, nútíð og
framtíð?
— Já. Fortíðin átti marga
góða kosti, nútíðin er vitan-
lega miklu betri og færi fram-
tíðin ekki landi og þjóð aukna
farsæld og lífshamingju, er
það fólksins eigin sök.
Við kveðjum Lárus með
þakklæti fyrir spjallið, óskum
honum velfarnaðar á nýju ári
og við þökkum að Iokum sam-
starf og hlýju liðinna ára. - e.k.
4 - ALÞÝÐUBANDALAGSBLAÐIÐ