Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.10.2021, Qupperneq 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.10. 2021
Þ
að eru komin tíu ár síðan ég byrjaði
að nota Twitter. Fyrir þá sem ekki
þekkja það þá er Twitter sam-
skiptaforrit sem lengi vel hafði þá sér-
stöðu að þar var bara hægt að nota 140
stafabil. Það breyttist svo í 280 fyrir
nokkrum árum, sem gerði það að verkum
að fólk gat sagt örlítið meira en samt
bara passlega mikið. Sem er gott.
Twitter er nefnilega ekki staður fyrir
afmæliskveðjur, bumbuboltahópa, sauma-
klúbba eða sölu á gömlum búslóðum. Það
fer enginn þangað til að reyna að selja
Skoda Octavia, skoðaðan 2021, sem þyrfti
mögulega nýja bremsuklossa. Twitter er
hugsaður fyrir samræður og samskipti
fólks.
Twitter er líka frábær leið til breytinga
á samfélaginu. Þannig var Twitter full-
kominn farvegur fyrir grænu byltinguna í
Írak árið 2009 og egypska vorið tveimur
árum síðar. Líka Metoo-bylgjuna og BLM
(Black Lives Matter) og margar fleiri.
Twitter er öllum opinn og þar er hægt að
tengja umræðu saman með svokölluðum
myllumerkjum sem líta svona út #.
Af hverju ætli ég sé að útskýra þetta
eins og ég sé að tala við fólk sem hafi
aldrei séð það? Sennilega vegna þess að
það er engu líkara en að það sé nákvæm-
lega þannig.
Það var nefnilega svo merkilegt að
samkvæmt hinum íslenska Twitter var
ríkisstjórnin kolfallin. Sósílalistar voru að
sópa inn þingmönnum, nýja stjórnar-
skráin var bara rétt handan við hornið og
fólk taldi dagana þar til Kristrún Frosta-
dóttir tæki við sem fjármálaráðherra.
Samkvæmt Twitter var mikil vinstri
sveifla á Íslandi og ég held að aldrei
nokkurn tímann hafi ég séð einhvern Ís-
lending segja frá því á þessum stað að
hann ætlaði að kjósa Framsóknarflokkinn
og klárlega aldrei Miðflokkinn. Og ég
man varla eftir því að nokkur hafi nefnt
Flokk fólksins.
Hjá stórum hópi fólks var ekki hægt að
tala um Sjálfstæðisflokkinn nema bæta
því að hann kysu bara siðblindir og ógeðs-
legir kallar í Garðabæ sem hugsuðu ekki
um neitt nema að græða pening.
Og svo bara gerist það að hann er enn
langstærsti stjórnmálaflokkurinn, Fram-
sóknarflokkurinn er sá sem bætir mestu
við sig og Flokkur fólksins þrefaldar
þingmannafjöldann. Og ekki annað að sjá
en að flestum sé bara algjörlega sama um
þessa nýju stjórnarskrá.
Það er senni-
lega tvennt sem
skapar þessa
skekkju. Annað
er kynslóðabilið.
Eldra fólk er
ólíklegra til að
hanga mikið á
Twitter og er al-
mennt minna fyr-
ir opinberar játn-
ingar en fólkið sem mest fer fyrir á
Twitter. Samt er það svo merkilegt að
aldur ræður ekki úrslitum í kosningum.
Þegar kannaðar eru skoðanir er vissulega
munur á sjónarmiðum kynslóða en hann
er minni en margur myndi halda.
Hin ástæðan, og sú sem ræður meiru,
er það sem kallað hefur verið bergmáls-
hellir. Þar sem fólk með sömu eða svipuð
viðhorf safnast saman og eina hljóðið sem
heyrist er bergmálið af því sem það var
að segja.
Þetta orð hefur oftast verið notað um
Facebook og sérstaklega í tengslum við
umræðu um Trump, orkupakka og bólu-
setningar. Þar hefur fólk hópað sig saman
og séð fyrir sér styrk í fjöldanum sem
hefur alls ekki verið fjöldi heldur bara
fólk að segja það sama aftur og aftur.
Þetta höfum við vitað lengi. En það
hlýtur að vera pínu skellur að átta þig á
því að fíni hellirinn sem þú ert að skríða
út úr er bara fullur af bergmáli.
’
Hin ástæðan, og sú sem ræð-
ur meiru, er það sem kallað
hefur verið bergmálshellir. Þar
sem fólk með sömu eða svipuð
viðhorf safnast saman og eina
hljóðið sem heyrist er bergmálið
af því sem það var að segja.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Gleymdu smáfuglarnir
N
iðurstöður alþingiskosning-
anna um liðna helgi voru
nokkuð afgerandi. Ríkis-
stjórnarflokkarnir bættu samtals við
sig frá síðustu kosningum, bæði fylgi
og þingsætum, sem er vel af sér vikið
eftir fjögurra ára stjórnarsetu. Þrjá-
tíu og sjö þingsæti eru sterkur og af-
gerandi meirihluti. Eðlilega er áfram-
haldandi samtarf fyrsti valkostur
flokkanna þriggja, þótt ekkert sé
fyrirfram gefið í þeim efnum.
