Morgunblaðið - 03.11.2021, Page 2

2 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. NÓVEMBER 2021FRÉTTIR
VIKAN Á MÖRKUÐUM
AÐALMARKAÐUR
Minnsta lækkun
HAGA
-1,54%
64,00
Mesta hækkun
FESTI
+4,59%
228,00
S&P 500 NASDAQ
+1,30%
15.649,219
+0,80%
4.633,35
+0,44%
7.281,32
FTSE 100 NIKKEI 225
Unnið í samstarfi við IFS.Hreyfingar frá upphafi viku til kl. 16 í gær.
+2,43%
2.9520,90
80
40
BRENT OLÍUVERÐ ($/tunnu)GULLVERÐ ($/únsu)
3.5.'21
1.500
2.000
1.791,4
3.5.'21
84,29
2.11.'21
67,56
2.11.'21
1.790,3
Björgvin Sighvatsson, forstöðumaður
Lánamála ríkisins, segir að mörgu að
hyggja þegar metið er hvort nú sé
hagstæðara fyrir ríkissjóð að gefa út
óverðtryggð eða verðtryggð skulda-
bréf.
Tilefnið er að verðbólguspár hafa
verið endurskoð-
aðar til hækkunar
og er ástæðan
meðal annars inn-
flutt verðbólga.
Birtist þetta
meðal annars í því
að ávöxtunar-
krafa á óverð-
tryggða ríkis-
skuldabréfið
RIKB 31 0124 hefur hækkað síðustu
mánuði (sjá graf). Krafan náði há-
marki í byrjun maí en lækkaði svo
þar til í byrjun ágúst að hún tók að
hækka á nýjan leik.
Ávöxtunarkrafan á umræddu bréfi
er nú 4,07% en til samanburðar
mælist nú 4,5% verðbólga á Íslandi.
Björgvin vísar svo til rannsóknar
Kjartans Hanssonar, starfsmanns
Seðlabanka Íslands, sem hafi rann-
sakað ávinninginn af þeirri stefnu
stjórnvalda frá aldamótum að leggja
„markvissa áherslu á óverðtryggða
frekar en verðtryggða ríkisbréfa-
útgáfu í almennri fjármögnun ríkis-
sjóðs“. Tímabil rannsóknarinnar var
frá 2003 til 2014 og var niðurstaða
Kjartans að sambærilegar verð-
tryggðar útgáfur hefðu verið um 4%
dýrari yfir allt tímabilið og kostað
ríkissjóð 35 milljörðum króna meira.
Þetta þýðir að sú ákvörðun að gefa
frekar út óverðtryggð ríkisbréf í stað
verðtryggðra ríkisbréfa sparaði
ríkissjóði vaxtakostnað um sem nem-
ur þessari fjárhæð.
Verðbólguskotið hafði áhrif
Björgvin segir það hafa haft áhrif á
þessa niðurstöðu að verðbólga
hækkaði snögglega í kjölfar efna-
hagsáfallsins haustið 2008.
Seðlabankinn hafi ekki uppfært
þessa rannsókn sem gerð var 2015.
Spurður hvort sagan sé að endur-
taka sig nú, í kjölfar verðbólguskots
eftir tímabil stöðugleika og sögulega
lágra vaxta, segir Björgvin að óverð-
tryggðar skuldir séu hagkvæmari
fyrir ríkissjóð ef verðbólga hækkar
óvænt, líkt og raunin sé nú. Hins veg-
ar muni markaðurinn fljótt laga sig
að breyttum aðstæðum, ef verðbólga
verður viðvarandi, og það endur-
speglast í hækkandi ávöxtunarkröfu
á óverðtryggð ríkisskuldabréf.
Munur endurspeglar væntingar
Björgvin nefnir að krafan af áður-
nefndu óverðtryggðu ríkisskuldabréfi
(RIKB 31 0124) sé nú 4,07% en til
samanburðar sé krafan af verð-
tryggða ríkisskuldabréfinu RIKS 30
0701 nú um 0,5%. Þessi mismunur
endurspegli verðbólguvæntingar
markaðarins ásamt áhættuálagi.
Munurinn gefi vísbendingar um
væntingar markaðarins til verð-
lagsþróunar næstu níu árin.
Við samanburð á kostnaði ríkis-
sjóðs af verðtryggðum og óverð-
tryggðum lánum þurfi að horfa á ein-
stök lán, enda sé ríkissjóður að taka
lán í hverjum einasta mánuði.
„Það þarf að skoða sérhverja
óverðtryggða útgáfu og bera saman
við ávöxtunarferil verðtryggðra ríkis-
bréfa með svipaðan líftíma. Þetta er
því flóknara en það kann að virðast í
fyrstu, því við erum alltaf að stækka
sömu [skuldabréfa]flokkana aftur og
aftur. Þá er krafan sem er í boði á
hverjum tíma breytileg. Síðan þarf að
bera greiðsluflæðið saman á þessum
verðtryggðu og óverðtryggðu út-
gáfum yfir tiltekið tímabil. Þróun
verðlags ræður mestu um hvor útgáf-
an reynist hagstæðari fyrir ríkissjóð
sem útgefanda. Ávinning eða kostnað
af óverðtryggðri útgáfu, í stað verð-
tryggðrar útgáfu, getur maður aldrei
vitað fyrirfram. Tíminn einn leiðir
það í ljós,“ segir Björgvin.