Engin skýr krafa
um nýjan kúrs
Mikill fjöldi smáflokka gerir að verk-
um að óljósara verður um hvað er kos-
ið. Kosningarnar verða af þeim sökum
óþægilega mikið í ætt við konfekt-
kassann fræga úr myndinni um For-
rest Gump: „Þú veist aldrei hvað þú
færð.“
Helstu átaka-
fletir samfélagsins
eru ekki þess eðlis
að það þurfi níu
eða tíu stjórn-
málaflokka til að
endurspegla val-
kostina sem kjós-
endur standa
frammi fyrir.
Mögulega verða
úrslit þessara kosninga til þess að
kjósendur velji síður að verja atkvæði
sínu á minni flokka. Kannski má segja
að við séum ennþá að læra á breyting-
arnar sem urðu við fækkun og stækk-
un kjördæma, sem auðvelda minni
flokkum að ná þingsæti. Nýjar hefðir
eða viðmið gætu skapast eftir því sem
nýr veruleiki blasir skýrar við, annað-
hvort breytt kosningahegðun eða auk-
in tilhneiging hjá flokkum til að
mynda bandalög fyrir kosningar eins
og dæmi eru um frá nágrannalönd-
unum.
En þrátt fyrir að ekki hafi verið
augljóst hvert var helsta kosninga-
málið að þessu sinni snúast allar kosn-
ingar óhjákvæmilega að mjög miklu
leyti um verk fráfarandi ríkisstjórnar.
Hvort halda eigi áfram á sömu braut
eða víkja af henni og skipta um kúrs.
Frá þeim sjónarhóli eru úrslitin mjög
skýr.
Eins og Óli Björn Kárason hefur
bent á fékk enginn stjórnarand-
stöðuflokkur 10% atkvæða. Þótt hver
og einn kjósandi sendi sín eigin skila-
boð, sem aldrei má gera lítið úr, er
ekki hægt að segja að á heildina litið
séu úrslitin til marks um að til staðar
hafi verið skýr og öflugur valkostur
við núverandi ríkisstjórnarsamstarf.
Þvert á móti. Og ríkisstjórnarflokk-
arnir eru þrír stærstu flokkarnir að
loknum kosningum.
Sjálf er ég þakklát öllum þeim tug-
þúsundum sem tryggðu Sjálfstæðis-
flokknum góða kosningu með atkvæði
sínu – og margir einnig með kröftugu
sjálfboðaliðastarfi í þágu okkar góðu
grunngilda og stefnu.
Nýsköpun verði hluti af
erfðaefni hins opinbera
Fjögur ár eru skammur tími til að
breyta samfélagi. Samt kom fráfar-
andi ríkisstjórn mörgum mikilvægum
grundvallarbreytingum í gegn, eins
og ég rakti hér á þessum vettvangi
fyrir kosningar. Ég vona að við taki
ríkisstjórn sem gefur okkur tækifæri
til að halda ýmsum af þeim málum
áfram í góðum farvegi.
Einna mikilvægast tel ég að haldið
verði áfram að innleiða áherslur og
aðgerðir nýsköpunarstefnunnar sem
mótuð var á síðasta kjörtímabili.
Stórum hluta hennar hefur þegar ver-
ið hrundið í fram-
kvæmd en margt
er enn ógert.
Aukin notkun
nýskapandi
lausna hjá hinu
opinbera er eitt
mikilvægasta
verkefnið sem
stjórnvöld þurfa
að tryggja alvöru
framgang og þar
eigum við mikið verk óunnið. Opinber-
ir aðilar þurfa að vinna miklu betur
með nýsköpunar- og sprotafyrir-
tækjum í því að hanna og þróa lausnir
sem geta leyst viðfangsefni hins opin-
bera á betri og hagkvæmari hátt.
Margar af þessum lausnum eru þegar
til, en tregða hefur verið til að nýta
þær. Gildandi heimildir til nýsköp-
unar í lögum um opinber innkaup eru
t.d. nær alveg ónýttar og því þarf að
breyta. Við getum lært ýmislegt af ná-
grannalöndum okkar í þessum efnum
– og það er ekki í boði að sitja eftir
hvað þetta varðar. Notendur eiga skil-
ið bestu mögulegu þjónustu, skatt-
greiðendur eiga skilið bestu mögulegu
meðferð fjármuna, og ríkissjóður
stendur frammi fyrir viðvarandi vexti
í opinberum útgjöldum sem þarf að
leita allra leiða til að hemja án þess að
skerða þjónustuna. Til að svo geti orð-
ið þarf nýsköpun að verða hluti af
erfðaefni hins opinbera; gleraugu sem
horft er á öll mál í gegnum, hvert og
eitt einasta.
Þegar öllu er á botninn hvolft er
fátt sem skila myndi almenningi í
þessu landi meiri ávinningi.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Breytt erfðaefni
í ríkisrekstri
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’
Aukin notkun ný-
skapandi lausna hjá
hinu opinbera er eitt mik-
ilvægasta verkefnið sem
stjórnvöld þurfa að
tryggja alvöruframgang
og þar eigum við mikið
verk óunnið.
Við
Hækk
um
í gleð
inni