Fram kemur í ritinu Stefna í lána-
málum 2021-2025, sem fjármála- og
efnahagsráðuneytið gaf út 30. des. sl.,
að viðmiðunarreglur þær sem stefnt
skal að fyrir samsetningu lánasafns
ríkissjóðs séu þær að óverðtryggð lán
skuli vega 50-70%, verðtryggð lán 20-
30% og erlend lán 15-25%.
Vógu 71,5% af skuldunum
Til samanburðar sagði í markaðs-
upplýsingum Lánamála ríkisins í
september að hreinar skuldir væru
þá 943,4 milljarðar króna. Þar af vógu
óverðtryggðar skuldir 71,5%, verð-
tryggðar skuldir 25,5% og erlendar
skuldir vógu 3% (sjá graf).
Til samanburðar var hrein skuld
ríkissjóðs 596 milljarðar í mars 2020, í
upphafi faraldursins, og hafa hreinar
óverðtryggðar skuldir aukist úr 332
milljörðum í 674 milljarða sem jafn-
ast nokkurn veginn á við aukningu
hreinna ríkisskulda í faraldrinum.
Léttir skuldabyrði ríkissjóðs
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Björgvin Sighvatsson, for-
stöðumaður Lánamála rík-
isins, segir óverðtryggðar
skuldir hagkvæmari fyrir
ríkissjóð ef verðbólga
hækkar óvænt, líkt og nú.
2. nóv. 2020 til 2. nóv. 2021
Ávöxtunarkrafa RIKB 31 0124 (óverðtryggð ríkisbréf)
4,25%
4,00%
3,75%
3,50%
3,25%
3,00%
2,75%
nóv. des. jan. feb. mars apríl maí júní júlí ágúst sept. okt. nóv.
2020 2021
Heimild: Seðlabanki Íslands
3,09
4,07
4,17
4,05
Hrein skuld ríkissjóðs*
Nafnverð í lok september 2021, ma.kr.
*Heildarskuldir að frádregnum endurlánum
og sjóðsstöðu. Heimild: Lánamál ríkisins.
Óverðtryggðar skuldir, 674
Verðtryggðar skuldir, 241
Erlendar skuldir, 28
2020 2021
Skuldir ríkissjóðs
Frá ársbyrjun 2020, ma.kr.
1.600
1.200
800
400
0
Hreinar skuldir*
Heildarskuldir
Heildarskuldir sem% af VLF
Hreinar skuldir sem% af VLF
29,4%
Hlutfall
hreinna
skulda
af vergri
landsfram-
leiðslu (VLF)
Alls
943
ma.kr.
Björgvin
Sighvatsson
ÁLIÐNAÐUR
Álverð hefur lækkað um tæplega
500 bandaríkjadali á tonnið eftir að
það fór í tæplega 3.200 dali í kaup-
höllinni með málma í London (LME)
fyrir hálfum mánuði. Verðið er nú
um 2.700 dalir og er eftir sem áður
hátt í sögulegu samhengi. Það fór
niður í 1.470 dali í maí í fyrra.
Á vef Shanghai Metal Markets
(SMM), sem sérhæfir sig í umfjöllun
um málmiðnaðinn, segir að megin-
skýringin á verðlækkuninni sé lækk-
andi verð á kolum en orka úr þeim
knýr mörg álver í Kína.
Auka innflutning á kolum
Samkvæmt frétt á vef CNBC hafa
kínversk stjórnvöld brugðist við
litlum birgðum á kolum með því að
heimila aukna framleiðslu og inn-
flutning. Jókst innflutningur í sept-
ember um 76% milli ára.
Orkuverð hefur líka lækkað í
Evrópu. Til dæmis á norrænum
orkumarkaði, NordPool, en verðið
var að meðaltali 86 evrur í sept-
ember en rúmar 57 evrur í október,
og verð á raforku fyrir 2022 hefur
lækkað um 34% á einum mánuði og
er nú 31 evra á megavattstund.
Sérfræðingur á álmarkaði sem
ViðskiptaMogginn ræddi við sagði
að með lækkandi kolaverði væri aft-
ur orðið hagkvæmt að viðhalda og
jafnvel auka framleiðslu í álverum
sem áður var talið að þyrfti að loka.
Það hafi óveruleg áhrif á álverðið
að Bandaríkjastjórn skuli hafa sam-
ið um það á G20-fundinum í Róm að
endurskoða 25% tolla á stál og 10%
tolla á ál frá Evrópu. Eftir breyt-
inguna munu tollar á innflutt ál frá
Evrópu verða stighækkandi eftir því
sem magnið eykst. baldura@mbl.is
Álverð lækkar með
lækkandi orkuverði
Álverð frá 1. október
Heimsmarkaðsverð, $/tonn
3.200
3.000
2.800
2.600
H
ei
m
ild
:L
M
E
.c
o
m
1. okt.'21 3. nóv.'21
2.712,5
3.179,5
2.864,0